گفت‌وگو با محسن خندان دل، عضو شورای مرکزی ائتلاف «اتاق تصمیم‌ساز کارآمد» و فعال اقتصادی
در آرزوی منتقدانی منصف
بااهمیت ورود ائتلافی اعضای هیات نمایندگان به پارلمان بخش خصوصی شروع کنیم، به نظر شما چرا رای دهندگان به یک لیست واحد رای می‌دهند؟
توضیحاتم را از شرح وظایف اتاقهای بازرگانی شروع می‌کنم. یکی از اهداف عمده اتاقها، ارائه مشاوره و تصمیم‌سازی در کمیسیون‌های تخصصی است که بتوانند به قوای سه گانه حکومت کمک کنند و تصمیماتی را برای مشکلات توسعه اقتصادی کشور و حمایت از بخش خصوصی بگیرند. از این منظر، جایگاه تشکل‌های بخش خصوصی می‌تواند جایگاه بسیار مهمی باشد و یکی از دغدغه‌های مهم بخش خصوصی، حضور در هیات نمایندگان و هیات‌رئیسه اتاقهای بازرگانی و به تبع آن نقش‌آفرینی در تصمیم‌گیری‌های قوای سه گانه است.
در ادوار گذشته، گروه‌هایی از تجار، صنعتگران، کشاورزان و معدنکاران دور هم جمع می‌شدند تا انتخابات جامع‌تر و کامل‌تری با طیف بزرگ‌تری از جامعه هدف و موکلینشان اتفاق بیفتد. تجربیات ما نشان می‌دهد آن جامعه آنقدر بلوغ و شعور دارد که بتواند مسیر درست را انتخاب کند، افراد را به درستی رصد کرده و بر اساس شایسته سالاری رای بدهند. در دوره‌های قبل انتخابات اتاق هم تلاشهایی شد که گروه‌ها و ائتلاف‌هایی شکل بگیرد. یکی از موفق‌ترین این گروه‌ها، ائتلاف «اتاق تصمیم‌ساز» بود که نتیجه آن در نهمین دوره انتخابات اتاق بازرگانی، راهیابی چهارده عضو از پانزده کاندیدای ائتلاف به هیات نمایندگان اتاق استان بود. نفر پانزدهم هم تایید شده ائتلاف بود ولی در لیست قرار نداشت، زمانی که مرحوم احمدی سلیمانی به رحمت خدا رفتند، عضو پانزدهم هم در هیات‌رئیسه اتاق قرار گرفت.
لطفا درباره چگونگی رسیدن به لیست اتاق تصمیم‌ساز برای دهمین دوره بگویید.
ما در طول چهار سال گذشته تلاش کردیم در قالب ائتلاف اتاق تصمیم‌ساز، رفتارها و عملکرد هیات نمایندگان را رصد کنیم و گزارشهایی را در مقاطع مختلف به موکلین ارائه کنیم. چرا که حق موکلین می‌دانیم که بدانند نمایندگانشان دارند چه کارهایی انجام می‌دهند. ثمرات قابل دفاعی در دوره قبل اتاق بازرگانی اتفاق افتاده است به‌ویژه در برخی از کمیسیون‌ها، نتایج شایانی را داشته و اثرات بزرگی را در حوزه حاکمیتی به نفع بخش خصوصی رقم زده است. در دوره جاری هم ائتلاف شکل خودش را به دست آورده و از اواسط سال ۱۴۰۰ پایه‌ریزی گفتمانی خود را با گروه‌ها و افراد مختلف انجام داده است. ما با شرایط سختی روبه‌رو بودیم چون جامعه هدف ما جامعه‌ای با ویژگی‌های کیفی و دارای شخصیتی اجتماعی هستند که تبدیل کردن این ویژگی‌های کیفی به عوامل کمی، کار بسیار دشواری بود. یعنی وقتی داریم درباره یک صنعتگر باتجربه صاحب چند برند صحبت می‌کنیم، تبدیل عوامل کیفی به کمی و پارامتری، کار ساده‌ای نیست. به همین دلیل فرم‌هایی را برای ارزیابی‌های متعدد آماده کردیم که پارامترهای متنوعی داشت، گستردگی جغرافیا در خراسان رضوی برایمان اهمیت داشت، مذهب یکی از فاکتورهای حائز اهمیت دیگر بود. پراکندگی بخش‌های صنعتی، معدنی و کشاورزی در استان هم مساله دیگرمان بود. در بحث شایسته سالاری هم فاکتورهایی همچون تعهد، تخصص، تجربه و دانش را مدنظر داشتیم. تخصص در تعاملات و روابط بین‌الملل از شاخصه‌های مهم دیگر بود و نهایتا تلاش کردیم همه این پارامترها را با توجه درجه اهمیتشان تبدیل به ضرایب مختلف کنیم.
