تعادل‌بخشی همسایه به اقتصاد اروند
گفت‌وگو با فالح صفاییدربندی، مدیر اجرای طرحهای عمرانی سازمان منطقه آزاد اروند
منطقه آزاد اروند نیز با همین منطق در استان خوزستان به وجود آمد تا با خارج کردن بخش مشخصی از خاک کشور از قوانین و مقررات اقتصاد بسته، بتواند رونقی به آن منطقه بدهد و مشاغلی ایجاد کند. منطقه آزاد اروند که در همسایگی با کشور عراق قرار دارد موقعیت ویژه‌ای در میان مناطق آزاد تجاری ایران دارد که از همین مجاورت با عراق ناشی می‌شود و تعادل مناسب برای رشد در یک اقتصاد باز را ایجاد می‌کند. این گفت‌وگو با فالح صفایی مدیر سازمان منطقه آزاد اروند را بخوانید.
لطفاً کمی درباره تاریخچه و چرایی تشکیل منطقه آزاد اروند توضیح دهید.
یکی از دلایل اصلی تشکیل منطقه آزاد اروند محرومیت‌زدایی از این منطقه بوده است تا کاستی‌هایی که از زمان جنگ ایجاد شدند برطرف شوند و زیرساخت‌هایی که تاکنون در اینجا توسعه داده نشده‌اند ایجاد یا تکمیل شوند. به این دلیل که هیچ‌وقت بودجه دولت به تنهایی برای رسیدگی به نیازهای این منطقه کافی نبوده است.
مناطق آزاد این فرصت را پیدا می‌کنند که توسعه خود را به شکلی خارج از مقررات حاکم بر سرزمین اصلی پیش ببرند و از همین‌رو، یکی از اهداف تشکیل منطقه آزاد اروند ایجاد اشتغال پایدار برای مردم منطقه با استفاده از امکانات و آزادی‌های مقرراتی ویژه در نظر گرفته‌شده برای مناطق آزاد تجاری بوده است.
البته این را هم باید اضافه کرد که پتانسیل تشکیل منطقه آزاد تجاری از گذشته در منطقه اروند وجود داشته است. در آبادان و خرمشهر از قدیم مناطق تجاری و صنعتی زیادی وجود داشته‌اند. آبادان از دیرباز یک منطقه شناخته‌شده نفتی بوده است؛ نخستین پالایشگاه خاورمیانه در آن قرار داشت. همان پالایشگاهی که یک زمانی عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه جهان را یدک می‌کشید. خرمشهر هم جزو نخستین بندرهای کشور بوده است و اکنون نیز دومین بندر کانتینری بزرگ ایران به حساب می‌آید. بنابراین باید ذکر کرد که این منطقه هم ظرفیت تبدیل شدن به منطقه آزاد تجاری را داشته است و هم با تبدیل شدن به منطقه تجاری سعی شده است که به اشتغال‌زایی و بهبود معیشت مردم کمک شود و مشکلاتی که به دلیل جنگ و محرومیت برای مردم منطقه به وجود آمده، برطرف شود.
یکی دیگر از امکانات منحصربه‌فرد منطقه آزاد اروند که آن را برای منطقه آزاد تجاری بودن مناسب می‌کند وجود هر چهار محور مواصلاتی در آن است.
سازمان منطقه آزاد اروند چه کارهایی برای عمران و آبادانی این منطقه انجام داده است؟
سازمان منطقه آزاد اروند اقدامات زیادی را برای توسعه منطقه انجام داده است. به عنوان مثال، در شلمچه اقدامات زیربنایی اساسی انجام شده است. باراندازی که در شلمچه احداث شده جزو بزرگ‌ترین و پرکارترین باراندازهای کشور است که ۱۳ هکتار وسعت دارد. همچنین این سازمان با مشارکت شرکت ملی راه‌آهن خط ریلی را به منطقه اروند گسترش داد و آن را به شلمچه رساند. اقدام دیگری که انجام شده، پیاده‌راه اربعین است که در حال احداث است. این پیاده‌راه مسیر اربعین را از مسیر ترانزیتی جدا می‌کند و باعث می‌شود که در ایام خاصی مثل اربعین ازدحام جمعیت زائران باعث ایجاد اخلال در مسیر تجاری نشود و تجارت به قوت خود ادامه پیدا کند.
