تنفس سمی
سلامتی شهروندان در محاق مازوت فرو می رود
در این حال تاکید مسوولان کشوری و استانی بر آن بوده است از مازوت استفاده نخواهد شد. اما بخشی از اظهارات موجود به‌علاوه شواهد میدانی حاکی از فعال بودن مشعل‌های مازوت دریکی از نیروگاه‌های این استان است هرچند هنوز هم شفاف‌سازی کاملی در این زمینه موجود نیست.
اصفهان آلوده‌تر از همه‌جا ؟
بنا بر اعتقاد کارشناسان باوجود شدت آلاینده‌ها در تعدادی از کلان‌شهرهای ایران اما ظاهراً آلودگی اصفهان به دلیل وجود صنایع فراوان ،خطرناک‌تر و تهدیدکننده‌تر بشمار می‌آید.
در این میان‌بر طبق گزارش‌های موجود، بخش عمده‌ای از آلایندگی شامل ۶۷ درصد مربوط به آلاینده‌های ثابت یعنی کارخانه‌ها و ۳۳ درصد مرتبط با بخش متحرک یعنی وسایل حمل‌ونقلی است.
از دیدگاه عده‌ای نیز خودروهای فرسوده نقش عمده‌ای در آلودگی هوادارند.خودروهایی که در ساخت آن‌ها استانداردها رعایت نمی‌شود و تولیدکنندگان نیز زیر بار استانداردها نمی‌روند و هیچ مرجع نظارتی هم وجود ندارد. حال زمانی که این خودروها به سن فرسودگی برسند واضح است در آلایندگی هوا سهمی عمده را ایفا می‌کنند.
اما بحث قابل‌توجه آنکه نصف جهان در میان این آلاینده‌ها با معضل سوخت مازوت هم روبروست. به‌طوری‌که سال گذشته، باوجود قول‌های مکرر مسوولان، اصفهان مجبور به استفاده از مازوت شد و مهروموم مشعل‌های مازوت سوز نیروگاه حرارتی شهید محمد منتظری در مجاورت شهرهای اصفهان و شاهین‌شهر با مصوبه شورای عالی امنیت ملی شکسته شد.
امسال نیز به‌رغم نگرانی و هشدار فعالان محیط‌زیست و باوجودآنکه در مهرماه امسال رئیس سازمان محیط‌زیست کشور وعده داده بود زمستان امسال اصفهان مازوت‌سوزی نخواهد داشت. اما در اواسط آذرماه غبار سیاه‌رنگ آسمان شهر، خبر از واقعیتی تلخ برای مردم داد.
هوایی که با شدت آلاینده‌ها جایی برای تنفس باقی نگذاشته بود و اضافه شدن سوخت مازوت هم در چنین شرایطی مزید بر علت این بحران شد.
اگرچه هنوز هم همه مسوولان این موضوع را تائید ننموده و مدیریت استان نیز با صراحت تمام مخالفت خود را بارها نشان داده است، ولی شدت آلودگی ، شواهد موجود ، تائید یکسری از مسوولان و کارشناسان نسبت به سوخت مازوت، افزون شدن بیماری‌های تنفسی وعدم بارش باران به دلیل بالا بودن سطح آلودگی این موضوع را غیرقابل‌انکار کرده است.
مازوت، متهم اصلی برای آلودگی هوا
و حالا در صورت سوخت مازوت در کلان‌شهر پرجمعیت اصفهان ، پرسش آن است آیا مازوت متهم ردیف اول آلاینده‌ها بشمار می‌آید؟
بررسی بانک جهانی نشان می‌دهد که آلودگی هوا، چهارمین عامل مرگ‌ومیر زودرس در جهان است. ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون، مهم‌ترین و نگران‌کننده‌ترین آلاینده‌های هوا به شمار می‌رود.
