علیرضا عسکری فر، طراح گرافیک ، در گفتگو با «دنیای اقتصاد»
با کمبود گرافیست در اصفهان مواجهیم
در گرافیک شهری اگر تهران ۱۰۰ باشد اصفهان ۸۰ است
اما طبق شنیده‌ها یکی از مشکلات شهر مهاجرت گرافیست‌ها به تهران است، مهاجرتی که عمدتا نیز با موفقیت همراه نشده و صرفا اصفهان را با چالش کمبود گرافیست مواجه کرده است. هنرمندان گرافیک با توجه به توانایی‌های خود در خلق اثری هنری متفاوت می‌توانند در جریان بخشیدن به اقتصاد بازار ایران و هویت بخشیدن به آن تاثیر گذار باشند. ازآنجایی‌که گرافیک هنری نو است، هدف از این پژوهش بررسی و جریان بخشی به اقتصاد در آثار گرافیکی هنرمندان در بازار هنر معاصر ایران است. ازاین‌رو به این موضوع که گرافیک ایران می‌تواند نقش مهم و تاثیرگذاری بر اقتصاد معاصر ایران داشته باشد و اینکه خریدوفروش آثار گرافیکی می‌تواند جزو مباحث اصلی اقتصاد هنر ایران و یکی از راه‌های معاش در این عرصه است. حجم اقتصادی مسلما یکی از عوامل مهم در ماندگاری اثر، تقویت هنرمند و تربیت هنرمندان و علاقه‌مندان جدید برای حضور در این عرصه است. اگرچه نباید گرافیک را با یک امر اقتصادی اشتباه گرفت، گرافیک یک هنر است که توانایی خلق پول هم دارد. از سوی دیگر گرافیک نقش خلاقانه و بسیار مهمی در نمای شهری دارد، نقشی که در اصفهان تا حدی به‌خوبی انجام‌شده است. گرافیک شهری می‌تواند با تکیه بر هنر گرافیک و عناصر بصری به جهت رنگ شکل و ترکیب‌بندی در جهت طراحی شهری به پیشینه‌ها و سنت‌های محکم این مرزوبوم دست یابد گرافیک چیزی است که امروزه بیشتر بر پایه ضوابط غربی و بین‌المللی تکیه دارد درحالی‌که اگر ترکیب هنر بومی و نوگرایی باشد موفق می‌شود شهری با هویت و محیطی دلپذیر را بسازد امروزه محیط زندگی سالم برای انسان از اهمیت بسیار فوق‌العاده‌ای برخوردار است لذا ضرورت دارد که طراحان مسئولان و متخصصان آن را به‌گونه‌ای طراحی کنند که شرایط زندگی و زیستن در آن همواره از نظم منطق و زیبایی لازم برخوردار باشد هم‌اکنون هر جای جهان مملو از علایم نشانه‌ها و دیگر عناصر گرافیکی آموزش‌دهنده و اطلاع‌رسان هستند که عامل ایجاد نظم و یاری‌دهنده مدیران و مجریان برای به اجرا درآوردن قوانین و مقررات و ابزار توسعه اقتصادی محسوب می‌شوند شهرهای مهم جهان در زمینه تجارت و گردشگری با یکدیگر در رقابت هستند و پیوسته در حال یافتن روش‌ها و نشانه‌های جذاب‌تر و گویاتر برای راهنمایی و جلب‌توجه بازدیدکنندگان از خلاقیت‌های هنری استفاده می‌کنند، درعین‌حال همه‌ساله ساختمان‌ها و مراکز بسیاری در دنیا ساخته می‌شوند که به دلایل مشابه گرافیک محیطی جدیدتر و خلاقانه‌تر را ارایه می‌کنند نشانه‌های تصویری خدماتی علائم راهنمایی و رانندگی قسمت‌هایی از تصاویر زیبای طبیعت سیستم‌های هدایت تصویری و نوشتاری برای اماکن خصوصی و عمومی آگهی‌های تجارتی و ده‌ها موارد دیگر که نقش بسیار مهم و انکارناپذیری را درراه خدمات راهنمایی تسهیل در امر تردد و حمل‌ونقل شهری و یادآوری طبیعت‌گردی با استفاده از تصاویر سنتی و طبیعی زیست‌محیطی را اطلاع‌رسانی می‌کنند.
به جهت بررسی موضوع فوق گفتگو کردیم با علیرضا عسکری فر، طراح گرافیک و مدیر استودیو کن/دو، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
وضعیت اصفهان ازنظر کیفیت گرافیست‌ها، میزان سفارش کار و وضعیت اقتصادی چگونه ارزیابی می‌شود؟
ازلحاظ سفارش و سفارش‌دهنده در وضعیت خوبی هستیم، اما ازنظر نیروی کار و استودیو‌های گرافیک در وضعیت بسیار بدی قرار داریم. تعداد گرافیست‌ها تاکنون این‌قدر کم نبوده و اوضاع تا این حد سخت نشده بود. به دلیل اینکه صنعت و بیزینس‌های جدید در حال رشد و راه‌اندازی هستند، سفارش‌دهنده زیاد است، اما نیرویی که بخواهد این کار را انجام دهد بسیار کم است.
