حسابداران؛ گزارشگران توسعه پایدار
این پیوند حالا در آستانه گذشت ربع قرن از آغاز سده بیست و یکم، به مدد پرتکراری واژگان توسعه پایدار بیشتر اهمیت پیداکرده است، آخر توسعه، رشد، پیشرفت، بلوغ سازمانی و ده‌ها کلیدواژه دیگر وقتی قابل‌اندازه‌گیری نباشند، تنها رؤیایی انتزاعی در لابه‌لای آرزو نامه‌ها می‌مانند، کسی می‌تواند کیفیت ارقام، اعداد، نمودارها و رسالت واژگان توسعه پایدار را بیان کند که کمیت هم بداند، بشود از حاصل کارش فهمید چرخ امور بر وفق مراد آینده می‌چرخد یا دنده‌عقب می‌رود به قهقرا، این‌گونه شد که بالاخره دست همکاری انجمن حسابداران خبره ایران و جامعه حسابداران رسمی ایران به مدد انجمن‌های اصفهان آمد و بالاخره در سال ۱۳۹۹، ۱۵ آذرماه در تقویم رسمی، روز حسابدار شد برای ایرانیان! حالا پس از برگزاری نه دوره از بزرگداشت مقام حسابدار در اصفهان، امروز دهمین دوره آن البته با تاخیری به‌واسطه پاندومی کرونا که یک سال جلوی برگزاری‌اش را گرفت، گرامی داشته می‌شود تا اربابان اعداد و ارقام از نقش تاریخی خود در گذار به توسعه بگویند، گذاری صعب‌العبور که بدون چراغی افروخته از دانش حسابداری همچون راه رفتن در تاریکی می‌مانست.
به همین مناسبت دنیای اقتصاد پیشامدِ دهمین همایش بزرگداشت روز حسابدار را با ارزش و گران‌مایه یافت تا در مجموعه‌ای از چند گفت‌وگوی کوتاه، بازگفتی از شمایل حسابداری در ساحت توسعه پایدار ایرانی نمایان کند.
رضا صنعتی زاده از سال ۱۳۹۲ تا امروز پای‌کار ثبت روز حسابدار ایستاده و هرچند نقش دیگر پیشکسوتان و اساتید را گران می‌شمارد اما در قریب به‌اتفاق دوره‌ها، دبیری همایش گرامی داشت مقام حسابدار را گردن گرفته است، او به دنیای اقتصاد می‌گوید: نهادهای مدنی را می‌توان ازجمله بنیان‌های دمکراسی برشمرد، نهادهایی که با تکیه‌بر مباحث صنفی و آموزشی، جایگاه مهمی در مدیریت کلان جامعه ایفا می‌کنند و به همین دلیل دو هدف اتحاد و انسجام حسابداران در کنار ارتقای دانش حرفه‌ای آن‌ها می‌تواند علاوه بر حفظ منافع صنفی، چراغ راهنمای جامعه به‌خصوص فعالان اقتصادی برای هدف‌گذاری و پایش مسیر دست‌یابی به اهدافشان باشد.
صنعتی زاده اضافه می‌کند: توسعه پایدار با محورهایی همچون قانون‌مندی جهانی، ارتقای بهداشت عمومی، برابری، حقوق بشر، آموزش و مهم‌تر از همه حفظ محیط‌زیست از دهه شصت قرن گذشته میلادی در اروپا بازگفت (تبیین) و پراکنده شد و ازآنجا به آمریکا هم کشیده شد تا امروز که می‌بینیم گفتمان توسعه پایدار تا جایی پیش رفته که چین خود را کشوری درحال‌توسعه می‌نامد و نزدیک به ۱۶۰ کشور جهان در شهر دوبی گرد هم می‌آیند که بر سرمحورهای زیست‌محیطی توسعه پایدار و مقابله با تغییرات اقلیمی گفت‌وگو و تصمیم‌گیری کنند.
دبیر دهمین همایش روز حسابدار در اصفهان می‌گوید اگر بپرسید نقش حسابدار در این میان کجاست، باید گفت: جامعه حسابداران اعم از مدیران مالی، حسابرسان و حسابداران می‌توانند با تبدیل داده‌ها و مباحث کیفی توسعه پایدار به کمیت‌های قابل‌اندازه‌گیری، ظرفیت تصمیم‌گیری و اندازه‌گیری و حدنصاب تحقق اهداف توسعه پایدار را ایجاد کرده و به تصمیم‌ساز امکان برنامه‌ریزی بدهند، ذینفع فرآیند یادشده علاوه بر کل جامعه، تصمیم سازان و خودِ جامعه حسابداران خواهند بود.
