مشارکتی برای ارتقای  تولید و توزیع

نقش فروشگاه‌های زنجیره‌ای در رشد و توسعه صنایع غذایی کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

فروشگاه‌های زنجیره‌ای نقش مهمی در عرضه محصولات تولیدی صنایع غذایی کشور به مشتریان و توزیع اثربخش محصولات در سراسر کشور دارند. یکی از مزایای عرضه کالا در فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای تولیدکنندگان، دسترسی به بازاری بزرگ و در مقیاسی وسیع است. این امر موجب می‌شود تولیدکنندگان بتوانند با برنامه‌ریزی تولید بهتر، ظرفیت تولید خود را به شکل کاراتری مدیریت کنند. به علاوه تعامل با فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ و توانمند به جای فروشگاه‌های خرد با پشتوانه محدود، به کاهش هزینه‌ها و ریسک عملیاتی تولیدکنندگان کمک خواهد کرد. همچنین همکاری بین فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تولیدکنندگان فرصت‌هایی همچون ارائه پروموشن‌های یکپارچه را فراهم می‌کند که موجب تبلیغ محصولات تولیدکنندگان و ارتقای شهرت آنها نزد مشتریان می‌شود.

صنایع غذایی سهم بزرگی در سبد مصرفی خانوارها دارند. در تنظیم این رابطه، فروشگاه‌های زنجیره‌ای چقدر تاثیرگذار هستند؟

از آنجا که فروشگاه‌های زنجیره‌ای محل مراجعه بسیاری از خانواده‌ها هستند، تأمین محصولات غذایی موردنیاز بخش مهمی از ایرانیان از این طریق انجام می‌شود. به ویژه با توجه به اینکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای از ساز و کارهای نظارتی نظام‌مندی برای اطمینان از کیفیت و مرغوبیت کالا برخوردار هستند، اعتماد مشتریان به این فروشگاه‌ها بالاتر است. این عوامل سبب می‌شود که فروشگاه‌های زنجیره‌ای محل مناسبی برای عرضه و تأمین محصولات غذایی باشد.

سهم تولیدکنندگان داخلی در تامین سبد مصرفی غذایی خانوارها بسیار بالا است و به عبارتی کالای ایرانی در صنایع غذایی بسیار پرمصرف است. در این روند و حتی صادرات کالاها آیا فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌توانند فعال‌تر باشند؟

فروشگاه‌های زنجیره‌ای همان‌طور که بیان شد جایگاه مهمی در عرضه محصولات تولیدکنندگان ایرانی به بازار داخل کشور دارند، اما در مورد بازارهای صادراتی، در صورتی که زمینه مناسبی برای حضور فروشگاه‌های زنجیره‌ای در خارج از کشور فراهم باشد، این فروشگاه‌ها می‌توانند در عرضه محصولات غذایی ایرانی در بازارهای خارجی مشارکت جدی داشته باشند. در حال حاضر تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایرانی در خارج از کشور بسیار محدود است بنابراین فروشگاه‌ها در توزیع محصولات به خارج از کشور سهم مهمی ندارند. با افزایش جذابیت بازارهای خارجی برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای، این روند بهبود خواهد یافت.

 شما بارها تاکید کرده‌اید که صنعت خرده‌فروشی ویترین تولیدکنندگان داخلی است. به نظر شما این تعامل مورد توجه تولیدکنندگان صنایع غذایی نیز هست؟

با توجه به ضعف نظام توزیع کشور که باعث می‌شود دستیابی مصرف کنندگان به کالاهای تولیدکنندگان با هزینه و زمان بالایی همراه باشد، همکاری بین فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای تولیدکنندگان صنایع غذایی از مطلوبیت بسیار بالایی برخوردار است. زیرا از یک سو به دلیل مقیاس بالا و منظم خرید کالا توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای و به تبع آن صرفه‌جویی در هزینه‌ها، بهره‌وری سیستم فروش و پخش کالای تولیدکنندگان افزایش می‌یابد و از سوی دیگر حضور کالاهای تولیدی در قفسه‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای باعث معرفی و عرضه مؤثرتر کالاها به مشتریان خواهد شد. بنابراین هم از نظر مدیریت هزینه‌ها و ارتقای بهره‌وری و هم از منظر ارتقای برند و عرضه اثربخش کالا، همکاری با فروشگاه‌های زنجیره‌ای موردنظر تولیدکنندگان است.