به چه علت از تعداد گرافیست‌ها در اصفهان آن‌هم با این حجم دانشگاه و موسسات هنری خصوصی کاسته شده است؟
نیرو‌ها به دو دلیل کاسته شده‌اند. اول اینکه در بازه‌ای که اصفهان به پروژه‌های نسبی داشت، عمده این افراد به تهران رفتند. دوم اینکه در دانشگاه‌ها خروجی‌های خیلی کم در حد صفر داشتیم. در دانشگاه‌ها گرافیست پرورش پیدا نکرده و انرژی بسیار هدررفته است. در مبحث آموزش هم وضعیت سخت است.
علت مهاجرت گرافیست‌ها به تهران چه بوده است؟
اول مسائل مالی مطرح بود، دوم فراوانی کار و سوم هم شهرت که در تمام عرصه‌های فرهنگی و هنری مانند نقاشی و مجسمه‌سازی و سینما و... اتفاق افتاد. در تهران یک سری موفق شدند یک سری هم موفق نشدند. افراد وقتی به آنجا می‌رسند درگیر امرارمعاش و پرداخت اجاره خانه می‌شوند و از آرزو‌های خود دور می‌شوند. من در حوزه گرافیک بچه‌های زیادی می‌شناسم که از اصفهان رفتند و ۱۰ درصد آن‌ها شاید موفق شده باشند و بقیه در تهران هم موفقیت خاصی به دست نیاورده‌اند. برخی از این افراد نیز پس از مدتی به اصفهان بازمی‌گردند.
مخاطبین کارهای گرافیکی و سرمایه جاری در آن عمدتا از چه نقاطی تامین می‌شود؟
در بخش دولتی با شهرداری یک سری کار‌ها می‌توان انجام داد. چون شهرداری یک‌نهاد دولتی محسوب می‌شود و مسئله رسانه و تبلیغات و و زیبایی شهری برایش مسئله شده و خوشبختانه در سال‌های اخیر نیز پیشرفت داشته، شهرداری سفارش‌های زیادی دارد. عمده‌ی سفارش‌های خصوصی هم متعلق به بیزینس‌هایی ست که جدیدا پا گرفته‌اند. کافه و رستوران هم بسیار زیاد شده‌اند، اما متاسفانه باز شدنشان یک مسئله است، اما ادامه دادنشان مسئله دیگری است. ما پروژه‌های بسیاری داشتیم که بعد از ۲ سال بسته‌شده‌اند. یک نمونه برای مغازه‌ای دو بار کار گرافیکی به فاصله ۴ سال انجام دادم. الان کار زیاد راه می‌افتد، اما بقای آن‌ها کم است. در کارهای فرهنگی من با گالری‌ها خیلی کارکردم و پوستر‌های تئاتر هم که کار می‌کردیم تعداد آن‌ها به حداقل رسیده است. از ۶۰ گالری که در ده سال اخیر با آن‌ها کارکردم فقط یک مورد باز است و در پوستر‌های تئاتر هم تقریبا یک کارگردان باقیمانده است. گالری‌ها اکثرا تعطیل شدند، تئاتر‌ها نیز عمدتا کم هستند و آن‌هایی هم که حضور دارند در عمده موارد بی کیفیت کار می‌کنند. همه‌چیز در بحث فرهنگی به حداقل رسیده است.
ازنظر نگاه بصری به شهر اصفهان، این کلان‌شهر ازنظر آثار گرافیکی نسبت به شهرهای دیگر در چه جایگاهی قرار دارد؟
اصفهان خیلی در این موضوع پیشرفته کرده است. نمای گرافیکی شهر با ورود شهرداری و دغدغه‌های آن‌ها پیشرفت داشته است. این مسیری که شهرداری به آن واردشده و با حساسیت کار را پیش می‌برد و مبالغ خوب هم پرداخت می‌کند باعث پیشرفت این مسئله شده است. البته هنوز به نقاط خوب نرسیدیم، اما پیشرفت‌ها خوب بوده است. نسبت به شهرهای دیگر ازجمله تهران، اگر تهران نمره ۱۰۰ بگیرد اصفهان ۸۰ است. یک سری افکار کهنه در بافت اصفهان هم وجود دارد که در تقابل با آن‌ها هستیم، اما اصفهان بعد از تهران دوم است. شیراز و مشهد و تبریز به‌خوبی اصفهان کار نکردند و رویداد‌ها و برنامه‌های دم‌دستی و جزئی که وجود دارد هم از کیفیت خوبی برخوردارند. اصفهان هنوز کامل نیست، اما در مسیر موفقیت است.
