معدنکاری هوشمند؛ یک گذار تدریجی

وجیه‌اله جعفری رییس هیات عامل ایمیدرو معدنکاری با شیوه‌های هوشمند از جمله رویکردهایی است که در سالیان اخیر به شکلی جدی، رشته فعالیت‌های مرتبط با اکتشاف، استخراج، فرآوری و تولید مواد معدنی را تحت‌الشعاع قرار داده است. چارچوبی که با استفاده از فناوری‌های دیجیتال، داده‌های بزرگ، تحلیل‌های هوشمند و ادوات خودآموز و یادگیرنده شکلی نوین از کسب و کار را به فضای معدن آورده است.

ایران به عنوان یک بازیگر مهم معدنی در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی نیازمند حرکت در مسیر معدنکاری هوشمند است. مسیری که می‌تواند علاوه بر ارتقای تولید به لحاظ کمی و کیفی، مقیاس تولید را افزایش داده و ایمنی را به بخش جدایی‌ناپذیر فعالیت معدنی تبدیل کند.اگر چه این روش نوین از معدنکاری نیازمند سرمایه‌گذاری‌های عظیم و تغییرات بنیادین در نحوه فعالیت معدنی در کشور است اما می‌تواند قدرت ایران را در این بخش از اقتصاد ارتقا دهد. دارا بودن رگه‌های عظیم معدنی و نیروهای متخصص و توانمند، از این چالش بزرگ یک مسیر روشن می‌سازد که در نهایت کشور را توانمند می‌سازد. پایه‌ریزی برای تحول در این مسیر نیازمند گام‌های استواری است که برخی از آن‌ها برداشته شده و برخی دیگر نیز در شرف اجرا و قانون‌گذاری است. آموزش به عنوان رکن حیاتی تحول در معدنکاری باید جدی‌تر از هر زمان دیگری در دستور کار شرکت‌های معدنی بزرگ کشور قرار گیرد و در این مسیر توجه دانشگاه‌ها به نیاز صنایع موضوعی راهبردی است. تولید دانش‌بنیان به عنوان مفهومی راهبردی و سرمایه‌ساز که محور برنامه‌های دولت نیز هست، در همین چارچوب معدنکاری دیجیتال و تولید معدنی هوشمند نهفته است. جایی که صنعت و علم به هم پیوند خورده و تصویری تازه از فعالیت اقتصادی حاصل می‌شود. ترغیب سرمایه‌گذاران به این بخش جدید از مهم‌ترین اقداماتی است که شالوده تحولات در بخش معدن خواهد بود.

تصویب آیین‌نامه حمایت از تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین در هیات وزیران به پیشنهاد وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت، و نیز عقد تفاهم‌نامه همکاری میان ایمیدرو، معاونت امور معادن و صنایع معدنی، و  معاونت هماهنگی و محیط کسب و کار وزارت «صمت» و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از جمله گام‌هایی است که بسترهای فنی، حقوقی و نرم افزاری سرمایه‌گذاری در معدنکاری دیجیتال و هوشمند را فراهم می‌کند. در عین حال توسعه و تشویق فعالیت‌های نوآورانه در قالب حمایت از استارت‌آپ‌های بومی و تحریک شرکت‌های بزرگ ملی فعال در حوزه معدن و صنایع معدنی به این قبیل سرمایه‌گذاری‌های تحول‌ساز از دیگر گام‌هایی است که اثرات مثبت آن طی سالیان آتی هویدا خواهد شد. توجه به این نکته حیاتی که حرکت در مسیر معدنکاری دیجیتال یک فرآیند مستمر و پیوسته است، می‌تواند در بهبود سیاستگذاری‌ها و جهت‌دهی به سرمایه‌گذاری‌ها راهگشا باشد. از آنجا که برخی از معادن کشور، به تکنولوژی‌های روز مجهز نشده و نیروهای فعال مبتنی بر نسل‌های قدیمی‌تر تولید و معدنکاری به فعالیت مشغولند، توسعه آموزش نیروی انسانی در جهت همراه کردن بدنه فعال بخش معدن با رویکردهای نوین معدنکاری دیجیتال موضوعی راهبردی است. در عین حال تسهیلگری دسترسی بنگاه‌های معدنی به فناوری‌های نسل ۴ در حوزه اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، دانش رباتیک، داده‌های بزرگ و یادگیری ماشینی می‌تواند کاتالیزور دستیابی به اهداف کلان ملی در این زمینه باشد. نکته آخر اینکه گام گذاشتن در این مسیر جدید محتاج ثبات قدم و اصلاح مسیر است. آشنایی بیشتر با تجربیات جهانی گذار به معدنکاری هوشمند که در همایش‌های اینچنینی مورد بحث و تبادل نظر قرار می‌گیرد، در باز کردن مسیر کشور جهت رسیدن به اهداف بلندمرتبه در بخش معدن و صنایع معدنی راهگشا خواهد بود. تجربه ایمیدرو در زمینه توسعه معدنکاری هوشمند در ایران نشان می‌دهد تنها با استمرار و تلاش، می‌توان اجزا مختلف تولید هوشمند معدنی را در کشور عملیاتی و از فواید آن بهره‌برداری کرد.