طبق اعلام مسوولان، در کشور ۲.۴۸ درصد تولید ناخالص ملی معادل ۳۴ هزار میلیارد تومان صرف عوارض ناشی از آلودگی هوا می‌شود؛ به‌طوری‌که ریز گردها و آلاینده‌های هوا، ۳۸ میلیون نفر از جمعیت کل کشور را در معرض درجاتی از آلودگی هوا قرار می‌دهد.
ضمن آنکه بنا بر گفته کارشناسان در شرایط فعلی اصفهان بالاترین آلودگی ذرات معلق را در بین شهرهای کشور به خود اختصاص داده است. و اکنون ، این مهم که بزرگ‌ترین آلاینده هوا کدام است موضوع قابل‌بحثی است که در سال‌های اخیر به مازوت نسبت داده می‌شود.
واقعیت آن است تا چند سال گذشته ، بنزین به‌عنوان متهم اصلی آلودگی هوا مطرح می‌شد.
اما آن‌طور که مسوولان اعلام کردند افزایش کیفیت بنزین، این فرآورده نفتی را از این گردونه خارج کرد، هرچند احتراق بد خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها همچنان ،موردنظر است.
دراین‌بین آنچه اخیراً موردتوجه قرارگرفته، مازوت‌سوزی صنایع و نیروگاه‌ها است.
مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی، موارد مشابه آن استفاده می‌شود و پالایشگاه‌ها این فرآورده را باقیمت بسیار پایین به صنایع می‌فروشند. و استفاده از این سوخت آلوده درجه آلایندگی هوا را افزایش می‌دهد هیدروکربن زیاد آن باعث سرطان می‌شود و می‌تواند در سلامت افراد تأثیرگذار باشد.
به‌طوری‌که بر طبق پژوهش‌های انجام‌گرفته آلایندگی هوا با سوخت مازوت، عوارض درازمدت نیز دارد؛ ایجاد برونشیت مزمن و بروز انواع سرطان‌های دستگاه تنفسی و درگیری سیستم‌های دیگر بدن از مهم‌ترین این موارد است.
وعده جلوگیری از سوخت مازوت داده‌شده بود
اما اینکه آیا واقعاً امسال ،این سوخت آلوده در نیروگاه‌های اصفهان مورداستفاده قرارگرفته یا خیر موضوعی است که همچنان با اظهارنظرهای ضدونقیضی از سوی مسوولان مواجه است که در ادامه بخشی از آن ارائه خواهد شد.
پیش‌تر سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور از تلاش این سازمان برای تهاتر بین نیروگاه و پالایشگاه اصفهان برای جلوگیری از مازوت سوزی نیروگاه خبر داده بود.
در چند روز گذشته نیز مهران زینلیان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان در گفت‌وگو با یکی از منابع خبری عنوان کرده بود :قطع به‌یقین در استان همه مخالف این اتفاق هستند و هر کاری هم که بتوانند برای جلوگیری از این کارمی کنند اما در شرایط اضطراری مثل سال گذشته که دستور مصرف مازوت داده‌شده و این اتفاق افتاد، ممکن است در این شرایط قرار بگیریم ولی امیدوارم این اتفاق نیفتد.
به گفته این مسوول سعی کرده‌ایم با توجیهات فنی، استدلال‌ها و تبیین موضوع و تشریح مشکلاتی که در داخل اصفهان به لحاظ آلودگی وجود دارد،. مسوولان را قانع کنیم که این اتفاق نیفتد اما بعضی از تصمیمات خارج از مدیریت استان است چراکه کنترل این تصمیمات از مرکز (تهران) اتفاق می‌افتد.
مازوت سوزی با ۴۵ درصد ظرفیت
دراین‌باره نریمانی مدیرعامل نیروگاه شهید منتظری در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد با تائید مازوت سوزی در نیروگاه بیان می‌کند: به دلیل سرمای هوا کل تولید گاز کشور ،صرف مصارف خانگی و تجاری شده است بنابراین در این شرایط سهم صنعت از گاز به صفر رسیده است.