فرآیند انتخاب نامزدهای فهرست ائتلاف چگونه انجام شد؟ چه شد که حتی به نام یک زن در لیست بر نمی‌خوریم؟
زمانی که بحث انتخابات داغ نبود با بسیاری از دوستان درباره انتخابات دوره دهم صحبت می‌کردیم، با جامعه هدف گسترده‌ای شروع به رایزنی کردیم تا بتوانیم به جامعه هدف مدنظر برسیم. کارمان را ادامه دادیم و از چند ماه گذشته به جامعه هدفمان نزدیک‌تر شدیم. هر زمان کسی اظهار تمایل می‌کرد که در اتاق حضور داشته باشد، به این لیست اضافه می‌شد، نهایتا به فهرستی ۱۴۷ نفری رسیدیم و مصاحبه‌های انفرادی و گروهی را با این افراد انجام دادیم.
هرچه به زمان انتخابات نزدیک‌تر می‌شدیم این لیست شروع به ریزش می‌کرد بعضی از افراد یا منصرف شده بودند یا به دلیل مهاجرت و فوت در بین ما نبودند، به همین دلیل لیست ما محدودتر شد. یکی از مهم‌ترین پارامترهای ما حضور زنان بود و با توجه به مشارکت کمتری که در این حوزه دارند، با تعداد زیادی از آنها تماس گرفتیم و خواستیم که ورود پیدا کنند، اما با وجود تمام تلاشهایی که برای حضور زنان در این فهرست داشتیم در آخرین لیست که ۵۳ نفر مورد تایید انجمن نظارت عالی انتخابات اتاق قرار گرفتند تنها ۵ خانم قرار داشتند، یعنی کمتر از ۱۰درصد متقاضیان. مساله دیگر اینکه از میان این ۵ نفر خانم، هیچکدام فعال بخش بازرگانی نبودند. ۳ نفر در حوزه صنعت، یک نفر در بخش کشاورزی و یک نفر در عرصه معدن فعالیت داشتند.
این مساله ما را دچار محدودیت می‌کرد چون در بخش صنعت، رقابت جدی‌تری در حوزه کسب امتیاز در بین متقاضیان داشتیم و باعث می‌شد ۳ نفر از خانمها، امکان کمتری برای قرار گرفتن در لیست انتخاباتی ائتلاف داشتند. در دو بخش کشاورزی ومعدن هم با وجود اینکه تلاش کردیم ولی بر اساس پارامترهای اعتبارسنجی افراد از نظر ائتلاف، لازم است بانوان فعالیت‌های تشکلی خود را گسترش داده تا انشاالله در فهرست دوره‌های آتی ائتلاف قرار گیرند. ما با بررسی‌های زیاد، ارزیابی‌های میدانی و با تکیه بر خرد جمعی فعالان اقتصادی به لیست نهایی رسیدیم.
اما یکی از انتقادات وارده به فهرست انتخاباتی ائتلاف اتاق تصمیم‌ساز، جای خالی زنان است. شرایط حضور یک نامزد خانم هم نبود؟
ببینید ما در شورای مرکزی ائتلاف، به انتخاب دوستانی از گروه‌های مختلف در بخش صنعت، معدن، کشاورزی و تجارت رسیدیم و از بین زنان، بنا داشتیم از وجود یک خانم هم بهره ببریم اما مکانیزم عملی انتخابات اتاق بازرگانی در سال‌جاری، دستخوش تغییرات و تحول زیادی در خصوص اعتبارسنجی کاندیداها و اهلیت‌سنجی رای دهندگان شد. در جریان این اعتبارسنجی و اهلیت‌سنجی که توسط اتاق ایران در سال‌جاری انجام می‌شد (قبلا این کار در اتاقهای استانها صورت می‌گرفت) نتیجه این شد که انتخابات با ده روز تاخیر از ۱۰ اسفند به ۲۰ اسفند ماه موکول شد. به خاطر اینکه نتیجه ارزیابی انجمن نظارت بر انتخابات اتاق ایران در وقت خودش انجام نشد و اعلام نتایج هر روز عقب می‌افتاد تا جایی که آخرین نتایج در ۱۰ اسفند اعلام اولیه شد و بعد ازظهر ۱۱ اسفند به شکل رسمی اعلام شد.
