رویای فرانسوی

داستان‌های غم‌انگیز در صنعت خودرو ایران تمامی ندارد. فراز و‌فرودها آنقدر زیاد شده که بسیاری این صنعت را نه‌تنها در ذهن خود پیشران نمی‌دانند بلکه به این فکر می‌کنند که شاید اگر صنعت خودرو در ایران وجود نداشت، شاید حداقل بار زیان‌های هزارمیلیاردی بر اقتصاد کشور تحمیل نمی‌شد. سال‌هاست که این صنعت تلاش کرده از خردسالی خارج شود و چهره‌ای مردانه و پا‌به‌سن‌گذاشته به خود بگیرد؛ اما هربار، گویا تا دست خود را به دیوار می‌گیرد که گام‌به‌گام راه برود، پله‌های ممتدی را مقابل خود می‌بیند که او را از ادامه مسیر باز داشته و تصور افتادن از یک پرتگاه برایش جلوه‌گر می‌شود.

 حتی اگر خارجی‌ها هم دستشان را برای قدمی گرفته باشند و او را پیش برده باشند؛ اما همین که دستشان را از او رها می‌کنند؛ باز هم عدم تعادل‌ها به سراغش می‌آید و ادامه مسیر را ناممکن می‌سازد. حال سال‌های متمادی می‌گذرد و این کودک پا‌به‌سن‌گذاشته، وابسته به دولتی است که کفالتش را بر عهده گرفته تا بلکه بتواند چند قدمی او را جلو ببرد. پس کنارش قرار می‌گیرد و گاهی با نگاه دلسوزانه و مخرب او را بغل می‌کند تا بلکه از زمین خوردن آسیب نبیند، غافل از اینکه این کودک، حتی راه رفتن خودش را هم یادش می‌رود. این حال و روز صنعت خودرو ایران است. صنعتی که هر زمان نام سرمایه‌گذاری و مشارکت خارجی‌ها به میان می‌آید، ناخودآگاه ذهن خود را به سوی فرانسوی‌ها می‌کشاند. فرانسوی‌هایی که دو بار تا به حال، صنعت خودرو ایران را گزیده‌اند و به بهانه تحریم و از دست دادن مراودات تجاری خود با سایر کشورهای دنیا از جمله ایالات متحده آمریکا که مسبب وضعیت کنونی تحریم‌ها و سخت شدن نقل و انتقالات پولی ایران و تجار ایرانی است، ایران را ترک کرده است. بار دومی که آنها به‌عنوان شرکای قدیمی برای دیدن مدیران عامل دو شرکت خودروساز پیغام و پسغام می‌فرستادند، همه این هشدار را می‌دادند که آنها شرکایی قابل اعتماد نیستند و حتماً حضور دوباره‌شان چالش‌هایی را برای صنعت خودرو ایران به وجود خواهد آورد؛ اما همان روزها وزرای وقت و مسوولان صنعت خودروسازی چنان با آب و تاب از حضورشان و قراردادهای محکمی که با آنها قرار است منعقد شود سخن به میان می‌آوردند که کمتر تصور می‌رفت بتوان دوباره بعد از تحریم‌ها، حضور آنها را از دست داد. حتی آنقدر مقامات دست‌اندرکار تهیه و تدوین و حتی امضای این قراردادها محکم سخن به میان می‌آوردند که گویی حتی اگر تحریمی هم بشود، دست و پای فرانسوی‌ها را همچون گالیور به قدری محکم می‌بندند که او حتی نتواند بعد از تحریم‌ها تکان بخورد؛ اما این‌طور نشد. بندها پاره شد و فرانسوی‌ها دوباره پا به فرار گذاشتند؛ البته مقامات صنعت خودرو می‌گویند سرمایه‌گذاری‌های آنها در خاک ایران باقی مانده و حتی برخی خودروهای جدیدی که قرار است تولید شود، بر روی پلت‌فورم‌های باقی‌مانده از شرکت‌های فرانسوی تدارک دیده شده است و به زودی ثمره آن به اقتصاد ایران می‌رسد. اما نکته فقط بود و نبود خارجی‌ها در صنعت خودرو ایران نیست بلکه نقش دولتی‌ها هم بی‌تاثیر نبوده است. صنعتی که پایش به قیمت‌گذاری‌های دولتی گرفتار است و دستش به سمت حمایت‌های دولتی دراز؛ پس هنوز نتوانسته روی پای خود بایستد و به بلوغ برسد. شاید بتوان نتیجه گرفت همان اندازه که خارجی‌ها مانع از رشد و پیشرفت صنعت خودرو ایران در دو دهه گذشته شده‌اند، به همان اندازه دلسوزی‌ها و دخالت‌های پدرخانواده‌وار دولت هم دردسرساز شده است. 

اینفوگرافیک: علیرضا تاجیک