او در پایان از حسابداران دعوت کرد تا از انجمن‌های صنفی خود حمایت کنند و منافع آن را جامعه برسانند، همچنین با برجسته کردن اولویت‌های آینده کشور از مدیران و تصمیم گیران اقتصادی بخواهند بخشی از درآمدها را به حوزه تحقیق و توسعه (R&D) برای حفظ محیط‌زیست و همچنین تحقق مسوولیت های اجتماعی و مقابله با تغییرات اقلیمی اختصاص دهند.
سعید خواجه دهاقانی کارشناس رسمی دادگستری هم در رابطه با روز حسابدار به دنیای اقتصاد می‌گوید: توسعه پایدار به توسعه‌ای اشاره می‌کند که هم نیاز نسل حال را برآورده کند، هم شرایطی داشته باشد تا نیازهای نسل آینده را هم تامین کند. سازمان ملل از سال ۲۰۱۵ بر مبحث توسعه پایدار تاکید کرده و اهداف و شرایط و تعریف مشخصی برای آن برنامه‌ریزی کرده است. در این زمینه چون موضوع نه نو و نه قدیمی است، در جلسه‌ای با حضور اشخاص مختلف شخصا تحقیقی انجام دادم که به نتایج آن اشاره می‌کنم. در این جلسه از اشخاص مختلفی با دیدگاه‌های مختلف که درصدی از آن‌ها از فرهیختگان و اصناف و دانشگاهی‌ها هستند در رابطه با توسعه پایدار سوال شده بود و با جملات کوتاهی در حد پاسخ‌های یک یا دوکلمه‌ای پاسخ دادند. محیط‌زیست، آب، انرژی و صنعت و آمایش سرزمینی، نگاه فرا مرزی، عبور از شعار، رفتار به سمت موضوع، حکمرانی خوب، آلودگی هوا، آلودگی، نقد قوانین در ایران، سازگاری توسعه پایدار با ایران، حقوق اساسی، بحران آب، اولویت، اطلاعات، اجتماع، توسعه پایدار برای ما چه‌کار می‌کند؟ با جامعه کار کردن، خواسته‌های ما برای قانون، پتانسیل متخصصین، نقش سمن‌ها برای توسعه، آگاهی اجتماعی، ابعاد زمانی و مکانی برای توسعه پایدار و نقش ایران برای تامین انرژی جهان و...
به این سر تیترها که نگاه کردم، هرکدام از شرکت‌کنندگان به فراخور دانش خود تعبیری از توسعه پایدار به این شکل داشتند ولی پیش خودم که فکر کردم، این عبارات از ذهن مشوش اجتماع نشات می‌گیرد چون به‌صورت خاص نمی‌تواند تعبیری از توسعه پایدار باشد و این‌ها صرفا دغدغه‌های مردم ایران است. ما خیلی عمیق‌تر باید به این موضوع بپردازیم که این کار اقتصاددان‌ها نیست و کار جامعه شناسان است و علم جامعه‌شناسی می‌خواهد که با توجه به شرایط و تعاریفی که سازمان ملل در رابطه با توسعه کرده است، شاید فاصله دیدگاه‌های یک قشری از جامعه ما با آن تعریف بین‌المللی متفاوت است. این مساله نیاز به پرداختن به موضوع در دانشگاه‌ها و حتی مدارس دارد. توسعه پایدار از مدرسه شروع می‌شود ولی در شرایط فعلی که آلودگی هوا اصفهان به حد ناسالم رسیده است، باید فکر دیگری در رابطه با این موضوع داشت.
احسان کمالی عضو هیات علمی دانشگاه و عضو جامعه حسابداران رسمی ایران هم در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد می‌گوید: روز حسابدار توسط فدراسیون جهانی حسابداران در نظر گرفته‌شده و ما اینجا هم ۱۵ آذر را به‌عنوان روز حسابدار گرامی می‌داریم. با توجه به رویکرد ما در هرسال نسبت به این روز، رویکرد امسال نقش حسابدار در توسعه پایدار است. صحبت از حسابدار گروه‌های مختلفی را در برمی‌گیرد. ازجمله حسابداران، حسابرس‌ها، اساتید دانشگاه، مشاوران مالی، مالیاتی و...
