تجربه متفاوت

سیمین عزیزمحمدی پیشرفت تکنولوژی، فصل جدیدی در توسعه اقتصادی گشود تا کشورها به لطف فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات بتوانند به مدارج بالاتری از توسعه‌یافتگی دست پیدا کنند. با این حال، اقتصاد جهانی همچنان با چالش کاهش منابع مواجه بوده، به ویژه زمانی که جمعیت با نرخ فزاینده‌ای رو به افزایش است. به این ترتیب، تداوم رشد توسعه اقتصادی مستلزم یک تحول بود؛ تحولی که با استفاده از فناوری و شناسایی نیاز جوامع پارادایم جدیدی را در اقتصاد شکل دهد. پارادایمی مانند اقتصاد اشتراکی که شرایط را برای ایجاد کسب‌وکارهای جدید فراهم می‌کند.

در این کسب‌وکارهای جدید، افراد محصولات یا دارایی خود را به منظور کسب درآمد با سایرین به اشتراک می‌گذارند و مشتریان هم به منظور کاهش هزینه از آن استفاده می‌کنند. بنابر آمار منتشرشده از سوی شرکت پژوهشی PWC پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ نیمی از بخش‌های سنتی به اقتصاد اشتراکی روی بیاورند و به این ترتیب سهم این اقتصاد نوظهور تا ۵۰ درصد افزایش یابد و درآمد آن به ۳۳۵ میلیارد دلار برسد. اما بهره‌مندی از ظرفیت‌های این اقتصاد مستلزم ایجاد بستری توسط شرکت‌های نوآور است که حلقه اتصال بین تامین‌کنندگان کالا و خدمات و متقاضیان باشد. البته از ابتدای سال ۲۰۰۹ همزمان با رشد اقتصاد اشتراکی، استارت‌آپ‌هایی در این حوزه اقتصادی تاسیس شدند. مانند اوبر که امکان به اشتراک گذاشتن خودرو را فراهم می‌کند یا Airbnb که امکان به اشتراک گذاشتن خانه را برای گردشگران میسر می‌ساخت. در واقع، این شرکت‌ها پلت‌فورمی موسوم به مارکت‌پلیس (MarketPlace) راه‌اندازی کردند که در آن مالک خودرو یا خانه، حتی صاحبان کسب‌وکارهای خرد را بدون واسطه‌ای به مشتری متصل می‌کرد. البته شکل‌گیری این بازار جدید تنها به استارت‌آپ‌ها محدود نمی‌شود، بلکه غول‌های دیجیتالی هم به فکر راه‌اندازی چنین بازاری افتادند. به‌طوری که آمازون در کنار فروش اجناس خود، بخشی از فروشگاهش را به فروش محصولات سایر تامین‌کننده‌ها اختصاص داد. در اصل، مارکت‌پلیسی معتبر تحت برند خود ایجاد کرد تا به سایر تامین‌کننده‌ها فرصتی برای اتصال مشتریان خودش بدهد. ایران نیز، همزمان با راه افتادن موج استارت‌آپ‌های اقتصاد اشتراکی، شاهد شکل‌گیری چنین مارکت پلیس‌هایی بود که در این مدت کوتاه تاثیر قابل ملاحظه‌ای در فضای کسب‌وکاری کشور گذاشتند. بازارهای آنلاینی که اشتغال‌زایی می‌کند و همه افراد ماهر فارغ از سن، تحصیلات و حتی محل زندگی می‌توانند به واسطه توانایی که دارند کسب درآمد کنند. یکی از این بازارهای تاثیرگذار فروشگاه آنلاین «دیجی‌کالا» است. «دیجی‌کالا» نیز تجربه‌ای مشابه آمازون داشت. این شرکت در ابتدا فعالیت خود را در حوزه تجارت الکترونیک با فروش کالاهای دیجیتالی در سال ۱۳۸۵ آغاز کرد، اما از سال ۱۳۹۳ پلتفرم مارکت‌پلیس را به بستر فروش خود اضافه کرد و مدل هیبرید (ترکیب خرده‌فروشی و مارکت‌پلیس) را راه‌اندازی کرد. به‌طوری که هر تامین‌کننده‌ای در کشور می‌تواند محصولش را در سایت این شرکت و تحت برند آن عرضه کند و به تعبیری، بدون راه‌اندازی یک فروشگاه یا پرداخت هزینه‌های بازاریابی و دغدغه‌هایی از این دست محصول خود را به دست مشتری برساند. این اقدامات گذشته از آنکه به رشد و توسعه این کسب‌وکارهای خرد کمک می‌کند، در اصل منجر به رونق اقتصادی شهرها و روستاهایی می‌شود که به لحاظ جغرافیایی و اقتصادی به بازار هدف دسترسی ندارند.