وی اظهار می‌کند: نیروگاه‌هایی که سیکل ترکیبی دارند سوخت دوم آن‌ها گازوییل است اما نیروگاه‌های بخار که پس از گاز ، سوخت سنگین می‌سوزانند اکنون مجبور به استفاده از مازوت به‌عنوان سوخت دوم شده‌اند.
این مسوول یادآور می‌شود: سوخت مازوت در نیروگاه شهید منتظری با ظرفیت ۴۵ درصد بوده و۵۵ درصد از ظرفیت در حال حاضر، خارج است.
نریمانی در پاسخ به این پرسش که تا چه زمان قرار بر ادامه مازوت سوزی است می‌گوید : تا اسفندماه که هوا گرم‌تر شود و مصارف خانگی و گرمایشی کم شده و گاز دوباره به صنعت داده شود.
استفاده از مازوت در نیروگاه شهید منتظری در حد ضرورت
محمدرضا نوحی سخنگوی صنعت برق نیز در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد بیان می‌کند: تعداد نیروگاه‌های برق استان با احتساب نیروگاه‌های آبی به ۱۱ عدد می‌رسد که فقط نیروگاه شهید محمد منتظری قابلیت مازوت سوزی را دارد و مابقی امکان استفاده از مازوت را ندارند.
وی تصریح می‌کند: باوجودآنکه بر طبق وعده‌ها قرار بر مصرف مازوت نبود اما امسال هم با توجه به برودت هوایی که در کشور اتفاق افتاده، است به دلیل اولویت تامین مصارف خانگی بر اساس تصمیم گرفته‌شده در مرکز، گاز صنایع محدود شد که نیروگاه‌ها هم جزو این صنایع محسوب شده و در مواقع ضروری گاز نیروگاه شهید منتظری قطع و برای تولید برق در شش واحد از این نیروگاه در حد ضرورت مازوت استفاده می‌شود.
وی تاکید می‌کند: امسال سوخت مازوتی که مصرف می‌شود ارزش حرارتی خوبی داشته و آلایندگی کمتری را ایجاد می‌کند.
اولویت تأمین انرژی موردنیاز برای مردم است
اما عسکری مدیرعامل گاز استان نیز در توضیح این موضوع در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد بیان می‌کند: با توجه به اینکه مصرف برق کشور، نسبت به تابستان ۳۰ درصد کاهش داشته است پیشنهاد ما آن بوده که نیروگاه‌ها به سمت مازوت سوزی نروند و در صورت چنین اقدامی توضیحات بر عهده مسوولان و کارشناسان مربوطه است.
وی تصریح می‌کند: آنچه برای نظام جمهوری اسلامی در اولویت است تأمین انرژی موردنیاز برای مردم بوده و با توجه به نیاز استانی وهم میهنان ما در استان‌های غربی و شمالی و برودت هوا و اینکه ۸۰ میلیون ایرانی بتوانند از نعمت گاز بهره‌اند شوند محدودیت‌هایی در سطح ملی اعلام‌شده است.
وی اظهار می‌کند: بر طبق گزارش‌های موجود، ایران به‌اندازه ۳۰ کشور اروپایی گاز مصرف می‌کند. اگر مردم ، نسبت به دمای رفاه که ۱۸ درجه سانتی‌گراد است توجه داشته باشند قطعاً گاز تولیدی برای همه مردم وهم برای صنایع و بخش تولیدی پاسخگو خواهد بود.
این مسوول تأکید می‌کند:لازم است همه استان‌ها نسبت به رعایت دمای آسایش دقت داشته باشند.
وی می‌افزاید:از همه مشترکان درخواست داریم از گاز طبیعی در فضای باز استفاده نکنند به‌علاوه در مصرف برق هم صرفه‌جویی داشته باشند زیرا با کاهش مصرف برق ، در مصرف گاز هم صرفه‌جویی می‌شود.
