دست‌اندازهای استارت آپی
وقتی رفتن بر ماندن، ارجح شده است
هشدار برای رشد مهاجرت استارت آپ ها مدت‌هاست که شنیده می‌شود اما با چالش‌های ایجادشده اخیر، بر سر راه فعالیت چند استارت آپ محبوب ایرانی به‌علاوه مشکلاتی که از گذشته موجب اختلال کاری این نوع از فعالیت‌ها می‌شد ظاهراً این اخطار جدی‌تر شده، آن‌هم در این شرایط دشوار اقتصادی که به‌راستی کشور نیازمند این‌گونه کسب‌وکارهای آنلاین است.
واقعیت آن است شیوع ویروس کرونا باوجودآنکه ضربه سنگینی بر بخشی از مشاغل وارد آورد اما موجب رونق گیری فعالیت شرکت‌های استارت آپی در ایران شد.
گفتنی است که محدودیت‌های ناشی از کرونا و فعالیت بیشتر در فضای آنلاین، بسیاری از کارآفرینان را هم به سمت ارایه ایده‌ها و خلاقیت‌های خود از طریق اینترنت سوق داد و این اتفاق به رشد اکوسیستم‌های استارت آپی کمک زیادی کرد. فضایی که پیش از آن چندان با استقبال همراه نبود اما به‌یک‌باره در چند سال گذشته، تحرک زیادی پیدا کرد.
تا زمانی که با ایجاد مشکلاتی چون قطعی‌ها و محدودیت‌های اینترنت این اکوسیستم با چالش بزرگی مواجه شد.
به‌طوری‌که از طرفی مشکلات مالی و از سویی اختلالات اینترنتی موجب شد تعداد زیادی از این کارآفرینان که به‌طور آنلاین فعالیت می‌کردند از این حوزه خارج شوند، پدیده‌ای که یک‌بار در آبان ماه ۹۸ اتفاق افتاد و مشکلاتی را برای این فعالان ایجاد کرد و این بار هم از مهرماه سال گذشته آغاز و تاکنون ادامه‌دار شده است. به‌نحوی‌که در این مدت، خسارات زیادی بر کارآفرینان آنلاین وارد آمده است.
حال‌آنکه اکوسیستم‌های استارت آپی نه‌تنها در ایران بلکه در همه دنیا نوظهور بوده و با چالش‌های فراوانی دست‌به‌گریبان هستند.
اما در ایران مشکلاتی چون محدودیت‌های اینترنتی و نبود حمایت‌های دولتی برای این فعالان، مزید بر علت شده است. چه‌بسا هنوز دولت، استارت‌آپ های کوچک را به رسمیت نشناخته و قابل‌تأمل تر آنکه با تغییر هر دولت و کابینه‌ای، سیاست‌های مرتبط با آن اکوسیستم هم‌تغییر می‌یابد.
و بنا بر همین دلایل است که در یک سال اخیر، افزایش چشمگیر مهاجرت نخبگانی رخ‌داده است که پیش‌ازاین به‌عنوان کارآفرینی خلاق، مشغول به فعالیت بوده‌اند؛ و حالا نیز با به میان آمدن چالش برخورد با چند شرکت استارت آپی، این مساله پررنگ‌تر ازهر زمانی شده است.
فعالان استارت آپی اصفهان دست‌به‌گریبان با مشکلات
بنا به گفته عضو هیات‌مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی بستر کسب‌وکارهای اینترنتی تشنه سرمایه‌گذاری جدی است، اما با اتفاقاتی که می‌افتد، سرمایه‌گذار جرات نمی‌کند که ورود پیدا کند چون ممکن است هر دفعه یک مشکلی ایجاد شود.
الفت نسب با اشاره به وقوع اتفاقات اخیر برای چند کسب‌وکار استارت آپی کشور، تأکید می‌کند: قوانین باید رعایت شود اما با یک تعاملی، این روش‌ها درست نیست. هرکدام از این کسب‌وکارها چندین هزار نفر نیرو دارند و مردم از آن‌ها خدمات دریافت می‌کنند، با این اقدامات، زندگی مردم را هم با اختلال ایجاد می‌کنیم.
حال پرسش آن است اصفهان که باوجود پیشتاز بودن در ایده و خلاقیت، همواره فعالانش از محدودیت‌های فضای استارت آپی آن گلایه‌مند بوده‌اند در شرایط کنونی با توجه به چالش‌های پیش‌آمده چه می‌کند؟
به‌ویژه در چند ماه گذشته که با محدودیت‌های اینترنتی این فضا سخت‌تر هم شده و بسیاری از فعالان را راغب به مهاجرت کرده است. به عبارتی اگر تا چندی پیش، استارت آپ های اصفهان، مهاجرت به پایتخت را انتخاب می‌کردند اما اکنون به گزینه‌هایی دیگر مانند آن‌سوی مرزها می‌اندیشند. آن‌هم در استانی که بیشترین مراکز علمی و دانشگاه‌های معتبر را دارا است شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده که دیگر، بسیاری از کارآفرینان انگیزه‌ای برای ماندگاری ندارند.
