احترام به محیط زیست
چشم‌انداز محیط زیستی فولاد چگونه خواهد بود؟
کاهش صدمات به محیط زیست
هر صنعتی در هر جایی که می‌خواهد ایجاد شود، باید مطالعات ارزیابی زیست‌محیطی درباره آن اعمال شود. بعد از مطالعات ارزیابی تازه کار آغاز می‌شود. انتخاب درست مکان یا مکان‌یابی مناسب مراحل بعد است. بعد از این باید کار را آغاز کرد. انتخاب تکنولوژی مرحله مهمی است که اینجا مورد توجه است. به همین خاطر بعد از انجام جانمایی باید مناسب‌ترین تکنولوژی را استقرار داد. در خیلی از جاهای دنیا فولاد تولید می‌شود ولی اکثراً به صورت کوره بلند است. تکنولوژی کوره بلند آلودگی زیست‌محیطی بیشتری نسبت به تکنولوژی که فولاد مبارکه استفاده کرده، دارد. بعضی از تکنولوژی‌ها ذاتاً دوستدار محیط زیست هستند. به عنوان مثال برای تولید آهن اسفنجی با استفاده از گازهای احیایی اقدام می‌شود. فولاد مبارکه از تکنولوژی احیای مستقیم استفاده می‌کند که هیچ آلودگی‌ای ندارد. این تکنولوژی در دنیا به عنوان صنایع دوستدار محیط زیست معرفی شده است. در فولاد مبارکه از کوره‌های قوس الکتریک استفاده می‌شود. مزایای کوره قوس برای حفاظت از محیط زیست بیشتر است. در بحث حفاظت از محیط زیست اقدامات خوبی در صنعت فولاد مبارکه انجام شده است. ما در تکنولوژی مورد استفاده در فولاد از تکنولوژی گران‌تری به نسبت کوره بلند استفاده کرده‌ایم که هدف نهایی کمترین مخاطره برای محیط زیست است.
هدف از جانمایی فولاد مبارکه
فولاد مبارکه در بحث جانمایی و انتخاب تکنولوژی مشکلی ندارد و از قضا جانمایی هوشمندانه‌ای دارد. ما 30 سال است که داریم فولاد تولید می‌کنیم. از سال 1371 دائم داریم فعالیت می‌کنیم. برای اینکه بگوییم در این 30 سال چه اقداماتی انجام شده است باید به سیر صعودی تولید فولاد مبارکه نگاه کنیم. در ابتدای کار برای تولید حدود 4/ 2 میلیون تن فولاد مبارکه طراحی شد. برای 4/ 2 میلیون تن 45 میلیون مترمکعب آب پیش‌بینی شده است. ظرفیت اسمی تولید ما در فولاد مبارکه 2/ 7 میلیون تن است که در حقیقت به تولید تا حدود 9 میلیون تن نیز می‌رسد. اکنون از 45 میلیون مترمکعب آب نزدیک به 13 میلیون مترمکعب آن مصرف می‌شود و از رودخانه برداشت می‌کند. این نشان می‌دهد با اینکه تولید تقریباً چهار برابر شده است اما مصرف آب ما یک‌چهارم شده است. اینکه این ارقام به سادگی به دست نیامده نیازمند دقت و بررسی است. می‌توان گفت مباحث محیط زیستی در شش سال اخیر بیش از همیشه مورد توجه فولاد مبارکه بوده است و نزدیک به یک میلیارد دلار هزینه در این زمینه طی این شش سال صورت گرفته است. عمده‌ترین پروژه‌های محیط زیستی که مورد استفاده فولاد بوده استفاده از پساب شهری است. اکنون فولاد مبارکه پساب 9 شهر اطراف را خریداری کرده و از این طریق بخشی از نیاز آبی خود را تامین می‌کند. فولاد با کمک به سیستم جمع‌آوری فاضلاب و تاسیس تصفیه‌خانه‌های شهری و خط انتقال آب، این آب را به مخازن مورد نیاز وارد کرده است. این کار نزدیک به 650 میلیارد تومان هزینه داشته است. اکنون هشت شهر دیگر هستند که در حال انعقاد قرارداد با آنها هستیم. با توجه به این سرمایه‌گذاری وسیع و ورود پساب به فولاد مبارکه، تلاش داریم این آب جایگزین برداشت از آب رودخانه شود.
