آلودگی هوا در کلانشهرها
عامل اصلی آلودگی هوا در کلانشهرها صنعت و کارخانه‌ها هستند که با تولید متان, دی‌اکسید کربن, مازوت و سایر گازهای آلاینده نقش زیادی را در آلوده کردن هوا ایفا می‌کنند. اما آلودگی ناشی از مصرف سوخت در خودروها, موتورسیکلت‌ها و وسایل حمل‌ونقل عمومی نیز در این آلودگی‌ها بی‌تأثیر نیست.
به‌طور مثال ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرسوده که از سوخت گازوییل استفاده می‌کنند سهم بیشتری از منابع متحرک را در انتشار ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون و دی‌اکسید گوگرد به عهده‌دارند که با نصب فیلتر جاذب دوده (DPF) روی این قبیل خودروهای در حال تردد می‌توان میزان انتشار آلاینده‌های گازی و ذرات را کاهش داد.
همچنین در تهران حدود ۳ میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری شده داریم که تقریبا روزانه ۵۰۰ هزار دستگاه از این موتورسیکلت‌ها در حال تردد هستند که بیش از ۸۵ درصد از این وسیله نقلیه کاربراتوری و فرسوده هستند.
تصور کنید هر یک دستگاه موتورسیکلت کاربراتوری معادل ۱۸ دستگاه خودروی استاندارد، انتشار آلایندگی دارد. سهم موتورسیکلت‌ها در تهران، ازنظر گازهای آلاینده، حدود ۲۳ درصد و در انتشار ذرات معلق، حدود ۱۰ درصد است. درمجموع منابع متحرک (اعم از دیزلی و بنزینی) بیش از ۷۰ درصد در آلودگی هوای تهران سهم دارند که این میزان، قابل‌توجه است.
بخش‌هایی از کتاب
از مهم‌ترین موضوعاتی که امروزه در ارتباط با اقلیم مطرح است بحث مربوط به توسعه شهرنشینی و آلودگی هوای شهری به-ویژه در کلانشهرها و متعاقب آن اقلیم شهرها است. امروز آلودگی هوا و محیط‌زیست به‌عنوان یکی از معضلات جامعه بشری مطرح گردیده و این مساله منطقه‌ای نبوده و به مرزهای سیاسی و جغرافیایی محدود نیست بلکه یک مساله جهانی است. بنابراین، یکی از چالش‌های قرن ۲۱ میلادی موضوع نوسانات و تغییرات اقلیمی است.
لذا در این پژوهش با استفاده از روش‌های توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع به طرق مختلف تلاش شده تا به تأثیرات تحولات اقلیمی صورت گرفته بر کلانشهرها پرداخته شود. بر پایه یافته‌های موجود می‌توان گفت تغییرات اقلیمی خود یکی از نتایج افزایش انتشار آلاینده‌های در مناطق کلان‌شهری است که در حال حاضر تمام جوانب زندگی بشر را تحت شعاع خود قرار داده است.
درعین‌حال تغییرات اقلیمی می‌تواند از طریق؛ گرمایش جهانی، تشدید انتشار برخی از آلاینده‌های اصلی مثل ازن و ذرات معلق، آتش-سوزی جنگل‌ها، مهاجرت، افزایش جمعیت کلانشهرها، تهدیدات سلامتی انسان شهرنشین، وارونگی و ایجاد جزایر حرارتی بر کیفیت هوای کلانشهرها تأثیر بگذارد.
مساله پیچیده آلودگی هوا کلانشهرها که براثر عوامل مختلفی در طی چند دهه اخیر به شکل کنونی درآمده است نیازمند شناختی دقیق و موثر از منابع و عواملی است که موجب انتشار در سطح این شهرها گردیده است.
کلانشهرها که معمولا به شهرهای با جمعیت بیشتر از یک‌میلیون نفر اطلاق می‌شود دارای منابع آلوده‌کننده شهری زیاد هستند که به‌صورت های نقطه‌ای و متحرک می‌باشند این شهرها وسایل نقلیه زیادی را در خود جای‌داده‌اند و از طرفی دارای واحدهای صنعتی کوچک و بزرگی هستند که سهم به سزایی در آلوده کردن هوای این شهرها رادارند.
زندگی در کلانشهرها مسائل و مشکلات خاص خود را دارد. آلودگی هوا، ترافیک، آلودگی صوتی و انبوه ساختمان‌های بلند که بن‌بست بصری ایجاد کرده‌اند. تنها گوشه‌ای از این مسائل و مشکلات هستند.
تاریخچه آلودگی هوا و بحث در مورد آن به قرون‌وسطی و حتی سال‌های قبل از آن بازمی‌گردد بنابراین آلودگی هوا و قوانین وضع‌شده درم ورد آن پدیده جدیدی نیست آلودگی هوا یکی از ابعاد آلودگی‌های زیست‌محیطی را تشکیل می‌دهد که باعث افزایش بیماری‌های قلبی، تنفسی، کاهش میزان دید، سوزش چشم و خسارت به گیاهان، حیوانات و اشیا و در سطح جهانی، منجر به گرمایش جهانی، افت ازون استراتوسفری، باران اسیدی و غیره شده است در این مقاله مهم‌ترین عوامل آلوده‌کننده هوای شهرهای بزرگ و تاثیر آن‌ها بر انسان جانوران و اشیاء عنوان‌شده‌اند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان مونوکسید کربن، اکسیدهای ازت، اکسیدهای گوگرد، فلزات سنگین و ذرات معلق را نام برد که هر یک سهم به سزایی در آلوده شدن هوای شهرها و مشکلات بهداشتی و روحی روانی بر انسان‌ها دارند.
آلودگی هوا، عبارت است از: «حضور مواد نامطلوب در هوا به مقداری که اثرات مضر برای انسان، گیاه، مواد، مصالح یا محیط‌زیست گذاشته یا با مه‌آلود کردن هوا و ایجاد بوی‌های نامطلوب، مناظر و جلوه‌های نامناسب ایجاد نمایند».
در این کتاب ضمن بیان تاریخچه‌ای از آلودگی هوا و شرح قوانین و مقررات مرتبط، تلاش شده بابیانی ساده انواع آلاینده‌ها و منابع انتشار مربوط به همراه فناوری‌های کنترل و کاهش آن‌ها شرح داده شود. همچنین به اهم تجارب بهینه کشورهای موفق در زمینه کنترل آلودگی نیز اشاره شده است.
کتاب مزبور توسط حسن اصیلیان مهابادی تالیف شده و انتشارات فرهیختگان دانشگاه آن را سال ۱۳۹۹ در ۱۹۴ صفحه منتشر کرده است.
