مصرف گاز روی خط تشدید
ضدونقیض‌هایی از قطعی گاز
خبر بستن شیرفلکه گاز پتروشیمی‌ها در سال جاری با تأیید و تکذیب‌های پی‌درپی مواجه بود تا جایی که در ۱۱ آذرماه ۱۴۰۱ خبر «آغاز قطعی گاز پتروشیمی‌ها و خارج شدن بخشی از پتروشیمی‌های عسلویه از مدار تولید» منتشر شد اما دو روز بعدازآن دبیر کل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی اعلام کرد: تاکنون هیچ‌کدام از پتروشیمی‌ها با قطع گاز مواجه نشده‌اند، اما اعلام‌شده که آمادگی لازم برای این مساله ایجاد شود.به گفته وی، میزان آمادگی بستگی به سردی هوا و میزان مصرف گاز در کشور دارد، فعلا دستوری مبنی بر قطع و یا اعمال محدودیت تحویل گاز به پتروشیمی‌ها اعلام‌نشده است و اگر قرار باشد محدودیتی اعمال شود، قطعا قبل از وقوع، اعلام می‌شود ضمن آنکه سال گذشته عدم‌النفع پتروشیمی‌ها از قطع گاز و یا اعمال محدودیت حدود ۶۸۰ میلیون دلار بود یعنی این میزان تولید و صادرات صورت نگرفت.
در این میان دقیقا روز بعدازاین مصاحبه مدیر کنترل تولید در نامه‌ای به مدیر دیسپچینگ شرکت گاز دستور قطعی گاز ۱۰ مجتمع مرجان، مسجد سلیمان، زاگرس، شیراز، فن‌آوران، مارون، بندر امام، فجر، پردیس و متانول کاوه با میزان کاهش به ترتیب ۱/ ۴، ۲، ۵/ ۱، ۱، ۴/ ۰، ۴/ ۰، ۵/ ۰، ۱، ۱ و ۳/ ۴ میلیون مترمکعب را داد. در این نامه آمده است: با توجه به اعلام شرکت گاز مبنی بر محدودیت مصرف گاز طبیعی در صنعت پتروشیمی، میزان کاهش و مصرف گاز پس‌ازآن اعلام می‌شود. میزان مصرف گاز به ۵۵ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید. علاوه بر محدودیت‌های اعلام‌شده، به سایر شرکت‌ها نیز کاهش مصرف گاز و در صورت امکان استفاده از سوخت مایع ابلاغ‌شده است. همچنین در شانزدهم آذرماه سال جاری خبر آمد که قطعی گاز سراغ پتروشیمی خراسان هم آمد و ۳۰ درصد از ظرفیت تولیدی این شرکت کم می‌شود.
سخنان تکراری
این در شرایطی است که اوایل آذرماه یکی از اعضای کمیسیون انرژی مجلس بابیان عزم جدی مجلس و دولت برای مدیریت مصرف گاز تأکید کرد: محور حرکت مجلس و دولت این است که نه ضرری به صنایع با قطعی گاز وارد شود و نه در حوزه خانگی با کمبود مواجه شویم.
نکته جالب‌توجه دیگر اینکه دراین‌بین مجلس شورای اسلامی به دولت اعلام کرده است از شرکت‌های پتروشیمی تقاضا کند برنامه تعمیر و نگهداری خود را به زمستان موکول کنند!
دومینوی زمستانی
در این میان قطعی گاز نه‌تنها پتروشیمی‌ها را با چالش مواجه می‌کند بلکه تأثیر منفی آن به صنایع پایین‌دستی وابسته به گاز هم می‌رسد به‌طوری‌که با توجه به اعلام مدیرعامل شرکت گاز مبنی بر اینکه اگر مصرف کنترل نشود، ممکن است حتی با کاهش گازرسانی به نیروگاه‌ها مواجه شویم که در این صورت کاهش گاز تولیدی به نیروگاه‌ها هم منجر به کاهش تولید برق می‌شود و بر همین مبنا دوباره جریان قطعی برقی که تازه سیمانی‌ها و فولادی‌ها از آن خلاص شده بودند، اتفاق می‌افتد.