تولیدکنندگان صنایع غذایی چه مواردی را باید برای افزایش رقابت‌پذیری ویژه در بازارهای صادراتی، مدنظر قرار دهند؟

موفقیت در بازارهای صادراتی مستلزم رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در زمینه کیفیت و قیمت است؛ مقصود از کیفیت کلیه ویژگی‌های کیفی محصول است اعم از کیفیت مواد اولیه و محصول غذایی فرآوری شده، نوآوری در مشخصه‌های محصول، بسته‌بندی مرغوب و نیز عواملی همچون برخورداری از استانداردهای جهانی. در ارتباط با قیمت محصول هم عوامل متعددی مانند دسترسی به نهاده‌های تولید ارزان، استفاده از فناوری روز، تولید در مقیاس بالا، مهندسی ارزش و حذف هزینه‌های مازاد موثر هستند. در این راستا، ایجاد کسب و کارهای هم‌افزا که امکان تأمین مواد اولیه، فرآوری و تولید را به صورت یکپارچه فراهم کند می‌تواند همزمان به ارتقای کیفیت و کاهش هزینه تولیدکنندگان کمک کند. در کنار اینها، ایجاد برند معتبر در سطح بازارهای جهانی هم یکی دیگر از عوامل کلیدی موفقیت است که خود مستلزم بهره‌مندی از سطح کیفی بالا و نیز پیشبرد برنامه‌های تبلیغاتی و ترویجی مؤثر است.

صنعت خرده‌فروشی در عرضه مواد غذایی به شهروندان تاثیرگذار است. در این زنجیره چه عواملی را باید توسعه داد تا بهای تمام شده کالاها تا حد امکان در قیمت مصرف‌کننده کاهش یابد؟

کاهش قیمت مصرف کننده همزمان هم در ارتقای بهره‌وری تولید و هم در افزایش بهره‌وری توزیع و فروش قابل پیگیری است. افزایش بهره‌وری تولیدکنندگان ایرانی به خصوص از طریق به روز رسانی فناوری امکان‌پذیر است؛ به گونه‌ای که با استفاده از فناوری‌های جدید امکان تولید محصولات در مقیاس وسیع‌تر در زمانی کمتر و با حداقل اتلاف در منابع فراهم شود. همچنین در کنار فناوری‌های تولیدی، وجود سیستم‌های مدیریتی اثربخش به منظور مدیریت مؤثر فرایندهای عملیاتی و نظارتی همچون مدیریت موجودی و انبار هم بسیار کمک‌کننده خواهد بود. در خصوص افزایش بهره‌وری توزیع نیز باید به ضرورت حذف واسطه‌های غیربهره‌ور اشاره کرد؛ با کوتاه شدن فاصله بین تولید، پخش و فروش، بهره‌وری توزیع و فروش افزایش یافته و هزینه‌های مصرف‌کننده کاهش خواهد یافت. همچنین شرکت‌های خرده‌فروشی نیز باید به نوبه خود با به کارگیری فناوری‌ها و سیستم‌های مدیریتی نوین در مدیریت هزینه‌ها پیشگام باشند تا بدین ترتیب سهم خود از قیمت تمام شده کالا برای مصرف‌کنندگان را کاهش دهند.

در خبرها آمده است، به ازای هر ۷ خانوار یک بنگاه اقتصادی وجود دارد که در مقایسه با استانداردهای جهانی بسیار بالا است.کسب و کار‌های سنتی در روند توزیع کالا در صنعت غذا  چقدر هزینه تحمیل می‌کنند؟

فروشگاه‌های سنتی در مقایسه با فروشگاه‌های زنجیره‌ای فاقد مزیت‌های مهمی همچون صرفه‌جویی به مقیاس و یکپارچگی هستند. در صنعت پخش و نیز صنعت خرده‌فروشی، یکی از عوامل مهم برای مدیریت هزینه‌ها، صرفه‌جویی به مقیاس است. از آنجا که فروشگاه‌های کوچک سنتی در مقیاس محدودتری خرید انجام می‌دهند، هزینه‌های لجستیک و پخش برای این فروشگاه‌ها به ازای هر واحد فروش بالاتر از حد استاندارد بوده و این امر باعث افزایش قیمت تمام شده محصول در زنجیره ارزش صنعت می‌شود. همچنین به دلیل نبود زنجیره‌ای از فروشگاه‌های یکپارچه و محدود بودن کسب‌وکارهای سنتی به یک شعبه، امکان ایجاد هم‌افزایی و یکپارچگی عملیاتی همچون سفارش‌گذاری متمرکز، استفاده بهینه از دارایی‌های فیزیکی همچون انبارهای بزرگ مشترک، به اشتراک‌گذاری فرایندهای پشتیبانی مانند مدیریت مالی و منابع انسانی و غیره وجود ندارد که این امر نیز به نوبه خود سهم هزینه‌های ثابت از واحد فروش را افزایش خواهد داد. از این رو، غلبه کسب و کارهای سنتی در ساختار صنعت خرده‌فروشی، با کاهش بهره‌وری و افزایش قیمت تمام شده برای مشتریان همراه خواهد بود.