یکپارچه‏سازی، کلید توسعه صنعت پخش

 جناب مهندس در ابتدا خودتان را معرفی کنید.

مهدی بهمن آبادی هستم، لیسانس مهندسی صنایع و فوق لیسانس MBA از دانشگاه صنعتی شریف. از سال ۱۳۸۰ در بخش‌های مختلف گروه غذایی سولیکو اعم از تولید، فروش و توزیع فعالیت کرده‌ام و در حال حاضر مدیر زنجیره تامین سولیکو و در واقع مدیر پخش سراسری شرکت بانی چاو ایرانیان هستم.

 از تاریخچه و حوزه فعالیت شرکت برای ما بگویید.

شرکت سولیکو در نقاط مختلف ایران انواع فرآورده‌های غذایی از لبنیات و بستنی گرفته تا فرآورده‌های گوشتی، مواد غذایی آماده،‌ شکلات،نوشیدنی‌ها، انواع سس و درسینگ‌ و محصولات مورد نیاز صنعت قنادی را تولید می‌کند و به تازگی در حوزه مواد غذایی کودک نیز به تولید محصول می‌پردازد. کار پخش مویرگی از سال ۱۳۸۰ برای محصولات لبنی تولیدی توسط شرکت کاله آغاز شد و سایر محصولات تولیدی گروه نیز به تدریج به روش پخش مویرگی به دست مشتریان رسانده شدند. در ابتدا هر کدام از محصولات، پخش جداگانه‌ای داشتند اما از سال ۹۱ شرکت سولیکو تصمیم گرفت، سیستم SAP را اجرایی کرده و فراتر از پخش محصولات، به مدیریت کل زنجیره تامین محصولات بپردازد؛ از این رو شرکت بانی چاو برای ایجاد یک سیستم متمرکز و یکپارچه برای توزیع کلیه محصولات تولیدی گروه سولیکو در همه لاین‌ها اعم از B۲C (فروش به خرده فروشان)، B۲B (فروش به ارگان‌های رسمی، رستوان‌های بزرگ و ...)، B۲M (فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ) و B۲W (عمده فروشان) راه اندازی شد. در بانی چاو بیش از ۱۱۰۰ کامیونت (اعم از ماشین‌های با دمای زیر صفر و بالای صفر) محصولات ما را از ۳۵ انبار بزرگ در سراسر کشور، بین متقاضیان توزیع می‌کنند و روزانه حدود ۴۰ هزار و ماهانه بیش از یک میلیون فاکتور صادر و توزیع می‌شود.

 به نظر شما صنعت پخش با چه معضلاتی روبه‌رو است؟

مهم‌ترین معضل از نظر بنده همین محدود کردن پخش به یک حوزه محدود و خارج از حلقه ارتباطی آن با بخش‌های دیگر است. اینکه کالا چه میزان، چه زمانی، با چه قیمتی، کجا و به چه شکلی باید توزیع شده و در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد، نیازمند مجموعه اقداماتی است که کل زنجیره تامین درصدد پاسخ به آن است و محدود کردن آن به قسمت پخش، اشتباه بزرگی است. مشکل بعدی این صنعت این است که صنعت پخش حامی ‌جدی ندارد، اگرچه یک NGO توسط قدیمی‌های پخش و با حمایت برخی شرکت‌های پخش ایجاد شده اما با توجه به اینکه یک متولی مشخص و پیگیر برای آن وجود ندارد، بسیاری از چالش‌ها و معضلات این حوزه، حل نشده باقی مانده است. البته وزارت صنعت و معدن، به تازگی اقداماتی را در این حوزه اغاز کرده، اما با توجه به حجم عظیم مسائلی که پیش روی این وزارت وجود دارد، مشکلات این صنعت چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. نبود یک حامی ‌و متولی مشخص باعث شده شرکت‌های پخش با انواع و اقسام قوانین و بخشنامه‌های مختلف توسط نهادها و ارگان‌های مرتبط و غیرمرتبط با این حوزه روبرو باشند. این امر باعث شده، صنعت پخش با عمری بیش از ۵۰ سال، نتواند یک ساختار منسجم و سازمان یافته پیدا کند و عمده پیشرفت‌های موجود نیز مرهون تلاش‌های برخی شرکت‌های خصوصی در این صنعت می‌باشد.

 به این موضوع اشاره کردید که در سال‌های اخیر انجمن ملی صنعت پخش ایجاد شده که نتوانسته متولی خوبی برای این صنعت باشد. علت این موضوع را چه می‌دانید؟

انجمن پخش با توجه به احساس نیاز شرکت‌های پخش شکل گرفته و حامی‌جدی چه به لحاظ قانونی و چه به لحاظ حمایت بخش‌ها و نهادهای مختلف ندارد. انجمن اگرچه در سال‌های اخیر فعالیت‌هایی داشته اما به نظر می‌رسد با جایگاه اصلی خود فاصله زیادی دارد و نیازمند حمایت‌های جدی است.

