تامین مالی زیرساخت رشد بنگاه‌های اقتصادی

سید یاسر مهرآور /کارشناس بازار سرمایه بیش از نیم قرن است که تامین منابع مالی لازم برای بنگاه‌های اقتصادی برعهده سیستم بانکی است. اما متناسب با جهت‌گیری اقتصاد کلان، در برنامه توسعه کشور، تامین منابع مالی بنگاه‌های اقتصادی اعم از دولتی و خصوصی از بانک محور به سمت بازار سرمایه محور جهت گیری شده است.

در این راستا قانون اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در آذرماه 1384 به تصویب مجلس شورای اسلامی ایران رسید. جهت اجرای این سیاست و با توجه به نقش ویژه‌ای که قانون‌گذار برای بازار سرمایه ایران در نظر گرفته است، سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد سیاست‌گذار و نظارتی برای توسعه بازار سرمایه، زیر نظر شورای عالی بورس اوراق بهادار تشکیل گردید.

در ادامه شرکت‌های سهامی عام بورس اوراق بهادار ایران، بورس کالای ایران، بورس انرژی ایران و فرابورس ایران به عنوان بازوهای اجرایی بازار سرمایه ایران تاسیس گردیدند.

فلسفه بازار سرمایه، ایجاد بازاری شفاف، منسجم و قانونمند است که سرمایه‌های خرد و کلان سرمایه‌گذاران را تجمیع کرده و جهت تامین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آنها بکار می‌گیرد و همچنین زمینه مشارکت و سرمایه‌گذاری مردم را در بنگاه‌ها فراهم می‌آورد.

به‌طور کلی برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی باید سعی شود تا از طرق مختلفی تولید و عرضه کالا و خدمات را بالا برده تا منجر به افزایش تولید ناخالص داخلی گردد. این نوع پروژه‌ها برای شروع نیازمند سرمایه می‌باشند.

 فرآیند ایجاد سرمایه لازم برای رسیدن به اهداف تجاری بنگاه‌های اقتصادی را تامین مالی می‌نامند. تامین مالی بنگاه‌ها بر اساس بدهی، سرمایه و مشارکت است. با عمق یافتن ابزارهای تامین مالی در بازار سرمایه همانند ابزارهای مبتنی بر بدهی و مبتنی بر سرمایه زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار، شرایط برای تامین مالی پروژه‌ها اعم از تازه تاسیس و نیمه کاره فراهم آمده است.

مهمترین اصل برای استفاده درست، کاربردی و به موقع از این ابزارها، آگاهی یافتن و آشنایی و آموزش مدیران ارشد سازمان‌ها و نهادها از کاربرد این ابزارها برای پیشبرد تامین مالی طرح‌های در دست اقدام می‌باشد.

از روش‌های مبتنی بر بدهی می‌توان اوراق مشارکت، صکوک اجاره، صکوک سفارش ساخت، گواهی سلف استاندارد موازی کالایی، اوراق منفعت، صکوک مرابحه، اوراق رهنی وگواهی کالایی را نام برد.

همچنین از روش‌های مبتنی بر سرمایه نیز می توان به انواع افزایش سرمایه، صندوق سهامی عام پروژه، صندوق زمین و ساختمان، صندوق جسورانه، ادغام و تملیک، تاسیس شرکت‌های سهامی عام و خاص (عرضه اولیه سهام و پذیرش شرکت‌ها در بورس و فرابورس) اشاره نمود.

یکی از روش‌های تامین منابع مالی برای بنگاه‌ها طی کردن فرآیند پذیرش آنان در بازار فرابورس و بورس می‌باشد. در این راستا آماده‌سازی آنها از نظر ساختار مالی و گزارش‌دهی بر طبق استانداردهای حسابداری و حسابرسی بروز و استقرار اصول حاکمیت شرکتی درآنان امری ضروری است.

از مهمترین مزایای ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه می توان به استفاده از معافیت مالیاتی، تامین مالی آسانتر نسبت به بازار پول، تقویت جایگاه برند شرکت، افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه سرمایه، تعیین ارزش روز منصفانه شرکت، استفاده از مشارکت عمومی برای توسعه شرکت و دیگر موارد را نام برد.

حال با توجه به شرایط کشور و عزم سیاست‌گذار جهت تامین مالی پروژه‌ها و بنگاه‌ها بر اساس بازار سرمایه محور، حرکت شرکت‌ها برای ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت استفاده از ابزارهای نوین تامین مالی در بازار سرمایه امری مهم قلمداد می‌شود.