مدیرعامل بنیاد آموزشی فرهنگی امام صادق( ع) در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» تشریح‌کرد
لزوم فراهم شدن کیفیت بالای آموزشی برای همه دانش‌آموزان
و مورد دیگر آنکه چرا نظام آموزشی کشور با دوگانگی و طبقاتی شدن مواجه گشت و موجب سردرگمی و بلاتکلیفی دانش‌آموزان را در میان دولتی‌ها و غیرانتفاعی‌ها فراهم آورد.
در ارتباط با فلسفه شکل‌گیری مدارس غیردولتی و طبقاتی شدن آموزش، علی فقیه مدیرعامل بنیاد آموزشی فرهنگی امام صادق علیه السلام با روزنامه دنیای اقتصاد گفت‌وگویی داشت که در ادامه به آن می‌پردازیم.
فلسفه شکل‌گیری مدارس غیرانتفاعی و درکل آموزش خصوصی چه بوده است؟
باوجود سابقه 24 ساله درزمینه مدیریت بنیاد فرهنگی، آموزشی امام صادق شخصاً باوجود مدارس غیرانتفاعی مخالف هستم زیرا دانش‌آموزان و اولیای مدارس دولتی نمی‌توانند از یک سطح آموزشی یکسان با غیردولتی‌ها برخوردار باشند و علت آن است که دولت نتوانسته مدارس خود را ازلحاظ سطح استانداردها بالا ببرد. اگر مدارس دولتی در سطح خوبی حفظ می‌شد وجود غیردولتی‌ها هیچ لزومی نداشت.
استانداردهای لازم برای یک محیط آموزشی چیست؟ آیا کف و سقف خاصی وجود دارد؟
آموزش کف دارد اما هیچ سقفی ندارد. سقف آن در هر مقطعی مشخص می‌شود مثلاً سطح ابتدایی در حد دانش عمومی و مقدماتی و در دوران بالاتر هم سطوحی تعریف‌شده است حال‌آنکه حتی در دوره کارشناسی دانشگاه هم هنوز، آموزش‌ها مقدماتی است. در کل، در ایران به‌غیراز دوره آموزش ابتدایی که تقریباً مدرن شده است مابقی سطوح حتی دانشگاه درجا زده‌اند و سطح کیفی آن‌ها پایین‌تر هم آمد است. زیرا در مدارس ما دانش‌آموز به‌عنوان ضبطی در نظر گرفته می‌شود که باید یکسری مطالب به آن منتقل شود درحالی‌که همراه با این مطالب، آموزش‌های عملی هم لازم است و مواردی که یک دانش‌آموز را به شهروند خوب تبدیل کند قطعا یک پزشک، مهندس، معلم و...باید شهروند خوبی هم باشد.
راه‌حل تبدیل دانش‌آموزان به شهروندان خوب چیست؟
ما به‌عنوان یک مجموعه غیرانتفاعی تابع سیاست‌های آموزش‌وپرورش هستیم اما در کنار آن می‌توان آموزش‌هایی را وارد کرد که شهروندان خوبی را هم تربیت کنیم به‌عنوان‌مثال مجموعه امام صادق، حدود 10 سال قبل آموزش فلسفه کودک را وارد دور دبستان کرد و برای این مورد سه عامل را هم در نظر گرفت نخست آنکه هر دانش‌آموزی به خود اجازه دهد در رابطه با هر مساله‌ای فکر کند دوم آنکه شهامت گفتن آن را داشته باشد و گام سوم تحمل شنیدن نظرات مخالف است که بازخوردهای مثبتی را هم به همراه داشت. اما اینکه آموزش‌وپرورش انتظار داشته باشد دروس مدارس غیرانتفاعی بر اساس سیاست‌های نظام آموزشی باشد باید گفت برای تربیت شهروندی که بتواند مسائل اجتماعی را تحلیل کند و آینده‌ساز باشد نیاز به آموزش مکمل نیز است که از دوره پیش‌دبستانی باید آغاز شود اما به دلایلی چون هزینه‌ها و فقدان باور به این‌گونه مسائل، موانعی هم وجود دارد که معمولاً این نوع از آموزش‌ها نادیده گرفته می‌شود.
رویکرد نظام آموزشی در چند سال اخیر، برای تربیت شهروند خوب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فقط اگر نگاهی به چند دبیرستان مطرح اصفهان شود و با 30 سال قبل مقایسه‌ای انجام گیرد افت آن‌ها کاملاً مشخص است و قطعاً مسوولان باید پاسخگوی چنین شرایطی باشند که این مدارس را چگونه تحویل گرفتند و چگونه تحویل داده‌اند؟
من معتقدم یک دانش‌آموزی که تا مقطع دیپلم با ما پیش می‌رود باید با یک شخصیت فرهنگی و مذهبی به بار آید و در همین دوران آموزش‌های لازم را ببیند تا چنین شود و این مهم منوط به آن است در درجه نخست شخصی که استخدام آموزش‌وپرورش می‌شود چه اطلاعاتی از تعلیم و تربیت دارد.
از طرفی هم موضوع مهم دیگر برای آنکه یک معلم بتواند شهروندان خوبی را تربیت کند کسوتی است که باید از آن برخوردار باشد و متاسفانه چنین امر مهمی، جای خالی در آموزش پرورش دارد؛ زیرا برخی از معلمان فاقد کسوت لازم برای تربیت یک دانش‌آموز هستند.
