بازار دلالان سکه است
اصفهان در سرمایه‌گذاری غیرمولد دوم شد
سرمایه اصفهانی‌ها کجا رفته؟
بررسی میزان جست‌وجوی سه واژه دلار، طلا و خودرو در هشت ماه گذشته اطلاعات قابل‌تأملی در بردارد. تا پایان سال ۱۴۰۱، دلار و سکه در بالاترین میزان جست‌وجو و به اصلاح «ترند» بوده است. اوایل امسال و با کاهش میزان تقاضا گرایش مردم به خودرو افزایش یافت و در جستجوی گوگل بورس ترند شد. این روزها دوباره دلار و طلا و البته مسکن بیشتر از بورس در کانون توجه قرار دارد. سکه که روندی بسیار شبیه به نرخ دلار دارد، در بیشتر مواقع سال گذشته بالاتر از دو بازار دلار و خودرو بوده که نشان می‌دهد خرید طلا در سال گذشته همواره یکی از اولویت‌های سرمایه‌گذاران بوده است. درمجموع تمایل مردم بـه سمت طلا، ارز و خودرو به‌عنوان دارایی امن، افزایش‌یافته است.
اصفهانی‌ها هم از فرازوفرود این بازارها سهم داشته‌اند به‌طوری‌که در بسیاری از بازارها جایگاه اول تا چهارم را از آن خود کردند. دنیای اقتصاد در گزارش یک ماه قبل خود اعلام کرد که در تمام مقاطع تکانه‌های ارزی، حجم ورود به صرافی‌های رمز ارز و میزان ترید افزایش یافت تا جایی که اصفهانی‌ها در این حوزه جایگاه چهارم کشور را از آن خود کردند.
بررسی معاملات بازار سرمایه در اسفندماه سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که بیشترین حجم خریدوفروش اشخاص حقیقی در معاملات برخط بورس توسط ساکنان استان تهران و پس‌ازآن به ترتیب توسط ساکنان استان‌های اصفهان، یزد، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی انجام‌شده است. بنابراین رتبه دوم بورس بازترین استان کشور به اصفهانی‌ها تعلق گرفت. به‌طورکلی مجموع معاملات برخط و غیر برخط همه استان‌های کشور در اسفندماه سال ۱۴۰۱ معادل ۲۶۵ میلیارد و ۲۲۵ میلیون و ۸۵ هزار معامله بوده است که این میزان نسبت به ماه مشابه در سال ۱۴۰۰، بیش از ۱۱۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. سرمایه‌های سیال و فراری مردم اصفهان در داغ‌ترین روزهای سال گذشته وارد بازار خودرو در بورس کالا شد تا بیشترین سود را از فروش کالای خریداری‌شده به خود اختصاص دهد. بهمن سال گذشته بیشترین خریداران خودرو در بورس کالا از ۳۱ استان و باعرضه ۱۷۷۶۶ دستگاه مشخص شدند. تهران، اصفهان و خراسان رضوی در صدر قرار گرفتند و بازهم اصفهان دوم شد! پراکندگی جغرافیایی خریداران خودرو نشان می‌دهد بیشترین آمار مربوط به استان‌های تهران، اصفهان و خراسان رضوی به‌ترتیب با ۶.۲۶۰ دستگاه، ۱.۵۵۶ دستگاه و ۱.۳۶۷ دستگاه بودند.
مردم اصفهان بیشترین سهم را در سپرده بانکی هم داشته‌اند. بانک مرکزی در ادامه روند ماهانه انتشار آمار مربوط به سپرده‌ها و وام‌های بانکی به تفکیک استان، گزارش ارقام مربوط به بهمن‌ماه سال گذشته را در وب‌سایت رسمی خود منتشر کرد. بررسی گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که در پایان بهمن‌ماه سال ۱۴۰۱ مانده کل سپرده‌ها در شبکه بانکی به بیش از ۶,۸۷۸ هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته افزایشی ۳۱ درصدی را ثبت کرده است. همچنین مانده کل سپرده‌ها از ابتدای سال ۱۴۰۱ نیز رشدی ۲۴.۳ درصدی را رقم‌زده است.بررسی این آمار به تفکیک استان نیز نشان می‌دهد که تهرانی‌ها با سپرده‌گذاری ۳,۶۳۳ هزار میلیارد تومان، بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده‌اند و استان‌های اصفهان با ۳۵۰ هزار میلیارد تومان و خراسان رضوی با ۲۹۵ هزار میلیارد تومان سپرده‌گذاری نیز در رده‌های بعدی قرار دارند. استان‌های تهران، اصفهان و خراسان رضوی در بخش تسهیلات نیز پیشتاز هستند و مانده رقم تسهیلات در بهمن‌ماه سال گذشته در این استان‌ها به ترتیب معادل ۲,۹۹۱ هزار میلیارد تومان، ۲۳۲ هزار میلیارد تومان و ۱۸۱ هزار میلیارد تومان ثبت‌شده است. هرچند آمارهای خرید دلار و طلای اصفهانی‌ها در بازار غیررسمی در دست نیست اما رئیس پلیس وقت آگاهی استان اصفهان در مهر سال۹۶ در اظهارنظری از وجود حدود ۶۰۰۰ میلیارد تومان طلا و جواهرات در خانه اصفهانی‌ها سخن گفت؛ برآوردی که بر اساس آیتم‌هایی مانند ارزش، تعداد و جغرافیای سرقت‌ها، با توجه به‌کل جمعیت استان و میانگین به‌دست‌آمده، تخمین زده‌شده بود. به‌روزآوری این آمار تایید می‌کند که اصفهانی‌ها در معامله ارز و طلا هم رکورد زده‌اند.