و اما توسعه پایدار هم‌داستانی است که در کشور ما از سال‌ها پیش در قالب برنامه‌های مختلف توسعه هدف‌گذاری شده است، ما برنامه‌های توسعه را در قالب برنامه توسعه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تدوین می‌کنیم ولی شاید آن بحث‌های اقتصادی بیشتر باشد و ما کمتر به برنامه‌های زیست‌محیطی مجموعه توجه می‌کنیم. بحث توسعه حسابداری از مباحث سنتی فراتر رفته است و رشد اقتصادی به هر قیمتی درگذشته در نظر گرفته می‌شد که شاهد آن اشخاصی ازجمله ترامپ و کشور چین باشند و اصلا مسائل زیست‌محیطی برایشان مهم نیست و تبعات توسعه اقتصادی را در نظر ندارند. چینی‌ها یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای هستند و ترامپ نیز از معاهده آب و هوایی پاریس خارج‌شده بود. در کشور ما هم نگاه یک‌جانبه به توسعه پررنگ است، اخیرا داستان پتروشیمی میانکاله را داشتیم که در یک منطقه که از جمله ذخائر زیست کره زمین شناخته شده بود قرار بود پتروشیمی ایجاد شود که خوشبختانه با دستور رئیس جمهور محترم متوقف گشت! ماهیت قضیه این است که این موضوع یک جنبه اقتصادی و سیاسی دارد و آثار بلندمدت را در نظر ندارد. روزی نیست که نشنویم به خاطر توسعه کشاورزِی زاینده‌رود خشک‌شده یا در این روزها هوای شهر به حد زیادی به خاطر صنایع آلوده‌شده است. این‌ها همه جنبه‌هایی هستند که وقتی با ریال مقایسه شوند خوب است ولی این‌ها به ضرر انسان و نسل‌های آینده است. مبحث گزارشگری پایدار یک مبحثی است که از چند دهه قبل مطرح‌شده و روزبه‌روز گسترش پیداکرده و در عرصه جهانی استاندارهای گزارشگری پایدار داریم که در سطح خرد به توسعه پایدار می‌پردازد، تلاش می‌کنند یک چارچوب گزارشی فراهم کنند که ما فقط عملکرد شرکت را در قالب سود و زیان نسنجیم و فقط در نظر نگیریم چقدر بازده سرمایه‌گذاری داشتیم، همه ذی‌نفعان را باید در نظر بگیریم که شامل همه گروه‌ها هستند، ازجمله کارکنان، محیط‌زیست، جامعه و... که همه در فعالیت بنگاه‌های بزرگ ذینفع هستند و بنابراین یک بنگاهی می‌تواند در بلندمدت پایدار باشد که منافع کلیه ذی‌نفعان را در نظر بگیرد. وقتی جنبه کیفی را وارد گزارشگری می‌کنیم قابلیت دست‌کاری زیاد می‌شود و نیاز داریم این گزارش‌ها اعتبار سنجی شوند که توسط اشخاص مستقل انجام شود و اینجاست که بحث حسابداران مطرح می‌شود، ما دراین‌بین به یک سری استاندارد برای ممیزی و حسابرسی گزارشگری پایدار نیاز داریم تا افرادی مستقل این کار را انجام دهند و در اصطلاح عام آن‌ها را حسابرسان در نظر می‌گیریم که باید به جنبه‌های دیگر خود را مجهز کرده باشند. علت ورودشان به این نکته این است که فعالیت برخی شرکت‌ها مشروع نیست و مشروع جلوه می‌دهند. تئوری مشروعیت در علوم سیاسی دو جنبه دارد ازجمله اینکه فعالیت برخی شرکت‌ها مشروع است، برخی نیز خود را مشروع جلوه می‌دهند که خیلی خطرناک‌تر هستند. همچنین محمد اطرج مدیرعامل الکترومیزان اندیشه در گفت‌وگوی کوتاهی با دنیای اقتصاد به محور اصلی دهمین دوره بزرگداشت روز حسابدار اشاره کرد و ازجمله گفت: خدا را شاکرم که در همین همایش روز حسابدار اصفهان توفیقی پیدا کردم که مجدد خدمت همکاران باشم و انجام‌وظیفه به فعالان حرفه کنم. خوشبختانه امسال موضوع ارزشمندی در دستور کار قرار گرفت و آن‌هم نقش حسابداران در توسعه پایدار است. این موضوع بر مبنای پیامدهای منفی زیست‌محیطی توسعه یک‌جانبه اقتصادی پس از انقلاب صنعتی شکل گرفت و تلاش دارد با نگاهی نو به توسعه اشتباهات بشر را تکرار نکند. توسعه پایدار به ۵ نیاز اساسی توسعه ازجمله تامین نیاز اولیه انسان،عدالت اجتماعی،خودمختاری ،تلفیق توسعه و حفاظت و تنوع فرهنگی و حفاظت از یگانگی اکولوژیکی پاسخ دهد. هدف توسعه پایدار این است که انسان به فکر جایگزینی منابع باشد.اهداف توسعه پایدار تاثیر زیادی بر دگرگونی کسب‌وکار دارد و نقش حسابداران انکارناپذیر است جمله نقش حسابدار در محیط کسب‌وکار و مهارت‌های آن‌ها در محیط‌های شرکتی اشاره‌کنیم.جامعه حسابداران به حوزه استاندارد گذاران،موسسات خدمات مالی،حسابرسان حرفه‌ای و دانشگاهیان تقسیم می‌شوند که هرکدام در توسعه پایدار نقش دارند.
تهیه و تنظیم: مهدی محمدی، امیرحسین جعفری
