دامداران استان در دام خشکسالی
دامداران، نیازمند حمایت
رتبه بالای اصفهان ازلحاظ میزان و کیفیت محصولات دامی و طیور کشور و رتبه نخست این استان ازنظر میانگین تولید و عرضه انواع محصولات دامی مانند گوشت قرمز و سفید، تخم‌مرغ و شیر موضوعی است قابل‌توجه به‌طوری‌که بخشی از تولیدات این محصولات به دیگر استان‌ها و حتی کشورهای دیگری چون ارمنستان، بلاروس، روسیه، قزاقستان و قرقیزستان صادر می‌شود.
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان هرساله ۲ میلیون تُن شیر خام توسط واحدهای پرورش گاو شیری استان تولید می‌شود که در این شاخص رتبه اول را در مقایسه با سایر استان‌ها در اختیارداریم.
مرادمند با اشاره به تولید سالانه ۱۸۳ هزار تن تخم‌مرغ در این خطه و رتبه نخست کشوری اظهار می‌کند: ۲۲۰ واحد فعال تولید این محصول در استان به کار مشغول‌اند.
وی می‌افزاید: ۷۲ هزار تن گوشت قرمز نیز در طول سال در اصفهان تولید می‌شود که از این لحاظ نیز در بین سایر مناطق کشور رتبه دوم در اختیار این استان است.
در این حال باوجود جایگاه مناسب استان برای تولیدات دامی اما فعالانش ضمن گلایه از افزایش قیمت نهادههای دامی از نابودی صنعت دام‌پروری و زیان سنگین دامدارانی سخن می‌گویند که شاید تنها راه گذران معیشت آن‌ها همین حرفه باشد و علت اصلی را عدم‌حمایت دولت از تولیدکنندگان و پرداخت نکردن یارانه جهت خرید نهاده، عنوان می‌کنند.
ضمن آنکه در این سال‌ها با چالش‌هایی مانند خشکسالی، کاهش بارندگی، افزایش هزینه تولید، فقدان حمایت‌های دولتی، نداشتن بازار مناسب، گرانی اقلام اولیه روبرو بوده که نه‌تنها رفع نشده بلکه هرچه می‌گذرد شدت بیشتری یافته تا جایی که گاه برای آن‌ها چاره‌ای جز کشتار دام‌هایشان باقی نمی‌ماند.
بزرگ‌ترین چالش‌های دام‌پروران
افزون بر ۸۰ میلیون دام راس در رده سبک و سنگین در مناطق مختلف کشور ما وجود دارند که تأمین نیاز خوراک این تعداد از دامها مهم‌ترین دغدغه دامداران کشور بشمار می‌رود.
به عبارتی بزرگ‌ترین مشکل فعالان دام‌پروری تأمین خوراک برای دامها است.
به‌ویژه با تضعیف علفزارها و مراتع، میزان وابستگی کشور به واردات این نوع از نهادههای دامی افزایش‌یافته و در برابر باوجود خشک‌سالی‌‌‌های گسترده اخیر، دامداران برای تأمین نیازهای دامهای خود با موانعی روبه‌‌‌رو شده‌‌‌اند.
موانعی که بیش از هرچه به تحریم‌هایی بازمی‌گردد که در مقابل واردات نهادههای دامی مصرفی از قبیل جو، ذرت و کنجاله سویا محدودیت‌هایی به وجود آورده و این‌گونه دامدار برای تأمین نهاده خود مجبور است از بازار آزاد نهاده‌ها را با چند برابر قیمت تأمین کند که تأثیر مستقیم برافزایش قیمت تمام‌شده داشته و این امر، پای صنعت دام‌پروری را به ورطه مشکلات بیشتر کشانده است.
اما مشکلات این صنعت تنها محدود به تأمین خوراک نیست. متأسفانه کمبود سوخت، کمبود و گران بودن داروهای وارداتی و تصمیمات غیر پایدار متولیان، بلای جان تولیدکنندگان بوده به صورتی که دامداران کوچک به‌تدریج در حال از بین رفتن و رها کردن شغل خود هستند. و در کنار همه این معضلات، خشکسالی که نزدیک به ۲ دهه است گریبان این استان را گرفته باعث شده است دامداران با مصائبی همراه شوند که تولیدات آن‌ها ازنظر میزان و کیفیت با آنچه می‌بایست باشد فاصله معناداری پیدا کند.
قطعاً با رفع نشدن این چالش‌ها بخش بزرگی از تولیدکنندگان این صنعت را ترک خواهند کرد.
در این میان برخی از فعالان دام‌پروری تنها خواسته دامدار برای ادامه کار را تخصیص سهمیه یارانه‌ای خوراک دام به دامدار عنوان کرده و معتقدند بی‌توجهی دولت به این حوزه نقش واسطه‌ها را پررنگ‌تر کرده و نابودی دامداری را متحمل کرده است.