مدیریت مصرف آب فولاد مبارکه
عمده مصرف آب فولاد برای سیستم‌های خنک‌کننده است. پیشتر این سیستم‌ها به صورت باز بودند و آب به صورت بخار از سیستم خارج می‌شد. اما اکنون سرمایه‌گذاری جدی و کلانی صورت گرفته است تا آب به صورت بخار هدر نرود و به صورت هیبریدی و به صورت خشک و مرطوب کار خنک کردن سیستم‌ها را انجام می‌دهیم. اکنون با دو تکنولوژی این کار را انجام می‌دهیم. با همه این موارد پروژه‌های خیلی زیادی انجام شده است که رقم سه هزار میلیارد تومان در این زمینه هزینه شده است. اکنون چهار هزار میلیارد تومان دیگر نیز در حال انجام است. به دلیل اهمیت آب و کمبود آن در کشور در فولاد مبارکه تمهیداتی اندیشیده شده که کمترین میزان مصرف آب به ازای تولید را داشته باشیم. اکنون عدد 2/ 2 مترمکعب به ازای هر تن تولید فولاد است. این رقم رتبه اول در میان تمامی فولادسازان دنیاست. تصفیه آب و پساب در شرکت فولاد مبارکه بسیار جدی دنبال شده است و با انتقال پساب 9 شهر اطراف و راه‌اندازی تصفیه‌خانه مدرن موفق، به سرآمدی در کاهش مصرف آب بدل شده است. با استفاده از هفت، هشت مرتبه بازچرخانی آب، به کمترین مقدار نیاز مصرف 2/ 2 مترمکعب به ازای یک تن فولاد تامین می‌شود. اقداماتی مثل ایجاد تصفیه‌خانه‌های متنوع صنعتی، بهداشتی، استحصال شهرهای اطراف با روش‌های فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیک، اسمز معکوس (RO)، اولترا فیلتراسیون، شناورسازی با هوای محلول (DAF)، گندزدایی با تابش فرابنفش (UV)، ایجاد شبکه‌های انتقال، الگن‌های تبخیری، بازچرخانی، بهینه‌سازی و کولینگ تاورها، نیروگاه سیکل ترکیبی، نیروگاه خورشیدی و... از جمله اقدامات دیگر در این زمینه است.
کنترل پسماند به‌وسیله فولاد مبارکه
در بحث کنترل آلودگی هوا ما سیستم‌های مختلف تصفیه و جمع‌آوری گردوغبار را در فولاد مبارکه ایجاد کرده‌ایم. پروژه‌هایی که خیلی سنگین و پرهزینه بوده‌اند. نزدیک به سه هزار میلیارد تومان برای مدیریت تولید گردوغبار هزینه شده است. در زمینه حفاظت از خاک و هوا پروژه‌های زیاد دیگری داریم. مطالعاتی روی خاک اطراف فولاد مبارکه تا شعاع 65کیلومتری انجام داده‌ایم که تاثیرات صنعت خود را بر زمین‌های اطراف بررسی کنیم. خوشبختانه فولاد تاثیر آلاینده‌ای بر زمین‌های پیرامون خود نداشته است. این پروژه‌ها با کمک دانشگاه‌های بی‌طرف بیرونی و در آزمایشگاه‌های بین‌المللی انجام شده‌اند و تاییدیه جهانی دارند. در زمینه مدیریت پسماند، فولاد مبارکه رویکرد اقتصاد چرخشی را در دستور کار خود قرار داده است و با این رویکرد ما تمام مواردی را که به عنوان پسماند از پروسه تولید خارج می‌شود، مجدد به چرخه برمی‌گردانیم و دوباره مصرف می‌کنیم. این رویکرد نوینی در جهان است که به اقتصاد چرخشی معروف است و ما در مدیریت پسماند فولاد از آن استفاده می‌کنیم. پروژه‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توانیم به بخشی از آنها اشاره کنیم.
رطوبت‌دهی، پاشش شیر آهک، استفاده از وکیوم‌های صنعتی ثابت و سیار، استفاده از غبارگیرهای متنوع خشک و الکتروفیلترها، انواع شوت‌ها، انجام تعمیرات اساسی، جایگزینی تجهیزات، بگ‌فیلترها، سیکلون‌ها، اسکرابرها، بگ‌هاوس‌ها، سیستم‌های مه‌پاش، کاورهای متنوع روی نوار نقاله‌ها انتقال بار، سالن‌های سندبلاست، انواع غبارگیرها، بازیافت حرارتی نیروگاه، پروژه حمل کنسانتره، نصب انواع فیلترها و... از جمله مواردی است که می‌توان در این زمینه نام برد. همچنین برای کنترل آلودگی هوا، نصب دستگاه‌های آنلاین پایش کیفی هوا، نصب دستگاه‌های آنلاین اندازه‌گیری بر روی دودکش‌ها، نصب سیستم اسکادای برای مدیریت دیتاها و اندازه‌گیری و پایش دوره‌ای از جمله موارد مورد توجه بوده است. در موضوع مدیریت پسماندها که شامل سرباره، انواع لجن‌ها، انواع ضایعات فلزی، انواع پودرها و پوسته بوده به صورت حرفه‌ای عملیات‌های بازچرخانی صورت گرفته است. می‌توان به مدل‌های مدیریت پسماند در قالب جداسازی، جمع‌آوری، انتقال، کاهش، استفاده مجدد، بازطراحی، امحا، فرآوری، فروش و... که در سامانه جامع محیط زیست‌های اکسیدی، غبارات و... انجام می‌شود اشاره کرد.
