توفیق شرکت فرودگاه‌ها در زمانه کرونا
وضعیت زیرساخت فرودگاه‌های کشور در حال حاضر چگونه است؟
با این حال، طی ۱۰ ماه گذشته و با وجود شیوع ویروس کرونا، پروژه‌های مهمی در فرودگاه‌های کشور افتتاح شده است که از آن جمله می‌توان به افتتاح دومین ترمینال بزرگ فرودگاهی در استان فارس توسط رئیس‌جمهور اشاره کرد. این ترمینال در فرودگاه لامرد با زیربنای ۵۵۰۰ مترمربع و با اعتباری بالغ بر ۴۰۰ میلیارد ریال ساخته شده است. دیگری، طرح تطویل باند فرودگاه یاسوج از ۲۶۰۰ متر به ۳۲۰۰ متر است که توسط وزیر راهوشهرسازی افتتاح شد. از ابتدای فروردین ۹۹ نزدیک به ۱۳ طرح مهم فرودگاهی کشور به بهره‌برداری رسیده و ۱۰ پروژه مهم فرودگاهی دیگر تا پایان سال جاری افتتاح خواهند شد. دیگر پروژه افتتاح‌شده امسال باند بتنی جدید فرودگاه رامسر با فراهم کردن امکان استفاده ۱۶ ایرلاین کشور از این باند و توسعه اپرون فرودگاه ساری توسط وزیر راهوشهرسازی بود. اخیراً نیز ۱۰ طرح فرودگاهی مهم کشور توسط رئیس‌جمهور به صورت ویدئو‌کنفرانس در فرودگاه‌های گرگان (احداث ترمینال بین‌المللی، ساختمان تشریفات و سالن چند‌منظوره، ساختمان سپاه، توسعه اپرون و تاکسی‌وی‌های ارتباطی)، اصفهان (توسعه و بهسازی ترمینال، محوطه‌سازی و احداث موتورخانه و توسعه و بهسازی اپرون)، شاهرود (توسعه و بهسازی، توسعه و بهسازی سطوح پروازی)، تبریز (توسعه و بهسازی اپرون و تاکسی‌وی‌های ارتباطی) و مشهد (محوطه‌سازی) به بهره‌برداری رسید.
در معرفی مهم‌ترین پروژه افتتاحی در حوزه هوانوردی شاید بتوان بر موارد دیگر تاکید کرد. امسال نخستین برج مراقبت پرواز سیار فرودگاهی بومی کشور رونمایی شد. این درحالی است که هزینه ساخت پنج برج مراقبت پرواز بومی در مجموع ۵۰۰ میلیارد ریال بوده که در صورت خریداری از شرکت‌های خارجی باید برای هر یک از آنها بیش از ۴۰۰ میلیارد ریال پرداخت می‌شد. علاوه بر این موارد، تا پایان امسال شاهد بهره‌برداری از DVOR/ DME فرودگاه کرمان، ILS/ DME فرودگاه رشت، DVOR/ DME فرودگاه‌های ارومیه و ابوموسی و بندرلنگه و ۲۲ دستگاه XRAY و پروژه بزرگ بهسازی ساختمان برج و اپروچ فرودگاه بین‌المللی مهرآباد و نصب سیستم سوئیچینگ جدید و جایگزینی اتوماسیون و بهره‌مندی از رادار جدید خواهیم بود.
