همنشینی سنت و مدرنیته

اولین دوره این نمایشگاه‌ها پس از انقلاب صنعتی با نام «نمایشگاه بزرگ» در‌ هاید‌پارک لندن در سال ۱۸۵۱ برگزار شد.  اهمیت این نمایشگاه و پیامدها و برآیندهای آن برای کشورهای جهان آن چنان ارزشمند است که امروزه اکسپوها سومین رویداد مهم دنیا پس از مسابقات جام جهانی فوتبال و بازی‌های المپیک بوده و نام المپیک فرهنگ ملل را برای آن برگزیده‌اند.  این نمایشگاه، محلی است برای نمایش گذشته، اکنون و آینده کشورها، که در آن دستاوردهای اجتماعی، اقتصادی، علمی و پیشینه فرهنگی و دورنمای توسعه کشورها به نمایش گذاشته می‌شود. میزبانی نمایشگاه اکسپو برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی شهرهای میزبان و دادوستدها و همکاری‌های بین‌المللی بسیار کارساز است.

از این‌رو، همه کشورهای عضو «دفتر نمایشگاه‌های بین‌المللی» مایلند میزبانی این نمایشگاه را به عهده بگیرند. تاکنون حدود ۶۰ اکسپو در ۲۴ شهر برگزار شده‌ است.  آمریکا با میزبانی از ۱۴ اکسپو جهانی رکورددار میزبان این رویداد جهانی است که اولین آن سال ۱۸۷۶ در ایالت فیلادلفیا و آخرین دوره آن نیز سال ۱۹۸۴ در «نیواورلئان» بوده است.  آمریکا در سال ۱۸۹۳ در شیکاگو، ۱۹۰۱ در بوفالو، ۱۹۰۴ در لوئیزیانا، ۱۹۰۷ در «نورفولک» ایالت ویرجینیا، ۱۹۰۹ در سیاتل، ۱۹۱۵ در سانفرانسیسکو، ۱۹۱۷ در سن‌دیگو، ۱۹۳۳ در شیکاگو، ۱۹۳۹ در نیویورک، ۱۹۶۲ در سیاتل، ۱۹۶۴ در نیویورک، ۱۹۸۶ در سن‌آنتونیو، ۱۹۷۴ در «اسپوکن» ایالت واشنگتن و ۱۹۸۴ در «ناکسویل» ایالت تنسی میزبان این نمایشگاه‌های جهانی بوده است.

نمایشگاه جهانی نیویورک ۲۲ آوریل سال ۱۹۶۴ با بیش از ۱۴۰ غرفه نمایشگاهی، ۱۱۰ رستوران و حضور ۸۰ کشور افتتاح شد. این نمایشگاه عظیم در محوطه‌ای حدود ۲۶۱ هکتار زمین و نیمی از یک پارک با استخرهای متعدد و چشمه‌های طبیعی و پارک تفریحی در نزدیکی دریاچه پوشش داده شد. شعار اصلی این نمایشگاه «صلح از طریق تفاهم» بود. اغلب شرکت‌های آمریکایی در این نمایشگاه غرفه‌های خود را دایر کردند.  این نمایشگاه به‌عنوان یک نمایشگاه فرهنگی و تکنولوژیک آمریکایی در قرن بیستم برگزار شد. عصر نوظهور تکنولوژی فضایی به وضوح در این نمایشگاه دیده می‌شد. در این نمایشگاه سعی شده بود به کودکان بومی آمریکایی که سال‌ها آشفتگی جنگ ویتنام را چشیده بودند، نگاه خوش‌بینانه‌ای داده شود. این نمایشگاه در اصل نماد و نمایشگر بزرگ مصرف‌کنندگی در زمینه‌های حمل‌ونقل، مصرف الکترونیکی و سایر جلوه‌های زندگی بود. بسیاری از شرکت‌های بزرگ آمریکایی محصولات خود را در زمینه‌های شیمیایی، رایانه و ماشین‌ آلات صنعتی به نمایش گذاشتند.