در حالی که تبلیغات از ۸ صبح ۱۲ اسفند آغاز می‌شد. این فشردگی زمانی ما را تحت فشار گذاشته بود و تک بانویی که در لیست ما حضور داشت، تاییدیه‌شان نیامده بود، با وجود پیگیری‌های مکرر پاسخی هم از تهران دریافت نکرده بودیم.
مجبور بودیم که به نتیجه نهایی و جمع‌بندی برای لیست انتخاباتی ائتلاف برسیم، در آخرین جلسه شورای مرکزی ائتلاف، لیست را بستیم و مجبور شدیم از دوستانی که تاییدیه‌شان نرسیده بود بگذریم ولی بعد بسیار متاسف شدیم چون به فاصله ۲۴ ساعت بعد از جلسه ما، نام این خانم در فهرست افرادی که تایید شدند، آمد. امیدوارم محدودیت‌های ما در این باره قابل درک باشد. امیدوارم هیات نمایندگان دوره دهم اتاق بازرگانی از ظرفیت و پتانسیل دوستانی که در حوزه اعتبارسنجی قبل از انتخابات، جواب استعلامشان با تاخیر رسید و به‌ویژه نقش بی‌بدیل بانوان در حوزه تشکلی اتاق، بیشترین بهره را ببرند.
شاخصه‌ها و ویژگی‌های فهرست نهایی ائتلاف چیست؟
یکی از ویژگی‌های فهرست نهایی این است که تمام افراد این ائتلاف دارای پیشینه تشکلی و فعالیت انجمنی و صنفی هستند. نمایندگان ده تشکل برتر استان در فهرست ائتلاف «تصمیم‌ساز کارآمد» حضور دارند همچون رئیس و نایب رئیس انجمن مدیران صنایع، رئیس کانون عالی کارفرمایی، رئیس کانون عالی صنفی کارفرمایان، رئیس اتحادیه واردکنندگان، نایب‌رئیس اتحادیه صادرکنندگان، نایب‌رئیس و اعضاء هیات‌مدیره خانه صنعت و معدن خراسان، رئیس اتاق ایران و ترکمستان، رئیس اتاق ایران و تاجیکستان، رئیس انجمن معدن و نایب‌رئیس انجمن شرکت‌های بین‌المللی حمل‌ونقل و این ترکیب نشان‌دهنده بلوغ فکری و برایند اعتماد اعضاء تشکل‌های بخش خصوصی به نمایندگان خود در مجامع عمومی هر تشکل است.
وقتی بحث از تجربه، تخصص و تعهد می‌کنیم تجربه ارتباط مستقیمی با سن و سال دارد چرا که تجربه در گذر عمر به دست می‌آید. ما افراد بسیار شاخص و برگزیده‌ای در استان داریم که سرمایه‌های ملی هستند. سرمایه‌هایی که اگر هر فرد بی‌غرضی بخواهد درباره آنها حرف بزند، نمی‌تواند از کنار توانمندی آنان بگذرد. بسیاری از اعضای ائتلاف از سرمایه‌های بزرگ اجتماعی هستند و در حوزه‌هایی همچون خیریه‌ها، آموزش، فرهنگسازی و درمان فعالیت دارند. کسی که چند کارخانه را مدیریت می‌کند، برای اینکه بتوانیم چند ساعت از وقتش را بگیریم باید منتش را بکشیم تا از تجربیاتش بهره ببریم. از سوی دیگر نسل جوان، خلاق، پویا و به دنبال تغییر هستند. حتما باید جوانان را ببینیم و شرایطی را فراهم کنیم تا کرسی‌های اتاق بازرگانی به نسل جوان منتقل شود اما نسل جوان هم باید آموزش ببیند و ادبیات و گفتمان دورهم نشینی را بیاموزد. نسل جوان باید در کنار آموزش‌هایی که در کنار نسل گذشته دیده، افکار و ایده‌های به‌روز خود را با خط سیر و نقشه راه اتاق بازرگانی همراه کند. این موارد مدنظر شورای مرکزی ائتلاف بود به همین دلیل میانگین سنی ائتلاف اتاق تصمیم‌ساز دقیقا ۶۰ سال است. این میانگین سنی می‌تواند نشان‌دهنده پختگی وتجربه لازم در کنار نیروی خلاق و توانمند برای اجرا باشد. دوستان باتجربه بیشتر و ذی قیمت با اصرار ما وارد عرصه انتخابات شدند و در کنار آنها از نیروهای جوان هم استفاده کردیم.