 برای حل کلیه مشکلات موجود در این صنعت، چه انتظاراتی از دولت دارید؟

بخشی از مشکلات مربوط به فضای کسب و کار است که نیازمند تسهیل‌گری دولت در این زمینه هستیم. مسائلی از قبیل ایجاد استانداردهای مشخص برای شرکت‌های پخش، مطالبات متعدد دستگاه‌های مختلف دولتی، مسائل مربوط به قوانین کار و بیمه، دخالت ارگان‌های نظارتی در قیمت گذاری کالاها و خدمات و پیچیدگی‌های مالیاتی از جمله مسائل مربوط به حوزه کسب و کار است. بخش دوم مربوط به تعدد شرکت‌های پخش در ایران است. شرکت‌های بزرگ تولیدی در ایران در دوره‌ای به این نتیجه رسیدند که محصولات آنها به خوبی توزیع نشده و به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد و از این رو تصمیم گرفتند خودشان با ایجاد شرکت‌های پخش، توزیع کالای خود را مدیریت کنند. آن‌ها با توجه به ساختار بازار خرده فروشی کشور نه تنها به پخش محصولات می‌پرداختند که در واقع به بازوی مهمی‌برای تبلیغ و شناساندن محصول شرکت اصلی تبدیل شده بودند. از این رو هیچ شرکتی حاضر نبود سیستم پخش خود را در اختیار سایر شرکت‌ها قرار دهد چرا که با این کار در واقع زمینه قدرت‌گیری رقیب خود را فراهم می‌کرد. این بر خلاف شرایطی است که شرکت‌های توزیع در سایر نقاط دنیا دارند. آن‌ها پخش محصولات شرکت‌های مختلف را به عهده می‌گیرند و دراین امر به بهره‌وری فرآیند کاری شان توجه ویژه‌ای می‌کنند. ما در ایران باید به این سمت حرکت کنیم و به جای استفاده از شرکت‌های پخش متعدد، به سمت یکپارچگی این شرکتها حرکت کنیم و چند شرکت بزرگ و قدر در این صنعت داشته باشیم که وظیفه توزیع محصولات شرکت‌های مختلف را بر عهده داشته باشند. این اقدام هم هزینه‌های توزیع را کاهش داده و هم بهره‌وری سیستم پخش را افزایش می‌دهد و منافع بزرگی در سطح ملی ایجاد می‌کند. صنعت پخش ما خواسته یا ناخواسته به این سمت حرکت خواهد کرد و چه بهتر که پیش از اجبار به این امر، به سمت یکپارچه شدن حرکت کنیم.

موضوع مهم دیگر در شرکت‌های پخش جدا کردن بخش فروش از توزیع است. سال‌هاست رویه‌ای در پخش محصولات شکل گرفته که توزیع‌کننده کار بازاریابی و جذب مشتری را هم بر عهده دارد. این در حالی است که وظیفه شرکت پخش، توزیع مناسب و به موقع کالا، با بالاترین کیفیت بین مراکز فروش است. ما در شرکت بانی چاو با ۳۵۰۰ نفر پرسنل به منظور افزایش کارایی و بهبود خدمات، تنها کار توزیع محصولات را به عهده داریم و عملیات فروش و مارکتینگ توسط تیم‌های مختلف فروش شرکت‌های گروه سولیکو در واحدهای جداگانه‌ای به انجام می‌رسد.

 آیا در صنعت پخش استانداردهای مشخصی وجود دارد؟

متاسفانه یکی از مشکلات ما در این حوزه وجود قوانین متفاوت و چندگانه است که موجب سردرگمی‌ شرکت‌هایی شده که به دنبال ارائه خدمات شفاف و استاندارد در این حوزه هستند و از آنجایی که این صنعت متولی خاصی ندارد که به قانون گذاری در این بخش احاطه داشته باشد، این قوانین چندگانه به ایجاد استانداردهایی مشخص در این صنعت کمک نکرده لذا شرکتها سعی می‌کنند برای فعالیت‌های مختلف خودشان، استانداردهای داخلی را تعریف و رعایت کنند. ما هم به فراخور نیازمان و با توجه به استانداردهایی که در شرکتهای خوب دنیا در این زمینه وجود دارد، چارچوب‌های کاری و معیارهای ارزیابی عملکرد برای خودمان تعریف کرده ایم.