ابن‌سینای ایرانی در اصفهان

این در حالی است که هیچ مصرعی از این شاعر به زبان ترکی گفته نشده و ترک‌ها دست به ترجمه دیوان غزلیات او زدند و آن را به‌عنوان اثری اصیل از این شاعر بزرگ و بی تکرار جا می‌زنند. از این راه درآمدی هنگفت از طریق برگزاری مراسم سماع که هرسال در قونیه برگزار می‌شود به جیب می‌زنند و صنعت توریسم خود را رونق می‌دهند.

البته فقط ایراد را نمی‌توان به آن‌ها وارد کرد، چراکه نتفلیکس در کشوری مثل ترکیه حضور دارد و آن‌ها سعی می‌کنند آثارشان را مطابق با استانداردهای جهانی بسازند، ضمن اینکه به مفاخر اهمیت می‌دهند، در عوض تولیدکنندگان ایرانی هرروز که جلوتر می‌رود، ناچارند با قوانین جدیدتری از ساترا دست‌وپنجه نرم کنند و نهایتا اگر هم سریالی درباره بوعلی سینا بسازند تمام وجوه آن شخصیت را در بر نخواهد گرفت. آن‌هم در شرایطی که هم درگذشته و هم در زمان معاصر شخصیت‌های جهانی‌ای داریم که به آن‌ها پرداخته نمی‌شود.

بااین‌وجود واقعیت ابن‌سینا نه در ترکیه و نه در همدان بلکه در اصفهان است و باید در این کلان‌شهر تاریخی به دنبال ردهای ابن‌سینا گشت. باوجوداینکه حدس و گمان‌ها مبنی بر اینکه ابن‌سینا در اصفهان مدفون است روزبه‌روز قوی‌تر می‌شود،اما از این شیخ و راسته در اصفهان جز نام یک خیابان و یک مدرسه موجود نیست. اما سوال این است که اگر شواهد بر محل قبر ابن‌سینا در اصفهان روزبه‌روز قوی‌تر می‌شود، چرا مسولان در فکر پیگیری این مهم نیستند که لااقل مقبره‌ای برای او بسازند و تنها به داشتن نام یک خیابان اکتفا نکنند.

پژوهشگر میراث فرهنگی با اشاره به اینکه از قدیم‌الایام در اصفهان مدرسه ابن‌سینا مابین مردم اصفهان به نام قبر ابوعلی سینا شهرت داشته است گفت: در این محل، گنبدی آجری بر روی اتاقی چهارگوش بوده و نقل است که محل تدریس او بوده و محل قبر او را در آنجا نشان می‌دهند. و مطابق نقل اهالی محل سنگ‌نوشته‌ای بروی قبر بوده که مالک آن بنا ،سنگ‌نوشته را ناپدید ساخته است .فقیهی در ادامه گفت:در حدود هشت سال پیش در مدرسه ملا حسن در این محله استخوان‌هایی پیدا شد که مجددا آن‌ها را دفن کردند؛ درحالی‌که با آزمایش‌های کربن ۱۴ می‌توانستند لااقل به این نتیجه برسند که این استخوان‌ها مربوط به چند سال پیش است.

محوری بالا کوچک_1 copy

وی افزود:محققین و مورخین اصفهان‌ همچون استاد همایی و محمد صدرهاشمی برای اثبات وجود قبر ابن‌سینا در اصفهان و احداث آرامگاهی شکوهمند بر مزار او تلاش بسیار کردند؛اما عاقبت حکومت آن زمان( اواخر پهلوی) ضمن برپایی مراسم هزارمین سال تولد ابن‌سینا در همدان آرامگاهی بر سر قبر منسوب به او بر پا ساخت.

فقیهی افزود: درجایی دیگر جلال‌الدین همایی صاحب کتاب تاریخ اصفهان در این مورد می‌نویسد: هم‌اکنون در محله دردشت ( باب الدشت ) که از محلات شمالی قدیم اصفهان است در سمت شمال شرقی گنبدی به‌عنوان بقعه مقبره شیخ‌الرئیس به نام « گنبد ابن‌سینا » و « گنبد ابوعلی سینا» معروف است که عامه آن را مرقد ابو عالی سینا می‌گفتند و معلوم نشد که دست کدام غاصب تبهکار اثر قبر را محو کرد. اما هم‌اکنون گنبد و بقعه مخروبه بر جای است . این گنبد در حدود یک‌صد و چند متر بالاتر از مدرسه  شفیعیه معروف دردشت واقع‌شده است.