در حوزه ترانزیت، یک سالن ترمینال مدرن هفت هزار و ۳۰۰متری به عنوان سالن جدید فرودگاه آبادان تاسیس شد و در آینده نزدیک افتتاح خواهد شد. چون ظرفیت مسافر سالن قدیمی کم بود و خود سالن هم فرسوده بود، نیاز به احداث یک سالن ترمینال جدید شدیداً احساس می‌شد. این سالن ظرفیت گردشگری منطقه را بالا می‌برد. خیابان‌کشی به سالن جدید فرودگاه آبادان و توسعه سالن قدیمی و ایجاد ساختمان سی‌ای‌پی و وی‌آی‌پی برای استفاده مقامات و سرمایه‌گذاران نیز از جمله اقداماتی بوده که در چند سال اخیر انجام شده است. همچنین برای فضای سبز فرودگاه‌های این منطقه اقداماتی را انجام داده‌ایم. پیش از این ورودی فرودگاه آبادان وضعیت بسیار نامناسبی از نظر سرسبزی داشت که به همت سازمان منطقه آزاد اروند حدود ۳۰ هکتار از این محوطه‌ها به مرحله مناسبی از جهت دارا بودن پوشش گیاهی رسیدند.
ساماندهی بیمارستان‌های آبادان و خرمشهر با مشارکت وزارت بهداشت یکی دیگر از اقدامات سازمان منطقه آزاد اروند بوده است. بدین شرح که اقدامات ساختمانی و عمرانی بیمارستان‌ها را که شامل بهسازی و توسعه بود ما بر عهده گرفتیم و بخش تامین کادر درمان و تجهیز کردن بیمارستان‌ها را وزارت بهداشت بر عهده گرفت. در بخشی که مربوط به سازمان منطقه آزاد اروند بود، توسعه و بهسازی اتاق‌های عمل و اورژانس بیمارستان‌های موجود صورت گرفت و ساخت یک بیمارستان قلب هم در دستور کار است و تا امروز کمی بیشتر از ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
همجواری اروند با کشور عراق چه مزیتی دارد؟
یقیناً عراق در وضعیتی قرار دارد که تشنه محصولات تولیدی ایرانی است. زیرا آنها هم بخش تولید بسیار ضعیفی دارند و هم طی ۴۰ سال گذشته از یک جنگ به جنگی دیگر منتقل شدند و نتوانستند زیرساخت‌های خود را تقویت کنند. ما ضمن آرزوی صلح پایدار برای ملت عراق، مساله ضعف تولید آنها را به نوعی یک فرصت برای تولیدکنندگان ایرانی می‌دانیم تا کالاهای خود را به آن کشور صادر کنند. بنابراین در منطقه آزاد اروند شهرک‌های صنعتی را توسعه دادیم و از شرکت‌های خرد نفتی و پتروشیمیایی تا شرکت‌های فولادی بزرگی مثل شرکت شهید جهان‌آرا و شرکت کاوه را احداث کردیم و توسعه دادیم.
در مجموع حمایت از توسعه شرکت‌ها در منطقه آزاد اروند منتج به تولید محصولاتی شده است که به کشورهای مختلفی صادر می‌شود، اما هدف اصلی آنها صادرات به کشور عراق تعریف شده و در آن راستا در حال گام برداشتن هستند.
با توجه به اینکه منطقه آزاد اروند پتانسیل‌های گردشگری دارد، چه اقداماتی برای مهیا کردن و تقویت آنها انجام داده است؟
قطعاً بخشی از گردشگران مناطق آزاد شهروندان کشورهایی هستند که در مجاورت این مناطق قرار گرفته‌اند. میزبانی بدون روادید گردشگران عراقی که پیش از همه‌گیری کرونا قرار بود در کل کشور اجرا شود، بیش از یک سال قبل‌تر در منطقه آزاد اروند اجرا شد. گردشگران عراقی به منطقه اروند سرازیر شده بودند و ما از آنها میزبانی کردیم. پروژه ساحل‌سازی در اروند صغیر در جزیره مینو و بخشی از پروژه ساحل‌سازی کنار رود کارون نیز به دست سازمان منطقه آزاد اروند در حال انجام است. این سواحل قابلیت جذب گردشگران ایرانی و عراقی را دارد. همچنین احداث موزه‌های دفاع مقدس در آبادان و خرمشهر از اقداماتی بوده که به دست سازمان منطقه آزاد تجاری اروند انجام شده است. اهمیت این موزه‌ها از این جهت است که هر کسی به آبادان و خرمشهر می‌آید، خاطرات جنگ برایش زنده می‌شود و جنگ تحمیلی بخشی مهم و جدایی‌ناپذیر از سرگذشت این شهرها شده است.