وی بیان می‌کند: و با توجه به اینکه همواره استان اصفهان در همه زمینه‌ها به‌عنوان الگو مصرح بوده است انتظار می‌رود مردم این منطقه با رعایت میزان مصرف برق و گاز دراین‌باره الگو شناخته شوند.
مازوت‌سوزی در اصفهان شروع‌شده است
احمدی کیا عضو کارگروه پژوهشی آلودگی هوای دانشگاه اصفهان نیز درباره مازوت سوزی در اصفهان می‌گوید: پیگیری‌های صورت گرفته نشان می‌دهد مازوت سوزی در اصفهان شروع‌شده، اما میزان آن نیز اهمیت بالایی دارد. گفته می‌شود از هشت واحد نیروگاه شهید محمد منتظری، تنها دو واحد این نیروگاه مازوت سوزی دارند، این در حالی است که مصرف برق اصفهان در زمستان کاهش می‌یابد و نیروگاه‌ها می‌توانند برخی واحدهای خود را بر روی «اورهال» و تعمیرات ببرند.
وی بیان می‌کند: «در حال حاضر آلودگی منتشر‌شده از نیروگاه شهید محمد منتظری، هفت برابر استاندارد اروپاست و محاسبات نشان می‌دهد گوگرد حاصل از آن ۱۲۰۰ ppm است، درحالی‌که استاندارد اروپا ۱۴۰ ppm است.
احمدی کیا با اشاره به تأثیر این میزان آلودگی بر شهر اصفهان، می‌گوید: بااینکه نیروگاه شهید محمد منتظری در مسیر باد غالب نیست، اگر کل نیروگاه منتظری با مازوت سوزانده شود، حدود ۶درصد ذرات معلق اصفهان را افزایش می‌دهد و اکسید گوگرد اصفهان را حدود ۳.۵ برابر خواهد کرد. از سوی دیگر مقدار زیادی اکسید نیتروژن به هوای اصفهان اضافه می‌کند.
دومین دارنده ذخایر گازی جهان گرفتار با کمبود گاز
و اکنون با توجه به تائید مازوت سوزی در اصفهان ،مساله مهم شرایط هوای این روزهایی است که این سوخت آلوده جان و سلامت مردم اصفهان را با تهدیدی جدی روبرو کرده است.
موضوعی که در توجیه و توضیح آن گفته می‌شود در غیر این صورت با کمبود گاز و برق در سطح کشور مواجه می‌شویم .حال‌آنکه مردم اصفهان، گرفتار آلاینده‌های خطرناکی شده‌اند برای آنکه مردم دیگری در اقصی نقاط کشور با کمبود گاز مواجه نباشند.
سؤال آن است آیا باید ساکنان این دیار،خسارت کمبود منابع انرژی دیگر نقاط کشور را با تهدید سلامت خود بدهند؟
چرا باید جبران کمبود گاز صنایعی که سودآوری آن مرتبط با کل کشور است با به خطر افتاده جان مردم اصفهان همراه شود؟
شهری که در انواع بیماری‌ها مانند سرطان ، ام‌اس و.. رتبه نخست را دارد و گویا دلیل اصلی آن تنفس آلاینده‌های خطرناک است .
استانی که دارای صنایع پرشمار است و جدای از مازوت سوزی ، مردمش همواره با آلاینده‌های زیادی دست‌به‌گریبان هستند .
و در شرایطی که امسال هم چون سال گذشته ،اغلب مسوولان استان وعده جلوگیری از سوخت مازوت را داده بودند. اما سرانجام چاره‌ای جز آن نماند. به‌طوری‌که اکنون هوای اصفهان آلوده به عناصر آلاینده ناشی از سوخت مازوت است.
قطعاً استفاده از این سوخت آلوده در نیروگاه‌های ایران ، حتی در میزان اندک ، نتیجه‌ای است از بی‌تدبیری‌ها وسوءمدیریت‌ها در کشوری که خود دارای دومین ذخایر گازی جهان است.