تفاوت نظام آموزشی در کشورهای توسعه‌یافته با کشور ما چیست آیا در آن کشورها دولت و نظام آموزشی مشوق تشکیل مراکز آموزشی خصوصی در سطوح پایه هستند؟
سیستم آموزشی آن کشورها با ما متفاوت است آن‌ها از پیش‌دبستانی تا دانشگاه با روند خاصی پیش می‌روند. اما در کشور ما با یک سیستم خاصی روبه‌جلو و در سال‌های پایانی قفل می‌شویم.
از طرفی در ایران سرانه هر دانش‌آموز بر اساس گفته آموزش‌وپرورش حدود 16 میلیون در سال است اما درکشورهای توسعه‌یافته 8 تا 10 برابر بیشتر برای هر دانش‌آموز در نظر گرفته می‌شود.
به‌علاوه تعلیم و تربیت ما دستوری است که در آن کشورها به‌خصوص در مدارس غیردولتی چنین نیست بنابراین سیستم آموزشی ایران با کشورهای توسعه‌یافته چندان قابل‌مقایسه نیست.
آیا دولت از طریق مدارس غیرانتفاعی می‌خواهد از سنگینی بار خود بکاهد و اگر چنین است دلیل دخالت در قیمت‌گذاری این مدارس چیست؟
ریشه تشکیل مدارس غیرانتفاعی به دهه 60 بازمی‌گردد زمانی که آموزش‌وپرورش با کمبود بودجه روبرو شد و به بخش خصوصی روی آورد و تا حدودی هم به نتیجه رسید. به‌هرحال اگر در همین زمان سرانه هر دانش‌آموز که 16 میلیون اعلام می‌شود از دولت کسر شود باوجود مدارس غیرانتفاعی هزینه قابل‌توجهی در بودجه دولت صرفه‌جویی شده است. اما از طرفی هم دولت مصمم به دخالت در مدارس غیرانتفاعی و قیمت‌گذاری آن‌هاست که اگر اجازه می‌دادند خود تصمیم بگیریم بسیار بهتر بود. چه‌بسا قوانینی وضع می‌شود که ممکن است با شرایط مدارس هم‌خوان نباشد.
البته می‌پذیریم که آموزش‌وپرورش در کنار ما باشد و نظارت انجام گیرد اما فشار از روی مدارس غیردولتی برداشته شود. و اگر هم گفته می‌شود عده‌ای از مدارس سوءاستفاده‌هایی را می‌کنند باید بازرسان و ناظران به سراغ افرادی بروند که چنین می‌کنند نه آنکه همه این مدارس با یک دید، نگاه شود. زیرابه بخش خصوصی نمی‌توان دستور داد و در همه امور آن دخالت کرد. بدون شک یک هتل پنج ستاره با یک ستاره ازلحاظ خدمات‌دهی متفاوت است بنابراین باید دقت شود هرکدام از این مدارس چه خدماتی را ارائه می‌کنند و واضح است که خدمات هم نیاز به هزینه دارد.
آیا برای دانش‌آموزان مستعدی که در آزمون ورودی پذیرفته می‌شوند و امکان پرداخت شهریه را ندارند تسهیلاتی در نظر گرفته‌اید؟
شعار ما آن است که هیچ دانش‌آموز مستعد مستضعفی از تحصیل در بنیاد ما محروم نخواهد ماند و عمل هم کرده‌ایم و موارد فراوانی از این نوع استعدادها داشته‌ایم که بدون هزینه شرایط تحصیلشان را فراهم کرده‌ایم.
اما آموزش پرورش هم می‌تواند برای این منظور اقدامی انجام دهد. دانش‌آموزی که توان مالی ندارد و از استعداد خود نتوانسته استفاده کند به‌نوعی سرکوب‌شده است. اگر آموزش‌وپرورش بتواند امکاناتی مانند محل تحصیل را برای این دانش‌آموزان نخبه فراهم آورد ما خود با هزینه‌های بنیاد، آن‌ها را آموزش‌وپرورش می‌دهیم. درحالی‌که این موضوع بر عهده آموزش‌وپرورش است اما ما حاضر به انجام آن هستیم به شرطی که مدرسه‌اش فراهم باشد.
این حوزه جای بحث و گفت‌وگوی فراوانی دارد اما در این مقطع اگر نکته خاصی داریدف بفرمایید!
گرفتن آموزش مطلوب حق هر خانواده‌ای است. اگر خانواده‌ها اطمینان داشته باشند کیفیت بالا برای فرزندان آن‌ها در مدارس دولتی فراهم است چه دلیلی برای روی‌آوری به مدارس غیرانتفاعی و درخواست‌های بالا برای ثبت‌نام فرزندانشان است.
بخش خصوصی فقط یکی از صورت‌های آموزشی است ولی دولت باید برای فراهم نمودن همان سطح امکانات در مدارس دولتی هم سعی داشته باشد تا نظام آموزشی طبقاتی ایجاد نشود و به‌طور یکسان به همه دانش‌آموزان، خدمات‌رسانی انجام گیرد.