جلسات متعدد و فشرده‌ای برگزار شد و شورای مرکزی ائتلاف اتاق تصمیم‌ساز فعالیتش را شروع کرد. من هم افتخار داشتم که در شورای مرکزی انجام وظیفه کنم و دلیل کاندیدا نشدنم این بود که مطالبه گر باشم تا حقوق موکلین را دنبال کنم. چرا که اساس هویت اتاق بازرگانی از موکلینش است. از تک تک دوستان هم خواهشمندیم که پای صندوق‌های رای بیایند و فارغ از اینکه قرار است به چه کسانی رای دهند، آنچه مهم است اینکه حقوق موکلین همیشه باید مدنظر قرار بگیرد و اعضای راه یافته به هیات نمایندگان اتاق هم نمایندگانی صادق و درستکاری برای جامعه هدف باشند.
لطفا درباره اینکه چرا عنوان «کارآمد» به نام ائتلاف در این دوره اضافه شد هم توضیح دهید؟
وقتی وارد فاز نهایی اتاق تصیم‌ساز شدیم، به عنوان ائتلاف کلمه «کارآمد» را اضافه کردیم چون باور داشتیم که ضعف‌هایی در عملکرد دوره قبل وجود دارد که می‌تواند در این دوره رفع شود. تاکید کنم که نمره ما به عملکرد هیات نمایندگان دوره نهم، نمره قبولی است اما نمره عالی و ممتاز نیست. ضمن اینکه در آخرین تراز‌سنجی، اتاق مشهد سومین اتاق کشور شد و از نظر شفافیت دارای رتبه عالی گردید. البته شرایط خوبی هم برای این دوستان وجود نداشت چون سیستم دولتی و حاکمیتی، بخش خصوصی را به نسبت سهم آن در اقتصاد به بازی نمی‌گیرد. هیات نمایندگان دوره نهم با محدودیت‌های جدی مواجه بود و نتوانست در جاهایی توفیق یابد. در بسیاری از موارد، مقصر نمایندگان اتاق نبودند، محدودیت‌های زیادی مانع کار دوستان شد.
در این دوره، ائتلاف اتاق تصمیم‌ساز کارآمد با شعار «تجربه، تخصص و تعهد» در بخش‌های صنعت، بازرگانی، کشاورزی و معدن، ۱۵ کاندیدای منتخب خود را معرفی کرده است. این ترکیب مدیریت بیش از پانزده‌هزار کارگر را در خراسان رضوی بر عهده دارند و چند‌هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها اتفاق افتاده است. نکته‌ای را در پایان لازم می‌دانم که یادآوری کنم این است که ریشه این فعالان اقتصادی و کارآفرین‌ها در خاک ایران است. حتی اگر با کشور دیگری تعامل داشته باشند. ریشه و سرمایه این آدم‌ها در ایران است و در همین کشور، ایجاد اشتغال کرده‌اند و در تولید ناخالص ملی سهیم هستند. به هر حال بلوغ فکری و اقتصادی در سایه رقابت سالم و طرح دیدگاه‌های مختلف به وجود می‌آید، امیدوارم که همه در انتخابات پیش رو، رعایت اخلاق و انصاف را داشته باشیم و با درک جدی از شرایط، نقد کنیم اما مقابل هم قرار نگیریم. قطعا در نقد منصفانه می‌توان به اهداف رفیع بخش خصوصی رسید لیکن طرح موضوعات تخریبی و استفاده از واژگانی سخیف و نامحترمانه توهین به افکار بلند موکلین است و تنها منافع حاشیه‌سازان را همراه خواهد داشت. توجه داشته باشیم عضویت در هیات نمایندگان یعنی گذر از عمر اشخاص در مسیر دستیابی به اهداف جمعی، بنابراین خواهش می‌کنم منتقدینی منصف باشیم و اندک بضاعت بخش خصوصی در روزهای سخت ایران عزیزمان را به سخره نگیریم. امیدوارم خرد جمعی بخش خصوصی ما را به جایی برساند که با طرح موضوعات مختلف و دیدگاه‌های متعدد، نتیجه نهایی که حافظ منافع بخش خصوصی و ملت ایران است، عاید شود و هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، نمایندگان راستین فرزندان مطالبه گر و حق طلب این سرزمین باشند. درود بر نسل جوان مطالبه گر ایران سرفراز و سلامی مجدد بر بانوان نواندیش.
