از برانکارد تا ایکس ری کامیونی؛
راه دشوار دانش بنیان‌ها
گفت وگو با سجاد همتی مدیر اجرایی شرکت پرتوسازان سلامت سپاهان
چه شد که از طراحی و تولید برانکارد به تولید یکی از پیچیده‌ترین دستگاه‌های امنیتی برای گرمک ایران رسیدید؟
ما هُلدینگی با چندعنوان شرکت هستیم که در حوزه‌های مختلف تجهیزات پزشکی، امنیتی، بازرسی و کمک بازرسی، بیوتکنولوژی و حوزه‌های دیگر فعالیت می‌کنیم.
شرکت اصلی ما شرکت بهیار صنعت سپاهان است که در شهرک علمی‌و تحقیقاتی اصفهان مستقر شده است.
فعالیت‌های خود را از سال ۱۳۷۸ با تولید تجهیزات پزشکی و برانکارد شروع کردیم و به سرعت به ساخت دستگاه پرتودهی درمان سرطان ورود کردیم.
با توجه به اینکه تکنولوژی شتابدهنده‌ها را در این تجهیزات به دست آورده بودیم تولید دستگاه‌های ایکس ری کامیونی را هم در دستور کار قرار دادیم.
اولین قرادادتان را چه سالی با گمرک امضا کردید و چه مدل قراردادی برای ادامه همکاری انتخاب کردید؟
در آن زمان گمرک ایران طی قراردادی با گمرک چین دستگاه‌ها را از چین وارد می‌کرد. سال ۹۷-۹۸ اولین قراردادمان را با ستاد مبارزه با کالا و ارز بستیم و با وجود طولانی بودن روند اخذ مجوز تمام مجوزهای از جمله تاییدیه سازمان انرژی اتمی را گرفتیم. مدل قراردادهای ما با گمرک به روش مستقیم و BOO است در این روش سرمایه گذار خودمان هستیم و از محل هزینه اسکن پول ساخت دستگاه را برداشت می‌کنیم. البته به این صورت هم نیست که همه قراردادهای ما مستقیم با خود گمرک باشد در این میان با برخی از شرکتهای دیگر خصوصی هم کار می‌کنیم. مثلا در برخی از قراردادها شرکت طوسا - پایبار دستگاه‌ها را از ما خریداری می‌کند و خودش هم از آن بهره‌برداری می‌کند به این معنا که درآمد حاصل از اسکن کامیون‌ها به حساب شرکت پایبار می‌رود.
با توجه به گستردگی تحریم‌ها در تامین قطعات برای ساخت دستگاه با مشکلی مواجه نشدید؟
باتوجه به اینکه بالای ۹۵ درصد از دستگاه‌های ما بومی‌سازی شده است تحریم‌ها هیچ اثری روی تولیدات ما نداشته. آن ۵ درصد باقی مانده هم قطعاتی مثل موس و کیبرد است که از بازار تهیه می‌کنیم و مشکلی در تامین نداریم.
تولیدات شما قاعدتا باید متناسب با نیازهای کشور باشد، فکر می‌کنید نیاز کشور چند دستگاه ایکس ری باشد؟
مطابق اظهارات گمرک نیاز کشور ۵۰ سامانه ایکس ری است. از این ۵۰ سامانه، برای سفارش ۱۷ مورد وارد مذاکره شده‌اند.
فکر نمی‌کنید فرآیند ساخت و تحویل دستگاه کمی‌طولانی است؟
باید بدانیم اگر تحویل دستگاه‌ها طولانی می‌شود یکی از دلایل آن تاخیر در تحویل زمین است چنانکه هروقت مطابق قرارداد زمین برای استقرار سامانه در اختیار ما قرارداده شده مطابق قرارداد دستگاه را تحویل داده‌ایم.