در این نمایشگاه اولین تجهیزات کامپیوتری نیز به نمایش درآمد: از جمله صفحه کلید و نمایشگرهای CRT، ماشین‌های تله تایپ، کارت‌های پانچ و مودم‌های تلفن.  نمایشگاه ۱۹۶۴ توسط گروهی از بازرگانان نیویورکی که تجربه‌های دوران کودکی خود را در نمایشگاه جهانی قبلی نیویورک در سال ۱۹۳۹ به یاد داشتند پربارتر شد. اندیشه‌های رونق اقتصادی در شهر برای افزایش صنعت گردشگری از دیگر اهداف اصلی این نمایشگاه بود. اما با توجه به شعار اصلی این نمایشگاه سعی شده بود که در کنار نمایشگاه‌های تکنولوژیک روی موارد فرهنگی نیز سرمایه‌گذاری شود. اساسا بعد از نمایشگاه ۱۹۶۴ نیویورک سعی شد تا در کنار فعالیت‌های قبلی نمایشگاه، عنوان‌های فرهنگی ویژه‌ای به نمایش گذاشته شود که زمینه‌ساز آینده بهتری برای جامعه انسانی شوند. به این ترتیب اختراعات و ابداعات صنعتی و تخصصی صرف، دیگر اصلی‌ترین زمینه کاری نمایشگاه‌ها محسوب نمی‌شدند.  از این پس، کشورهای جهان شروع به استفاده‌ وسیع و گسترده از نمایشگاه‌های اکسپو به‌عنوان پایگاهی برای معرفی نمادهای ملی خود از طریق پاویون‌های اختصاصی کردند. علاوه بر تاثیرات فرهنگی و اقتصادی، برگزاری نمایشگاه‌های اکسپو فرصتی برای تصویر سمبلی جهانی و بین‌المللی از کشور و شهر برگزار‌کننده این رویدادها به‌شمار می‌رود.

با توجه به دوره‌ زمانی ۶ ماهه برگزاری اکسپو‌ها، موقعیت مناسبی جهت برقراری ارتباطات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، جذب توریست و... فراهم می‌شود که در نهایت منجر به توسعه روابط اقتصادی کشورها خواهد شد.اکسپو با نمایشگاه‌های تجاری بسیار متفاوت است. برای درک اهمیت نمایشگاه‌های جهانی اکسپو کافی است به تلاش بسیاری از کشورها برای نشان دادن دستاوردهای خود در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی توجه کرد. به‌طور مثال لامپ اختراعی توماس ادیسون در نمایشگاه اکسپو به جهان ارائه شد. نمونه خودروهای اولیه، قانون نسبیت انیشتین، تلفن، تلسکوپ، کشتی‌های بخار مدرن، تلگراف مورس، لکوموتیو، هواپیما، مونوریل، کامپیوترها و موشک‌های فضایی و... نیز از جمله دستاوردهای بزرگ بشری بوده‌اند که در اکسپوهای مختلف معرفی شده‌اند.

برج ایفل پاریس، مجسمه آزادی و نیز برج مخابراتی شهر سیاتل آمریکا از سازه‌های معروف معرفی شده در اکسپوی آمریکا و فرانسه هستند که امروزه نماد کشورهای خود به‌شمار می‌روند. موضوع مشترک هر دوره از نمایشگاه تعیین‌کننده محتوا و شکل آن است. مثلا موضوع «صلح با تفاهم» در نمایشگاه نیویورک، یا موضوع‌های «آب» در اکسپوی ۱۹۹۸ لیسبون (پرتغال)، «انسان، طبیعت و تکنولوژی» در اکسپوی ۲۰۰۰‌ هانوفر (آلمان).تقویت روابط بین‌الملل، به اشتراک گذاشتن تجارب آموزنده و فرهنگی در یک موضوع جهانی، تقویت و حمایت از اکسپو‌ها به‌عنوان آزمایشگاه‌های تجارب آتی، نمایش توانمندی‌ها، تاریخ، تمدن، آداب و رسوم یک کشور حول یک موضوع خاص و توسعه راهکارهای ابداعی حفاظت از محیط‌زیست را می‌توان از اهداف برگزاری این نمایشگاه جهانی دانست. بیش از ۵۱ میلیون نفر از این نمایشگاه دیدار کرده‌اند.