کاهش ۷۰درصدی پروازهای عبوری به دلیل بحران کرونا
تاثیر بحران جهانی کرونا بر وضعیت پروازهای عبوری، داخلی، بین‌المللی و درآمدهای فرودگاهی غیرقابل چشم‌پوشی است. با بررسی‌ها و تحلیل‌های صورت‌گرفته توسط ایکائو، صنعت هوانوردی تا سال ۲۰۲۴ به شرایط سال ۲۰۱۹ برمی‌گردد. همچنین بر اساس آخرین آنالیزهای ACI پیش‌بینی شده است که به دلیل بحران کرونا تعداد مسافران در منطقه آسیاپاسیفیک و خاورمیانه به ترتیب ۵۵ و ۶۰ درصد در سال ۲۰۲۰ کاهش می‌یابد. با توجه به درآمد فرودگاه‌ها و ترافیک فعلی، کاهش ۲۷ میلیارددلاری در منطقه آسیاپاسیفیک و هشت میلیارددلاری در منطقه خاورمیانه تا پایان سال ۲۰۲۰ پیش‌بینی می‌شود، اما با توجه به شرایط کنونی، این صنعت کماکان درگیر چالش بزرگی است. در عین‌حال، اقدامات زیرساختی و عمرانی با سرعت و به روشی سنجیده ادامه دارد. متاثر از چنین وضعیتی، جذاب کردن فضای کشور جهت بازگشت پروازهای بین‌المللی و افزایش ترافیک پروازی حائز اهمیت است و امیدواریم با عمل به شعار «ایمنی، امنیت و سلامت» شاهد رشد و توسعه فعالیت‌ها در چارچوب برنامه‌ها و اهداف راهبردی شرکت باشیم. لازم به تاکید است که برنامه‌ریزی برای بازگرداندن اعتماد عمومی به سفرهای هوایی در زمانه همه‌گیری کرونا، از ملزومات مهم این صنعت است. کووید ۱۹ دنیا را تغییر داده و اکنون سلامت به اولویت‌های اولیه همانند ایمنی و امنیت در فرودگاه‌ها اضافه شده است.
در مورد آمارهای جمع‌آوری‌شده نیز می‌توان به موارد مورد توجه اشاره کرد. تعداد پروازهای عبوری کشور از ابتدای امسال تا پایان آبان ۶۴ هزار و ۷۹۳ سورتی بوده که نسبت به هشت ماه سال ۹۸ (۲۰۹ هزار و ۸۰۹ پرواز) کاهش ۷۰درصدی را نشان می‌دهد. از ابتدای امسال تا پایان مهرماه، ۱۳۶ هزار و ۹۰۹ پرواز در فرودگاه‌های تحت مالکیت شرکت با جابه‌جایی ۱۳ میلیون و ۱۷۰ هزار و ۲۴۷ مسافر و ۱۰۱ هزار و ۴۷۵ هزار و ۶۶۹ کیلوگرم بار انجام شده است. در این بازه زمانی با کاهش ۳۲درصدی پرواز، کاهش ۴۵درصدی جابه‌جایی مسافر و نیز کاهش ۴۹درصدی جابه‌جایی بار و پست مواجه شده‌ایم. همچنین تعداد پروازهای داخلی و بین‌المللی به ترتیب ۴۱ و ۸۷ درصد کاهش یافته است. همان‌طور که همگی مطلع هستند، بر اساس گزارش مسوولان بهداشتی و درمانی کشور، از اوایل پاییز سال جاری با ورود موج سوم ویروس کرونا در کشور، با مسائل و مشکلات بسیاری مواجه شده‌ایم. در جلسه برگزارشده با وزیر بهداشت گزارشی کامل و جامع از اقدامات ستادی و فرودگاهی ارائه شد و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور نیز ضمن تقدیر و تشکر از اقدامات صورت‌گرفته بر رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی تاکید کرد. امروز باید نسبت به رعایت پروتکل‌ها نسبت به گذشته جدی‌تر بود چراکه آمار مبتلایان به این بیماری بسیار نگران‌کننده است. ضمن بررسی موضوعات و ارائه راهکارها و پیشنهادها، تمهیداتی اندیشیده شود تا خود را برای مقابله با موج سوم آماده‌تر کنیم. در شرایط موجود، اولویت ما سلامت کارکنان ستادی و فرودگاهی است و چنانچه نتوانیم از کارکنانی که در صف اول ارائه خدمات فرودگاهی و سرویس‌های هوانوردی هستند، محافظت کنیم، بزرگ‌ترین آسیب را خواهیم دید.