با توجه به اینکه شرکتهای دانش‌بنیان ایرانی توانمندی خود را برای تامین نیازهای داخلی به اثبات رسانده‌اند فکر می‌کنید این باور در میان مسوولان هم به‌وجود آمده که می‌توانند به طور کامل به ظرفیت‌های داخل اتکا کنند؟
برای پاسخ دقیق به این سوال باید کمی‌به سوابق و تاریخچه واردات و خرید دستگاه توجه کرد. ببینید در ۴۰ سال گذشته نزدیک به ۱۵ دستگاه ایکس ری کامیونی وارد کشور شده بود درحالیکه ما فقط در ۴ سال اخیر ۱۰ دستگاه ایکس ری تحویل داده‌ایم.
در این میان نکته مهم باور به توان تولید متخصصان ایرانی است، اما برخی از مدیران کماکان چشم امیدشان به خارج از کشور است. دستگاه‌های ما خواب و خرابی آنچنانی نداشته و پرسنلی که از این دستگاه‌ها استفاده می‌کنند می‌توانند شهادت بدهند که در صورت بروز مشکل نهایتا یکی دو روزه مشکل حل می‌شود اما دستگاه‌های خارجی که تهیه شده بعضا چندین ماه است که خوابیده و بلااستفاده مانده‌اند. بارها اعلام کرده‌ایم که شرکت ما R&D محور است و هزینه تولید و عیب یابی دستگاه‌ها هم بالا است به همین دلیل باید از سمت مسوولان حمایت بشویم.
به نظر شما چرا برخی از مدیران همچنان پیگیر خرید دستگاه خارجی هستند؟
دلیل اول آن عدم باور به توانمندی‌های داخلی است. یعنی حقیقتا این تفکر در سر آنها وجود دارد که به هر حال کیفیت دستگاه خارجی بیشتر است این درحالی است که در آزمون‌هایی که انجام می‌شود ملاحظه کرده‌ایم که دستگاه‌های ما نمره بهتری از دستگاه‌های خارجی گرفته‌اند. با وجود این مزایا عده کمی از مدیران همچنان واردات تجهیزات را پیگیری می‌کنند. البته هم شخص آقای رییس‌جمهور و هم مدیرانی که منتسب به خط فکری ایشان هستند از شرکتهای دانش بنیان حمایت می‌کنند و همراه هستند اما اندک مدیرانی در لایه‌های پایین‌تر همچنان پیگیر موضوع واردات دستگاه هستند.
فکر می‌کنید روزی بتوانید در زمینه صادرات هم وارد شوید و بازار محصولاتتان را در خارج از کشور توسعه بدهید؟
با توجه به اینکه همچنان زمینه کار در کشور خودمان زیاد است در کوتاه مدت برنامه‌ای برای صادرات نداریم. در حال حاضر شرکت ما به صورت سه شیفت و شبانه‌روزی کار می‌کند تا بتواند سفارش‌های داخلی را تامین کند اما فکر می‌کنم بازار مناسبی هم در خارج از کشور برای محصولات ما وجود دارد.
جدای از موضوع قاچاق کالا، دستگاه‌هایی که می‌سازید می‌توانند در تامین امنیت داخلی نیز بسیار موثر باشند فکر می‌کنید مسوولان مربوطه متوجه این حساسیت‌ها هستند؟
من معتقدم حوزه قاچاق مادر تمام مفاسد در کشور است ضمن اینکه موقعیت خاص کشور ما در مرزهای شرقی و غربی نیاز به توجه ویژه دارد. این موقعیت ویژه باعث شده ما مسائل امنیتی زیادی داشته باشیم.
در همین موضوعات امنیتی که اخیرا برای کشور به وجود آمده چه آنهایی که حمله تروریستی با اسلحه بوده و یا بمب‌گذاری کرده‌اند باید ضرورت نظارت هر چه بیشتر بر مرزها و گمرکات به مسوولان گوشزد شده باشد و متوجه شده باشیم که بر اساس سوابق کشور ما پتانسیل این مسائل را دارد.