ترکش به سیمانی‌ها هم اصابت کرد
درست یکی دو روز بعد از خبر اعمال محدودیت برای پتروشیمی‌ها، شرکت پارس فولاد سبزوار با نماد «فسبزوار» در نامه‌ای خطاب به رئیس اداره نظارت بر ناشران گروه صنعتی و معدنی سازمان بورس و اوراق بهادار از توقف کلیه فعالیت‌های تولیدی به دلیل قطع گاز خبر داد.
متن اطلاعیه این شرکت که در کدال منتشرشده، به این شرح است: با توجه به اخطاریه‌های واصله از شرکت ملی گاز مبنی بر رعایت محدودیت مصرف گاز و حساسیت و اهمیت موضوع تأمین انرژی در فصل سرد سال و نا ترازی عرضه گاز طبیعی و مصوبات نهادهای بالادستی در راستای تأمین پایدار گاز مصرف‌کنندگان بخش خانگی و عمومی، قطعی گاز و توقف کامل فعالیت تولیدی این شرکت را به استحضار می‌رساند. در همین راستا به‌رغم پیگیری‌ها و مکاتبات به‌عمل‌آمده با شرکت ملی گاز، زمان دقیق وصل مجدد گاز و شروع فعالیت شرکت میسر نیست. بنابراین در این شرایط، پیش‌بینی می‌شود قطع موقتی گاز حداکثر تا پایان بهمن‌ماه سال ۱۴۰۱ به طول بیانجامد. شایان‌ذکر است با توجه به افشاهای انجام‌شده درگذشته مبنی بر پیش‌بینی تولید ۶۵۰ هزار تن آهن اسفنجی در سال مالی ۱۴۰۱ و قطعی گاز در این مقطع زمانی، تولید شرکت در سال مالی ۱۴۰۱ نهایتاً ۶۳۰ هزار تن پیش‌بینی می‌شود. همچنین با توجه به اتمام سال مالی ۱۴۰۱ این شرکت در پایان آذرماه و میسر نبودن پیش‌بینی دقیق تاریخ وصل مجدد گاز شرکت در فصل زمستان، پیش‌بینی‌ها و برنامه‌های آتی شرکت در حال تدوین است که متعاقباً به استحضار می‌رسد.
پیش‌ازاین هم مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اواخر آبان ماه ۱۴۰۱ اعلام کرده بود: در حال حاضر مقداری از کمبود گاز را طریق مدیریت تأمین گاز صنعت سیمان جبران می‌کنیم، به‌گونه‌ای که سوخت دوم که مازوت است را به این بخش تحویل داده‌ایم تا تولید متوقف نشود، مقدار دیگر را از طریق مدیریت میزان مصرف گاز نیروگاه‌ها کنترل می‌کنیم. گاز به حال خود رهاشده است
ازجمله مهم‌ترین دلایل پیش آمدن تمامی این تهدیدها این است که سال‌هاست سرمایه‌گذاری کلان و مناسبی در بخش تولید گاز برای توسعه و حفظ روند تولید پایدار نداشته‌ایم.
شش ماه سخت
فرهاد جوانمردی کاشانی، کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که در صورت قطعی گاز پتروشیمی‌ها مانند زمستان‌های قبلی چه تهدیدهایی پیشروی شرکت‌های این صنعت است، تصریح کرد: فاصله قابل‌توجه بین نرخ ارز سامانه نیما و دلار آزاد و تداوم این فاصله، افت قیمت‌های کامودیتی در جهان و در این راستا احتمال قطعی گاز که موجب افت تولید محصول می‌شود وضعیت پتروشیمی‌ها را در شش‌ماهه دوم نسبت به شش‌ماهه اول شکننده‌تر می‌کند یعنی شرکت‌ها در نیمه دوم سال در صورت تداوم عوامل مذکور کاهش سودآوری خواهند داشت. او در ادامه گفت: البته شدت این کاهش بستگی به این دارد که چه مدت‌زمانی قصد داشته باشند به شرکت‌های پتروشیمی گاز ندهند.
