ضربه‌ای بزرگ به هویت تاریخی نصف جهان
برای درک بهتر عمق فاجعه باید نگاهی به اهمیت این گنبد بیندازیم. این میراث فرهنگی ۴۰۰ ساله ایرانی که در سال ۱۹۷۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و مسجد شاه در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.با این مختصات ما با یک بنای عادی مواجه نیستیم که آسیب به آن صرفا یک مالک یا تحت تاثیر قرار دهد بلکه با یک میراث ملی مواجهیم که کوچک‌ترین خطا در رابطه با آن ضربه به هویت تاریخی کل ملت ایران است.
نکته قابل‌توجه اینجاست که هنوز عده‌ای در حال جستجوی مقصرند و هیچ‌کس هم گردن نمی‌گیرد که ۱۱سال تبدیل چهره یکی از مهم‌ترین بناهای شهر اصفهان به محیط کارگاهی با صرف هزینه‌های گزاف بالاخره چه شد؟ تنها یکی از افراد دخیل در این پروژه گفته است:
«اگر کسی مشکلی در کار می‌بیند به من اعلام کند، من هم خوشحال می‌شوم بتوانم نقص کارم را رفع کنم؛ چون بنا برای دنیا است و کاری به من ندارد.»
حسین مصدق زاده مرمتگری است که اوایل سال ۸۰ شروع به مرمت گنبد مسجد امام کرد اما امروز مرمت این گنبد توسط خانواده پاک‌دل انجام می‌شود که به گفته مسوولان میراث اصفهان، این خانواده سه نسل است در حوزه مرمت فعال هستند. بااین‌وجود شاهد به وجود آمدن مشکلات زیادی ازجمله به وجود آمدن اعوجاج در راس گنبد هستیم.
تمام ضربه‌های اشتباهی که به کاشی‌های مسجد خورده است نباید به این آسانی رها شود و مقامات قضایی در این شرایط به‌عنوان یک مطالبه عمومی باید از حق تاریخی مردم اصفهان در برابر سودجویان و یا غیرمتخصص‌ها دفاع کنند تا دیگر شاهد تخریب بیشتر اصفهان نباشیم و هشدارها را زودتر از وقوع فاجعه بشنویم.به‌عنوان‌مثال چندی پیش بود که یکی از کارشناسان مرمت در گفت‌وگویی اعلام کرده بود: متأسفانه بسیاری از افراد که در امر مرمت حضور دارند شأنیت مرمتگر را ندارند و ازنظر شخصیتی نتوانسته‌اند واقعیت‌های حوزه مرمت را درک کنند. با مرور کارنامه مرمتگرانی، چون «مرحوم باقر آیت‌الله زاده شیرازی» و «علی‌اکبر سرافراز» درگذشته می‌بینیم که آن‌ها افرادی بودند که برای حفظ آثار تاریخی ازخودگذشتگی می‌کردند و دیدگاه مادی‌شان غالب نبود، اما بسیاری از افراد حاضر در امر مرمت امروز سوداگر شده‌اند و دنبال این هستند که برای به دست آوردن سود بیشتر به کم‌کاری و کار غیراصولی روی‌آورند و با آسیب رساندن به‌جای مرمت اصولی آثار تاریخی، پولی به جیب بزنند. در واگذاری کار مرمت به مرمتگران ذی‌صلاح نباید مناقصه متعارف و مانند احداث ساختمان و راه‌سازی رفتار شود.
مرمت یک کار هنری و حساس است، وقتی به افراد سودجو، نااهل و فاقد تخصص سپرده شود خیانت به اثر تاریخی و بیت‌المال است. وقتی گواهی صلاحیت مرمت به شخص یا شرکتی داده می‌شود باید نگاهی متفاوت در ارزشیابی داشت. کارهای مرمتی حساس را نباید برای اجرا به مناقصه گذاشت. سیستم ارجاع کار مرمت به بخش خصوصی باید بازنگری شود و این روش موجود تغییر کند. نظام فنی و اجرایی مرمت میراث فرهنگی با نظام فنی و اجرایی راه و ساختمان‌سازی بسیار متفاوت است.
زمانی که نظام آموزشی مرمت دارای اصول منطقی بود افرادی را به‌عنوان مدرس می‌آوردند که تخصص و تجربه لازم را داشته باشند، اما حال که این قضیه ازهم‌پاشیده است هرکسی به خودش اجازه می‌دهد بدون داشتن تخصص و تجربه لازم به حوزه مرمت وارد شود. در بسیاری از مراکز افرادی مرمت را آموزش می‌دهند که معنی درست مرمت را نمی‌دانند، توالی منطقی مرمت را درک نمی‌کنند و در بعضی مواقع شاهدیم که در برخی آثار تاریخی به اسم «مرمت» مداخلاتی غیراصولی می‌شود که جبران‌ناپذیر است.»
در این میان اظهار نظرات مسئولین شهری دراین‌باره نیز قابل‌توجه است اگرچه هنوز اقدامی از سوی آن‌ها دیده نشده است.
مصطفی نباتی نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان دراین‌باره گفته است: «در اولین جلسه‌ای که با مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان خواهیم داشت، موضوع را پیگیری خواهیم کرد و طبیعتا متولی مدیریت بناهای تاریخی با میراث است و اگر نیاز باشد، متناسب با قانون پشتیبان میراث فرهنگی خواهیم بود.اگر بخشی از مسائل گنبد مسجد امام(ره) به مسائل مالی برگردد، راهکاری پیشنهاد داده بودیم که بخشی از موقوفه‌های میدان نقش‌جهان خرج مرمت بنا شود و این می‌تواند با ابتکاری در اوقاف و با نظر استاندار پیگیری شود.اگر بحث فنی باشد، باید به‌طورجدی در یک فضای ملی مساله مورد واکاوی قرار گیرد، به هر جهت خطای بزرگی بوده است، امید است هرچه سریع‌تر پیگیری و مسائلش حل شود، تا به برند و جایگاه جهانی اصفهان خدشه‌ای وارد نشود تلاش می‌کنیم از نزدیک با بررسی وضعیت گنبد به جمع‌بندی برسیم.»
بااین‌وجود هنوز خبری از اقدام نهادهای مسئول شهری از میراث تا شهرداری در این زمینه شنیده نشده است و گنبد مسجد امام نیز در همان حال رهاشده است و مدیرکل میراث فرهنگی نیز به توضیحاتی در این زمینه اکتفا کرده است. مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان گفته است: «با توجه به مرمت‌های اساسی متعدد بر روی گنبد در طی ۴۰۰ سال گذشته، هیچ‌گونه کاشی اصیل صفوی بر روی این گنبد باقی نمانده است.طی این مدت مرمتگران به‌ویژه در مرمت طرح‌های گل‌های لاله‌عباسی گنبد متوجه شدند که در مرمت‌های دهه‌های گذشته در رنگ‌بندی برخی از این گل‌ها ایرادهایی وجود داشته، لذا در مرمت اخیر با نظر کارشناسان خبره رنگ‌بندی این گل‌ها بر اساس گل‌های باقیمانده از مرمت‌های قبلی به گل‌های اصلی بازگردانده شده است. برخی از کاشی‌های مشکل‌دار فعلی نیز به دلیل این‌که وزن داربست‌ها به لبه آن‌ها آسیب وارده کرده، تعویض خواهد شد. »