نبرد با همه‌گیری کرونا در ۲۱ حوزه فعالیتی
در تشریح اقدامات شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی از زمان اعلام رسمی وجود ویروس کرونا در کشورمان با تبیین راهکارها، دستورالعمل‌ها و اجرای دقیق بایدها و نبایدهای ویژه برای مقابله با گسترش کووید ۱۹ در عرصه فرودگاهی و صیانت از سلامتی مسافران هوایی و تمامی فعالان این عرصه بزرگ، دستورالعمل‌هایی برای پیشگیری، آمادگی و مقابله با شیوع ویروس کرونا در ۱۱ حوزه فعالیتی تهیه و تدوین شد. از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده برای کنترل پاندمی کرونا در فرودگاه‌های کشور می‌توان به ضدعفونی کردن تمام محوطه‌های فرودگاهی و ساختمان‌های اداری و تابعه و همچنین ایستگاه‌های کمک ناوبری و مراکز حساس و حیاتی، غربالگری مسافران و کارکنان فرودگاهی، ارسال دستورالعمل‌های بهداشتی دریافتی از وزارت بهداشت و درمان و همچنین دانشگاه علوم پزشکی و سایر مراکز مرتبط به تمام فرودگاه‌ها بر اساس دستورالعمل‌های بهداشت جهانی، ایکائو و ICA، تعیین فرودگاه‌های معین (یاری‌جو و یاری‌رسان) در صورت انتشار و گسترش خارج از کنترل بیماری در فرودگاه‌ها و تامین نیروی انسانی، مواد و تجهیزات، پاکسازی سطوح، ابنیه و تجهیزات حوزه عملیات هوانوردی، برآورد بودجه مورد نیاز برای تهیه اقلام بهداشتی، تهیه گزارش درباره کاهش درآمدهای فرودگاهی، تصمیم‌گیری درباره دورکاری کارکنان و همکاری فعال با رسانه‌های جمعی در ارتباطی دوسویه و... اشاره کرد. استقرار ناظران سلامت در فرودگاه‌ها نیز از مهم‌ترین اقداماتی است که در فرودگاه‌های کشور محقق شد و طی این مدت، بازرسان تعیین‌شده تاکنون بیش از ۷۰ مورد بازرسی محسوس و نامحسوس از ستاد و فرودگاه‌ها داشته‌اند.
واگذاری فرودگاه‌های نفتی به شرکت فرودگاه‌ها
از ابتدای استقرار دولت یازدهم، وزارت نفت با تغییر سیاست‌های گذشته در خصوص تصدی‌گری‌های غیرمرتبط با وظایف اصلی خود تصمیم به واگذاری فعالیت‌ها و تصدی‌های هوانوردی و فرودگاهی به دستگاه‌های اجرایی متولی امور مربوط گرفت و بر این اساس، در حوزه فرودگاه‌های متعلق به وزارت نفت، طی توافقی با وزارت راهوشهرسازی مقرر شد طی سه سال مالکیت، مدیریت راهبردی ۹ فرودگاه متعلق به وزارت نفت به شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران منتقل شود. در این راستا و در اولین گام، سرپرستان فرودگاه‌های خلیج فارس، ماهشهر، عسلویه، خارک، لاوان، بهرگان، گچساران، سیری و آغاجاری منصوب شدند. ایجاد فرصت‌های توسعه هوانوردی یکی دیگر از اقدامات مهم شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در سال جاری بوده است. فرودگاه‌های تحت مالکیت شرکت که خود درگاه توسعه منطقه‌ای است در مسیر سیاست‌های جهش تولید مدنظر مقام معظم رهبری نسبت به شناسایی رفع موانع و بسترسازی توسعه فعالیت‌های هوانوردی عمومی که هسته اصلی اعتلای هوانوردی و رونق بخش حوزه فرودگاهی محسوب می‌شود، قدم برداشته است. این راهبرد ملی که نوعاً به سیاست خوداتکایی فرودگاهی معنی می‌شود، کاهش وابستگی صرف به صنعت ایرلاین در گردش فعالیت فرودگاه‌هاست که این امر فرصت تولد کسب‌و‌کارهای جدید و کوچک را در هوانوردی فراهم آورده و یقیناً در حیات و رشد اقتصادی سایر صنایع تاثیراتی انعکاسی و القایی دارد که مناطق کشور می‌توانند از آن بهره ببرند.