و با قطع ارتباط استارت آپی های آنلاین با مشتریانشان شرایط سخت، برای این فعالان، شدت هم یافت.
درصورتی‌که استفاده آسان از اینترنت برای همه کشورها امری بدیهی بوده و معضل اصلی برآورده نشدن درخواست‌های مشتریان است اما در ایران مشکلاتی مانند کندی و یا فیلترینگ و... دلیلی بر شکست استارت آپ ها عنوان می‌شود.
این‌چنین که با از دسترس خارج شدن واتساپ و اینستاگرام، توقف فعالیت‌های این فعالان، جدیت یافت به‌علاوه که در همین زمان با افزایش قیمت دلار، مشتریان باقی‌مانده هم به دلیل گرانی نرخ نهایی کالا و خدمات از دست رفتند؛ که پیامد نهایی آن توقف کار و تعدیل نیرو بوده است.
فعالان استارت‌آپی اصفهان با تأکید بر چالش‌های دوران فیلترینگ معتقدند درمجموع، فعالیت در اصفهان دشوار است زیرا موانع و محدودیت‌های اداری در فضای این استان، بیشتر وجود دارد و این موارد به دلسردی ادامه کار، انجامیده است.
همچنین یکی از مشکلات این است که در اصفهان فضای کار گروهی کمتر اتفاق می‌افتد؛ فرد صاحب ایده خود به‌تنهایی تمامی مراحل را طی می‌کند.
به گفته رئیس مرکز مهارت‌های تجهیزات پزشکی دانشگاه اصفهان چنین موضوعی یعنی نبود فضای کار گروهی منجر به شکست ایده در مراحل گوناگون ازجمله جذب سرمایه می‌شود.
در این راستا اگر بنا بر تسهیلگری در اکوسیستم استارت آپی اصفهان است شاید باید بر فرهنگ‌سازی کار گروهی بیشتر تمرکز شود و گروه‌های خلاق تربیت شوند.
به گفته کلاهدوزان شاید در بسیاری از مناطق کشور نیاز به برنامه‌هایی مانند ایده شو برای تسهیل و تقویت این اکوسیستم و ورود تیم‌های مستعد به این ورطه باشد اما در اصفهان ایده و خلاقیت وجود دارد ولی کار تیمی ضعیف است.
ضمن آنکه در اصفهان به دلیل مباحث فرهنگی و کار انفرادی، افراد از موضوع فعالیت یکدیگر اطلاعی ندارند و درنتیجه تسهیل گری لازم رخ نمی‌دهد. واضح آنکه ظرفیت‌ها در این استان، شناسایی نمی‌شوند.
و در حالی از چنین ضعف‌هایی در حوزه‌های کارآفرینی سخن گفته می‌شود که ویژگی‌های ممتاز و قابلیت‌های اصفهان، برای رشد فضای استارت آپی فراوان، اما بستر مناسب، مهیا نیست.
به‌نحوی‌که اگر آمار و اطلاعات این بخش بررسی شود، مشخص می‌گردد این استان باوجودآنکه در عرصه نرم‌افزارهای سازمانی رتبه بالایی دارد در حوزه استارت‌آپی افت داشته است.
که این اتفاق به دلایل اشاره‌شده به‌علاوه غلبه فضای کسب‌وکارهای سنتی در این استان، اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر نسبت به مناطق دیگر و متمرکز بودن تصمیم‌گیری‌ها در پایتخت، بازمی‌گردد.
و مورد دیگر که در این‌یک سال گذشته به‌عنوان عمده‌ترین علت برای شکست کارآفرینان به‌خصوص آنلاین‌ها در همه کشور، مطرح است فیلترینگ‌ها و محدودیت‌های اینترنتی بوده که بحران بزرگی را برای این کسب‌وکارها به وجود آورده است. به‌گونه‌ای که با تنگ شدن عرصه بر هزاران نفری که در این اکوسیستم مشغول به فعالیت هستند به‌تدریج انگیزه‌ها ازدست‌رفته و به کشورهای دیگری می‌روند که حمایت شوند و سبک زندگی‌شان به رسمیت شناخته شود.
قطعاً از این راستا آسیب بسیار بزرگی بر کشورمان، وارد می‌آید.
در این میان اکوسیستم کارآفرینی اصفهان، باوجود موقعیت خاص جغرافیایی استان، ساختار اقتصادی و صنعتی آن، مراکز علمی فراوان، پارک‌ها فناوری و... دارای خصوصیاتی است که با شناخت بیشتر این ویژگی‌ها و آگاهی از نقاط قوت و ضعف آن می‌توان تهدیدهای این حوزه را به فرصت تبدیل کرد و در جهت افزایش تعداد استارت آپ های موفق حقیقی و مجازی، توسعه کسب‌وکارهای منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی و بهبود سطح اقتصادی این دیار، گام‌هایی مؤثر را برداشت.