جوانمردی افزود: در این میان اگر overhaul تابستان را در زمستان انجام دهند، می‌توانند قسمتی از کاهش تولید را در فصل تابستان پوشش دهند. ولی قطعا این بازه زمانی سه‌ماهه برای شرکت‌هایی که در شرایط overhaul نیستند و به خاطر نبود گاز با کاهش یا قطع تولید روبه‌رو هستند، به شکل جدی سودآوری آن‌ها را تهدید می‌کند به‌طوری‌که این صنعت بورسی ارزنده و تاثیرگذار با عدم اقبال روبه‌رو می‌شود.
افت قیمت در کمین است؟
حامد فقرایی، تحلیلگر و کارشناس بازار سرمایه در مورد ارزیابی خود از تأثیر قطعی گاز پتروشیمی‌ها بر این صنعت گفت: به‌طورمعمول بازار سرمایه به قطعی برق در تابستان و قطعی گاز در زمستان عادت کرده است. درصورتی‌که شرکت‌های بزرگ پتروشیمی مانند اوره‌ای و متانولی که از گاز طبیعی به‌عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند، قادر به تأمین بازارهای جهانی و حفظ سطح عرضه خود نباشند، می‌تواند افزایش قیمت محصولات آن‌ها را در بازار جهانی موجب شود. حال باید دید چه شرکت‌هایی در ایران و تولیدکننده این دو محصول، موجودی انبار قابل‌توجهی در اختیاردارند. درصورتی‌که چنین شرکتی وجود داشته باشد، می‌تواند با افزایش سودآوری همراه شود و یا حداقل بخشی از زیان عدم تولید خود ناشی از قطع گاز را به‌واسطه فروش محصول در قیمت‌های بالاتر، جبران کند.
او ادامه داد: البته در خصوص متانول با توجه به آنکه شرایط نگهداری سخت‌تری دارد و نیازمند مخازن خاصی است، انبار کردن در حجم بالا، موضوعیت ندارد و صرفا باید تنها منتفع قطعی گاز شرکت‌هایی مانند زاگرس و فن‌آوران را، شرکت خارک دانست، زیرا با توجه به موقعیت آنکه در جزیره خارک بوده و امکان انتقال گاز مصرفی آن به داخل خاک کشور وجود ندارد و تنها راه برای استفاده از آن، فروش به این شرکت است، می‌توان امیدوار بود همچنان به تولید ادامه دهد. فقرایی افزود: در دسته محصولات پلی الفینی نیز، ایران چندان وزن بالایی از تجارت آن را در اختیار ندارد، بنابراین نمی‌تواند قطعی گاز در این بخش و عدم تولید شرکت‌ها، کمک شایانی به بالا رفتن قیمت محصولات از پیش‌تولید شده کند.
این کارشناس بازار سرمایه در مورد تغییرات قیمتی در سهام شرکت‌های پتروشیمی هم‌زمان با قطعی گاز تصریح کرد: شرکت‌هایی مانند پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فناوران که نمی‌توانند موجودی انبار زیادی داشته باشند، با تعطیلی مواجه می‌شوند که در این صورت افت قیمت پیدا می‌کنند و البته درست‌تر آن است که بررسی شود، آیا افت‌های مدنظر، پیش‌تر روی‌داده است یا به‌اصطلاح بازار از پیش اثر قطعی گاز را بر روی قیمت منعکس کرده است یا خیر.
درصورتی‌که منعکس‌شده باشد، نمی‌توان انتظار داشت افت چندانی را به همراه داشته باشد (صرفا بابت قطعی گاز). در مورد اوره و آمونیاکی‌ها هم به موجودی آن‌ها بستگی دارد. بر این اساس درصورتی‌که موجودی داشته باشند به میزان افزایش قیمت محصولاتشان بر سودآوری آن‌ها اضافه یا از زیان عدم تولید آن‌ها کاسته می‌شود و برای شرکت‌هایی هم که در بازارهای جهانی وزنی ندارند یا اینکه نبودشان در بازارهای جهانی خللی ایجاد نمی‌کند، اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد و تنها با قطعی گاز تولید نمی‌کنند و بر همین مبنا درآمدشان با کاهش همراه می‌شود.