استراتژی مدیریت محیط زیست
شرکت فولاد مبارکه اصفهان در راستای دستیابی به توسعه پایدار به عنوان یک سازمان متعالی، الگوی ذهنی خود را مبتنی بر اخلاق، ارزش‌های شفاف و بالاترین استانداردها قرار داده است و در عمل، اخلاقی را درون فرهنگ خود جای داده که قادر است برای پایداری محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی ممارست کند. در این راستا مدیریت محیط زیست شرکت بر اساس فلسفه وجودی، خط‌مشی و اهداف سازمانی، با نظارت بر رعایت موازین و مقررات محیط زیستی، افزایش آگاهی و توانمندسازی کارکنان، واکنش در شرایط اضطراری و همچنین مشارکت مشتریان و ذی‌نفعان در فعالیت‌های محیط زیستی که به جامعه محله‌ای، منطقه‌ای، کشوری و جهانی کمک می‌کند، در راستای دستیابی به سازمان متعالی سبز قدم برمی‌دارد.
چشم‌انداز پنج‌ساله محیط زیستی فولاد
سند پنج‌ساله مدیریت محیط زیست فولاد مبارکه تنظیم شده که قرار است با امضای مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست استان اصفهان و مدیرعامل فولاد مبارکه به مرحله اجرا برسد. این سند نیز می‌تواند از اقدامات شاخص فولاد مبارکه برای تعریف جایگاه زیست‌محیطی این شرکت در دنیا با رویکرد توسعه پایدار رونمایی کند. پایداری محیط زیست، الفبای توسعه پایدار است. در این راستا سعی شد چارچوب سند چشم‌انداز پنج‌ساله شرکت فولاد مبارکه اصفهان بر مبنای سیستم‌های مدیریت محیط زیست (EMS) به شناسایی فعالیت‌ها و جنبه‌های محیط زیستی آن پرداخته و برای حذف، کاهش و کنترل آنها و بهبود عملکرد محیط زیستی خود، بر اساس شاخص‌های پایداری تعیین‌شده، متناسب با معیارهای مدل تعالی محیط زیستی 2020 (EFQM) اقدامات اصلاحی تعریف کند؛ و جهت بازنگری منظم، سیستماتیک و جامع از فعالیت‌های خود و نتایج آن بر اساس منطق رادار در مدل EFQM، فرآیند خودارزیابی انجام دهد.
اقدامات جانبی در حوزه مدیریت محیط زیست
فولاد مبارکه در طول این سال‌ها با اخذ بالاترین نشان جامعه سبز اروپا و بنیاد جهانی انرژی، بالاترین نشان کیفیت محیط زیست از بنیاد بین‌المللی EFQM، دریافت تندیس زرین کیفیت محیط زیست از سازمان بهره‌وری تعالی، پیاده‌سازی ISO14001، پیاده‌سازی ISO45001، پیاده‌سازی ISO9001، پیاده‌سازی ISO50001، پیاده‌سازی 10004 نشان‌ها و جوایز مهمی در حوزه مراقبت از محیط زیست دریافت کرده است. علاوه بر این در شرکت فولاد مبارکه تلاش شده مرزنگهدار طبیعت باشیم. شرکت فولاد مبارکه با 1600 هکتار فضای سبز و جنگل‌ها و بیش از 2500 هزار درخت و درختچه، ایجاد تنوع زیستی با کاشت انواع گیاهان و زیستگاه انواع حشرات، پرندگان، خزنگان و...، جذب CO2 و کاهش آن، مرطوب نگه‌داشتن هوا و خنک نگه‌داشتن پلوم هوا، آبیاری قطره‌ای با استفاده از پساب‌های تصفیه‌شده در شرکت و... تلاش دارد سهم خود را در بهبود وضعیت طبیعت به خصوص طبیعت پیرامون خود ایفا کند.