ارتفاع گنبد حدود دوازده ذرع و پایه  گنبد ده ذرع (۱۰ ذرع ×۱۰ ذرع ) و فضای داخلی گنبد و در حدود ۸ ذرع (۸×۸) می‌شود . باری گنبد مزبور به قول مشهور مقبره شیخ‌الرئیس است در اصفهان . همایی می‌افزاید: یک روایت دیگر نیاز از مشایخ اصفهان شنیده‌ام که بعضی ادعای روایت کرده‌اند به این قرار که در محل حوض‌خانه‌های قدیم بود و مرحوم حاج‌آقا جمال‌الدین مسجد شاهی، امام جماعت مسجد این قسمت را از مدرسه  خواجه‌ها گرفت و برای مسجد شیخ لطف‌الله حوض‌خانه و چاه و منبع و حوض‌خانه و منبع ساخت و قبل از وی اینجا حوض‌خانه  وجود نداشت. گفتند در این محل چون حفر کردند به سردابه ای عظیم قدیم برخوردند که در وسط سردابه قبری مجلل با سنگ‌لوح قدیمی پیدا شد که متعلق به شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا بود و معلوم نشد که آن سنگ‌لوح را چه کردند .

مدرسه ابن‌سینا نیازمند تغییر کاربری است

محمدحسین ریاحی ،مدرس تاریخ و تمدن دانشگاه اصفهان و مسوول پژوهش مرکز اصفهان شناسی در سال ۱۳۸۶ در گفتگو با روزنامه ایران می‌گوید: آنچه اکنون از مدرسه ابن‌سینا باقی‌مانده، بخشی از بنای بزرگی است که درگذشته وجود داشته و طی زمان با تصرف و تخریب به خانه و کاربری‌های دیگر بدل شده است.

وی پیشنهاد می‌کند : این مکان در حکم بزرگ‌ترین نهاد آموزشی جهان اسلام جایگاهی که شیخ ۱۵ سال از عمر خود را به تدریس در آن صرف کرده است، باید به یک مکان یا موزه با کاربری فرهنگی - آموزشی برای معرفی ابن‌سینا تبدیل شود. توانستیم تنها بخش‌هایی از یک استخوان پا و دست را پیدا کنیم

اما محسن جاوری مسوول دفتر باستان‌شناسی سازمان میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان نیز در بخشی از سخنانش با روزنامه ایران در این مورد می‌گوید: متأسفانه حدود ۹۰ سال قبل عده‌ای تصمیم می‌گیرند، این مکان را به زورخانه تبدیل کنند؛ به همین علت محتویات داخلی بنا ازجمله سنگ‌قبری از جنس مرمر که به گفته‌ شاهدان قدیمی بسیار هم زیبا بوده از جا کنده و به‌وسیله  یکی از اوباش محل داخل چاهی انداخته می‌شود». وی با اشاره به نظر اهل‌فن که به‌نوعی این مکان را مدفن شیخ نیز می‌دانند ،می‌گوید :« چند سال قبل به‌وسیله  سازمان میراث فرهنگی گمانه‌زنی در این مکان انجام شد، اما متأسفانه چون در زمان تبدیل به زورخانه میزان تخریب و گودبرداری بسیار بوده است، ما توانستیم تنها بخش‌هایی از یک استخوان پا و دست را پیدا کنیم، که این هم چیز روشنی را ثابت نمی‌کند و تنها اثبات می‌کند که زمانی شخصی اینجا دفن شده است. با این حساب شهرداری اصفهان می‌تواند با ایجاد یک طرح پژوهشی درباره ابن‌سینا در اصفهان ضمن ارائه نام او به‌عنوان یک چهره تاریخی در این شهر، مقابل تبلیغات نادرست ترکیه و تفکرات نو عثمانی هم ایستادگی کند. شاید این اقدام در شرایط فعلی مهم‌ترین وظیفه نهادهای مربوطه در اصفهان باشد.