دومینوی بازارها
تا زمانی که سرمایه‌گذار اطمینان حاصل نکند که از طریق تولید به سود رسیده و حاشیه امن دارد در این راه پا نمی‌گذارد و سرمایه‌ها به‌جای تولید به سمت سایر بازارهای سود ده هدایت می‌شود. رفع موانع دلسردکننده و دست و پاگیر و بخشودگی جرائم مالیاتی تولیدکنندگان و همچنین نگاه حمایتی به تولید باعث می‌شود سرمایه‌های سرگردان به سمت تولید حرکت کند. اما پس‌لرزه بی‌تدبیری در اقتصاد کلان، افزایش مال‌خری و دلالی است. تغییرات صعودی و مداوم قیمت کالاهایی که در ذهن ایرانیان به‌عنوان سرمایه ثبت‌شده، کاهش ارزش پول ملی که با نرخ تورم همسو نیست و درآمدهایی که توان اداره خانوارها را ندارد باعث شد تا موج‌سواری بر آب گل‌آلود در جامعه جای خود را باز کند. نابسامانی فرمان‌های اقتصادی که دلالی و نه واسطه‌گری را به همراه داشته در یک دور تسلسل باطل و پایان‌ناپذیر، اقتصاد خرد و کلان را برهم ریخته و بازارها را «دومینو» گونه تخریب می‌کند.
دروی طوفان
سودهای کلان فقط در بازارهای مسکن، طلا، دلار و ارز و حتی بورس نیست. آن‌ها که شامه اقتصادی قوی داشته و با رانت اطلاعاتی نیز همراهی می‌شوند «دلالان مادرزاد»ی هستند که به‌موقع نقدینگی را وارد بازار هدف کرده، نظام عرضه و تقاضا را به نفع خود برهم می‌زنند و در مدت‌زمانی مشخص چند برابر سرمایه اولیه را برداشت کرده و ناپدید می‌شوند. آتشی که آن‌ها روشن کرده‌اند را مردم عادی بر آن می‌دمند. قیمت‌ها که جهش می‌کند، انگار ناقوس هشدار را در اقتصاد و بازار به صدا درآورده باشد، همه را بیدار می‌کند. مردمی که از دلالی فقط سود یک‌شبه‌اش را دیده و خبرهای درشتش را خوانده‌اند، هر آنچه پس‌انداز کرده‌اند را وارد آشفته‌بازاری می‌کنند که «دلالان مادرزاد» از خود برجای گذاشته‌اند. دریغ که آنچه عوام درو می‌کنند فقط طوفانی است که دیگران کاشته‌اند. در اقتصاد رفتاری، رفتار توده‌‌وار به رفتار، باورها یا سبکی اشاره می‌کند که چون افراد بسیار زیادی آن را انجام می‌دهند، مابقی مردم نیز آن را پذیرفته و انجام می‌دهند. شاید مهم‌ترین اثر پیروی از این خطاهای رفتاری بروز حباب‌های قیمتی است. «دلالان مادرزاد»شایسته لقب«بیکاران پولدار» شده‌اند ولی مردمی که رد آن‌ها را دنبال می‌کنند نه واسطه‌گرند و نه دلال. آن‌ها بازنده‌های اقتصاد نابسامانی هستند که فقط بحران را تشدید می‌کنند.
بحران‌آفرینان
مردم عادی که حالا قبای دلالی بر تن کرده‌اند، اقتصاد را به قهقرا می‌برند. آمارهای رئیس‌کل بانک مرکزی نشان می‌دهد «دلالان عوام»۱۵تا۱۶میلیارد دلار ارز در خانه‌های خود ذخیره کرده‌اند! در وانفسای اقتصاد متکی به دلار و نفت که فروش طلای سیاه به کمترین میزان خود رسیده و تزریق دلار به بازار بااحتیاط و قطره‌چکانی انجام می‌شود این حجم ارز انباشته‌شده در خانه‌های مردم، توانایی ایجاد زلزله ارزی را دارد. پیش‌فروش اینترنتی خودرو که کمتر از چند دقیقه به اتمام می‌رسد و ماشین‌های تولید نشده‌ای که به نیت چند برابر شدن قیمت خریداری‌شده‌اند فقط بخشی از شاهکارهای اقتصادی-اجتماعی مردمی است که گام‌های دلالی را تجربه می‌کنند تا یک‌شبه سرمایه خردشان را چند برابر کنند.
مسکن اما همیشه در حافظه تاریخی مردم ایران نقش قلک را داشته و هشدار جهش قیمت آن کافی است تا فرمان حمله صادر شود. اواخر دهه۸۰با اوج گرفتن مهاجرت‌ها، تقاضای مسکن و واحدهای تجاری افزایش یافت و هم‌زمان با آن «بسازوبفروشی» هم متولد شد. «دلالان مادرزاد» در کسوت معمار، آمدند، ساختند، فروختند و بازار را آتش زدند. چندی بعد مردم هم آمدند. آن‌ها اما خانه‌هایشان را سرمایه کردند و به‌زور قرض و تسهیلات ساختند اما...۲.۶میلیون خانه خالی و بزرگ‌مقیاس که این روزها به علت جهش چندباره قیمت مشتری ندارد، ثمره دلالی همان سال‌هاست. حالا «دلالان مادرزاد» خانه‌های ۴۰متری را هم ساخته و فروخته‌اند تا در بازار دیگری فرود آیند.