حضور همین واسطه‌ها در صنعت دامداری دلیل اصلی حذف سهمیه دامداری‌ها بوده است، بهتر می‌بود سهمیه در اختیار یک شرکت معتبر قرارمی گرفت تا واسطه‌ها امور را به دست نگیرند.
همچنین این دامداران از کشتار دام‌هایشان می‌گویند که خشکسالی و نبود آذوقه آن‌ها را به این نتیجه می‌رساند.
این‌گونه که درزمان خشکسالی و فقدان خوراک مناسب، دامهای سبک و سنگین، شرایط ناپایداری را برای ادامه حیات خود سپری می‌کنند. به‌این‌ترتیب تعدادی از آن‌ها در صف ذبح قرار می‌گیرند تا از گرسنگی تلف نشوند.
واضح آنکه در خشکی مراتع و گرانی نهادههای دامی، چاره‌ای جز ذبح دامهای مولد پیش روی دامداران نمی‌ماند.
اگرچه مسوولان برای جلوگیری از این اتفاق از اقداماتی استفاده می‌کنند غافل از آنکه با روش‌های دستوری نمی‌توان ذبح دامهای مولد را متوقف کرد و باید مشکل تأمین خوراک دامها مرتفع شود.
قابل‌ذکر است کاهش تولید دام از سال ۱۳۹۹-۱۴۰۰ شروع شد که خشک‌سالی‌ها شدیدتر و مراتع نتوانست نیاز دامها را تأمین کند، ازاین‌رو دامها به نهادههای وارداتی وابسته شدند. از طرفی هم بعد از اجرای طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها، به‌طور ناگهانی جهش زیادی در قیمت نهادههای دامی به وجود آمد که دامدارها به‌شدت تحت‌فشار قرار گرفتند و مجبور شدند برای آنکه بتوانند بخشی از دام‌هایشان را نگه‌دارند، تعدادی از دامهای خود را بفروشند یعنی دام مولد قابل‌توجهی فروش رفت، کشتار شد واین چنین تعداد دام به‌شدت کاهش پیدا کرد.
امسال نیز احتمال می‌رود باوجود بارش‌های اندک و خشکسالی بیشتر، درصورت عدم تأمین به‌موقع نهاده‌ها این جریان، تکرار شود که پیامدهایش، فراوان و پرآسیب خواهد بود.
چشم‌انداز نامشخص
در دوره‌ای که با خشکسالی شدیدی روبرو هستیم، نهادههای دامی هم بنابه دلایل مختلف با افزایش قیمت و محدود به دست دامداران می‌رسد حال‌وروز خوشی هم برای این صنعت نمانده و بدون تردید اگر برای بهبود شرایط، چاره‌ای اندیشیده نشود، روزبه‌روز واحدهای دام‌پروری با تعطیلی و ورشکستگی گسترده‌تری همراه خواهند بود.
شرایط به میزانی آزاردهنده شده است که این روزها هر دامداری از مشکلات این صنعت و رسیدن به مرز نابودی سخن می‌گوید و براین باورند در صورت فقدان راهکارهای اجرایی در آینده‌ای نه خیلی دور، کشور برای تأمین گوشت قرمز و شیر وابسته به واردات می‌شود.
کاملاً مشخص است نیاز اصلی در یک دامداری و دام، تأمین خوراک است تا زمان وجود موانع در تأمین این نیاز، تولیدات دامی با کاهش مواجه خواهد شد. از سویی این اوضاع، اقتصاد و اشتغال تعداد زیادی از افراد مرتبط با این صنعت را به خطرمی اندازد.
ضمن آنکه چنین موضوعی تهدید جدی برای امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود. حال با توجه به اینکه صنعت دام‌پروری یکی از منابع اصلی برای تولید مواد غذایی پروتئینی کشور است و از طرفی هم دام‌پروری یکی از مهم‌ترین راه‌های درآمدی خانواده‌های ساکن در این استان کویری است.
بنابراین این صنعت از جنبه‌های گوناگون پراهمیت است و توجه بیشتری را از سوی مسوولان لازم دارد.
چه‌بسا در صورت ادامه این روال، در این سال‌های سخت اقتصادی که نیازمند تلاش برای خودکفایی هستیم شاهد کاهش شدید تولید در صنعت دام‌پروری خواهیم بود که طبیعتاً تأثیرات منفی بسیاری برای سایر بخش‌های جامعه به دنبال دارد.
به‌خصوص برای سال پیش رو که باوجود عدم بارش‌های مناسب و بی‌آبی سفره‌های زیرزمینی، احتمال خشکسالی بیشتری وجود داشته که ثمره آن آسیب بیشتر به صنایعی چون دام‌پروری است. علاوه بر آنکه باوجود نرخ افسارگسیخته ارز، قیمت نهاده‌ها گران تر و دامداران در فشار بیشتری قرار خواهند گرفت.
به نظر می‌رسد در صورت عدم برنامه‌های مدبرانه و کارشناسانه برای عبور از این شرایط، نمی‌توان انتظار چشم‌انداز چندان روشنی را برای صنعت دام‌پروری داشت.