اخیراً نیز، بهره‌برداری ترمینال جدید و فاز نخست محوطه‌سازی فرودگاه سردار قاسم سلیمانی اهواز با حضور وزیر راه جزو برنامه‌های دیگر حوزه فعالیت‌های شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی کشور بوده است. در این مراسم که ۲۷ آذرماه و در آستانه سالگرد شهادت سردار دل‌ها برگزار شد، ترمینال جدید فرودگاه شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی اهواز به ارزش ۱۸۷۰ میلیارد ریال با مساحت ۶۸۰۰ مترمربع به بهره‌برداری رسید. با بهره‌برداری از این پروژه، ۷۰۰ هزار مسافر سالانه به ظرفیت فرودگاه افزوده می‌شود و همچنین فاز نخست محوطه‌سازی فرودگاه نیز به ارزش ۶۵۵ میلیارد ریال در فضایی با مساحت ۱۱۷۰ مترمربع بهره‌برداری خواهد شد. پروژه‌های دیگری شامل بهسازی سیستم روشنایی باند و نصب و راه‌اندازی سیستم روشنایی تقرب فوق پیشرفته (SFLS)، و نیز پست برق ترمینال حج فرودگاه شامل دو دستگاه ترانسفورماتور ۶۳۰ کیلووات، تابلوی سه‌سلوله و دو دستگاه دیزل ژنراتور و نصب و راه‌اندازی سیستم‌های تهویه مطبوع ترمینال داخلی به بهره‌برداری می‌رسد.
اهمیت و تنوع زیرساخت‌ها
به دنبال موافقت هیات وزیران با پیشنهاد وزارت راهوشهرسازی مبنی بر اصلاح «آیین‌نامه اجرایی ماده (۶۳) قانون وصول بخشی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین» موضوع تعرفه‌های خدمات ناوبری و فرودگاهی، تعرفه‌ها در بخش هوانوردی عمومی در فرودگاه‌های تحت مالکیت شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران از ۷۵ تا ۹۰ درصد تعدیل و هواپیماهای آموزشی از معافیت ۵۰درصدی در پروازهای ناوبری برخوردار شدند. یکی از نکات مهم در این اصلاحیه توجه ویژه به برنامه توسعه هوانوردی عمومی برای اولین بار در تاریخ صنعت هواپیمایی کشور است که به هوانوردی عمومی هویت حقوقی و مستقل داده است. در نهایت اینکه برنامه‌ریزی برای ارائه بسته‌های پیشنهادی برای شرکت‌های هواپیمایی که به افزایش پروازها و پرداخت تعرفه‌های مربوطه اقدام می‌کنند، از موارد شایان ذکری است که در دستور کار قرار گرفته شده است. با اصلاح نظام تعرفه‌گذاری و افزایش جذابیت‌ها هواپیمایی ایران توانسته است خدمات ناوبری هوایی کاملاً استاندارد به هواپیماهای عبوری از فضای کشور ارائه دهد. امنیت و ایمنی قابل قبول مسیرهای هوایی ایران نکته‌ای است که می‌تواند مورد توجه کارشناسان و مردمی که از خدمات هوایی بهره‌مند می‌شوند، قرار گیرد.
شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران نیز با تبعیت کامل از این استانداردها و سرمایه‌گذاری عظیم در بخش زیرساخت‌های عملیات هوانوردی از وضعیت قابل قبولی در سطح منطقه برخوردار است. شرکت فرودگاه‌ها با ایجاد زیرساخت‌های مناسب ناوبری هوایی در سراسر کشور، خدمات ناوبری هوایی را با رعایت همه دستورالعمل‌ها به صورت کاملاً استاندارد به هواپیماهای عبوری از فضای کشور ارائه می‌دهد و به طور کلی سرویس ناوبری هوایی توسط ایران و سایر کشورهای منطقه براساس قوانین ایکائو است. سازمان جهانی هواپیمایی با هدف همنواسازی و توسعه متوازن صنعت هوانوردی غیر‌نظامی در مقوله امنیت و ایمنی در خدمات ناوبری هوایی رویه‌ها و توصیه‌های استانداردی را وضع می‌کند و کشورهای متعهد موظف هستند که با پیاده‌سازی آنها سطح مورد قبولی از ایمنی و امنیت را در طول مسیرهای هوایی‌شان تامین کنند. شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران نیز با تبعیت کامل از این استانداردها و سرمایه‌گذاری عظیم در بخش زیرساخت‌های عملیات هوانوردی از وضعیت مورد قبولی در سطح منطقه برخوردار است. ما با ایجاد زیرساخت‌های مناسب ناوبری هوایی در سراسر کشور، خدمات ناوبری هوایی را با رعایت همه دستورالعمل‌ها به صورت کاملاً استاندارد به هواپیماهای عبوری از فضای کشور ارائه می‌دهیم و به‌طور کلی سرویس ناوبری هوایی توسط ایران و سایر کشورهای منطقه بر اساس قوانین ایکائو است.
از طرف دیگر، در تمامی پروژه‌های فرودگاهی به منظور رعایت حقوق معلولان، رعایت کلیه الزامات و آیین‌نامه‌های الزام‌آور هم در پروازهای داخلی و هم در پروازهای خارجی، خصوصاً در الزامات بین‌المللی پیش‌بینی شده است. ما به‌عنوان شرکت فرودگاه‌ها به‌صورت خاص و به‌صورت انحصاری یکسری شرایط را در ساخت‌وسازها ویژه معلولان تدوین کرده‌ایم و به همین منظور، آیین‌نامه‌هایی تدوین شده که در قالب یک دستورالعمل برای همه مجموعه‌ها از جمله وزارت راهوشهرسازی ارسال شده است. طی این دستورالعمل تلاش شده است تا اقداماتی که باید در فرودگاه‌ها در دو بخش طراحی داخل ترمینال و طراحی خارج از ترمینال برای ارائه سرویس‌های مربوط به معلولان محترم انجام شود، در دستور کار قرار گیرد که به همین جهت تمامی این موضوعات در دستورالعمل، با جزئیات ذکر شده است. همان‌طور که پیشتر نیز در میان اصحاب رسانه اعلام کرده بودم، پیشنهادم این است که یک نفر از افراد صاحب‌نظر از سوی ستاد مناسب‌سازی فضاهای دارای معلولیت در کشور به این شرکت معرفی شود تا هم در حوزه بهسازی و هم در خصوص این دستورالعمل با آنها مشورت شده و هم توضیحات لازم به آنها ارائه شود که اگر این دستورالعمل نیاز به تکمیل داشت، اقدامات لازم صورت پذیرد. در نهایت این دستورالعمل در اختیار مشاوران و پیمانکاران طراحی فرودگاهی قرار داده می‌شود تا هم در بخش طراحی‌ها و هم سایر بخش‌ها از جمله ساخت و تحویل، بر اساس همین دستورالعمل‌ها تغییر و تحولات انجام شود. شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی کشور آمادگی کامل دارد تا نظرات را دریافت کرده و آن را در دستورالعمل پیاده‌سازی کند و به امید خدا طی یک برنامه زمان‌بندی مشخص، اقدامات لازم صورت گیرد.
