تاثیر فناوریهای نوین بر ارتقای ایمنی معادن
با توجه به تصویب قوانین متعدد و نظارتهای فراگیر در دنیا، حوادث معدنی با گذشت زمان تا حد زیادی کاهش پیدا کردهاند و امروزه شرکتهای معدنی پیشرو در دنیا در تلاش هستند تا میزان این حوادث را به «صفر» برسانند. بنگاههای صنعتی و معدنی برای دستیابی به این هدف، استفاده از ظرفیت فناوریهای نوین را در دستور کار خود قرار دادهاند تا به نتایجی فراتر از بهبود در تجهیزات، سیستمهای مدیریت ایمنی، اصلاح فرهنگ و رفتار و تمرکز بر قوانین دست یابند. یافتههای گزارش «مرکز پژوهشهای مجلس» نشان میدهد استفاده از فناوریهای نوین منجر به کاهش جدی مخاطرات و ارتقای ایمنی در معادن خواهد شد. هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و پهپادها میتوانند با جمعآوری اطلاعات و پردازش هوشمند آنها در هشداردهی خطرات به کارکنان و انجام اقدامات پیشگیرانه تاثیرگذار باشند. همچنین فناوریهایی چون رُباتیک، پهپادها و وسایل نقلیه خودران میتوانند جایگزین انسان در مناطق پُرخطر شده و صدمات و تلفات انسانی را کاهش دهند. فناوری زنجیره بلوکی، پهپادها و اینترنت اشیا نیز میتوانند از معدنکاری در محیطهای ناایمن یا معدنکاری به صرف استخراج دارایی (فلزات و سنگهای گرانبها» جلوگیری کنند. براساس مطالعات میدانی انجام شده در سال۱۳۹۸ ، تنها در معادن زغالسنگ ایران در اثر حوادث ناشی از معدنکاری مانند سقوط، گاز گرفتگی، انفجار، ریزش آوار، برقگرفتگی و ضربه، ۲۰ نفر جان خود را از دست داده و ۱۰ نفر مصدوم شدهاند. این در حالی است که آمار دقیقی از حوادث رخ داده در سایر معادن منتشر نشده است و مطالعات انجام شده نشان میدهد که اطلاعات جامع، تفکیک شده و بررسیهای دقیق و ریشهای از ابعاد حوادث معدنی در ایران در دسترس نیست. بنابراین فناوریهای نوین بهعنوان یک ابزار توانمندساز میتوانند برای ثبت اطلاعات، افزایش شفافیت، تحلیل و نظارت حوادث معدنی نیز مورد استفاده قرار گیرند. لازم است تا بهعنوان اولین اقدام، مطالعه جامعی برای شناسایی موشکافانه و دقیق حوادث معدنی در ۱۰ سال اخیر انجام شود و منشأ، علل، پراکندگی، آثار و تبعات این حوادث بررسی و تحلیل شود. این مطالعه میتواند با محوریت سازمان نظام مهندسی معدن و همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شود. نتیجه این مطالعه تصویری روشن از حوادث معدنی به دست میدهد و نقش دستگاههای اجرایی و نظارتی، نهادها، سازمانها و بنگاههای اقتصادی را در وقوع این حوادث مشخص میکند. همچنین ایجاد سامانهای برای ثبت تفصیلی، بهروز و نظاممند حوادث احتمالی معدنی با همکاری دستگاههای دولتی، سازمان نظام مهندسی معدن، تشکلها و انجمنهای تخصصی ضروری است. اقدام دوم، ایجاد بسترهای فناورانه بهمنظور شفافیت اطلاعات، کاهش سریع مخاطرات معدنی و رفع عقبماندگیها در این حوزه است که میتواند شامل «توجه به برنامههای آموزشی و ترویجی در حوزه فناوریهای نوین»، «حمایت از استارتآپها و شرکتهای فناور برای ورود به حوزه ایمنی معادن»، «حمایتهای مالی و کمک به پایلوت فناوریهای نوین در حوزههای کاربردی ایمنی معادن»، «رصد مستمر و دورهای ابتکارات کشورها، شرکتهای معدنی تراز جهانی و تحولات فناورانه و نوآورانه در حوزه ایمنی صنعتی» باشد که به صورت مشترک توسط سازمان نظام مهندسی معدن، ایمیدرو و بنگاههای معدن و صنایع معدنی عملیاتی شود.