عبور از دولتی مافیایی؟

نویسنده: یوزی بیس مک کایزر جاکوب زوما در سیاست بدون سابقه نبوده است. خانواده گاپتا که متهم به فساد مالی از طریق ارتباط با زوما هستند نیز در دوران آپارتاید وارد آفریقای جنوبی نشده‌اند. مبارزات زوما علیه آپارتاید و نقش او در کنگره ملی آفریقا و در دولت پسا آپارتاید، مواردی نیستند که رهبری کنگره ملی آفریقا بتواند از آن اجتناب کند.

روز سه‌شنبه که اِیس ماشاگولا دبیر کل کنگره ملی آفریقا تلاش کرد سه سوال خبرنگاران در مورد دلایل فراخوانی زوما به حزب را نادیده بگیرد، چنین افکاری برایم مطرح شد. سرانجام ماشاگولا به سوال سوم با دروغی آشکار پاسخ داد. او زوما را تحسین کرد و از نقش او برای اجرای عدالت در آفریقای جنوبی سخن گفت و اشاره کرد که کنگره ملی آفریقا نمی‌خواهد دو مرکز قدرت-حزب و دولت-را در اختیار داشته باشد. زوما به حزب فراخوانده شد، چرا‌که برای مدت طولانی از قانون اساسی تخطی کرده بود. او عامل اصلی حرکت به سمت دولتی مافیایی بود. او برای حامیانش همچون مهره‌ای بود که سال‌ها خدمت کرده و حتی خانواده اش هم در فساد حاصل از سوء‌استفاده او از منصبش شریک هستند. ماشاگولا ادعا می‌کند که زوما مجرم نیست. فرد تنها زمانی مجرم است که دادگاه صالحه او را مقصر بشمارد. این نکته درستی است که او تاکنون مجرم شناخته نشده اما باید توجه داشت که هیچ دادگاهی نیز به اتهامات متعدد او رسیدگی نکرده است.

مساله‌ای که نباید مغفول بماند این است که زوما یکی از اعضای کنگره ملی آفریقا بوده است. کنگره‌ای که به او همان‌طور اعتماد کرده که به سلفش تابو اِمبکی. قبل از آن زوما یکی از اعضای رهبری حزب بوده است. آنها بودند که برای اداره چنین قدرت زیادی به او فضا دادند. آنها به زوما به‌عنوان جانشینی برای امبکی نگاه می‌کردند که سیاست‌هایش نتوانسته بود بیکاری را کاهش دهد. در واقع کنگره ملی آفریقا در حالی زوما را انتخاب کرد که می‌دانست تاثیر عمیق او به جای آنکه ناشی از فعالیت در فضای آزاد و دموکراسی شفاف باشد، از امور امنیتی زیرزمینی و غیر شفاف ناشی می‌شود. پس از گزینش زوما به بالاترین مقام برای دفعه دوم، کنگره ملی آفریقا نظارت بسیاری ضعیفی را بر او اعمال کرد، هرچند مدارکی وجود داشت که نشان می‌داد تحت حکومت‌امبکی از موسسات دولتی سوء استفاده شده و زوما نیز همچون سلفش به جای اقدامات شفاف، در سایه عمل می‌کند.

اوضاع بدتر نیز می‌شود: صحبت در مورد رهبری جدید کنگره ملی آفریقا غیر‌صادقانه است. رامافوزا و امثال لیندیو سیسولو سال‌ها است که می‌دانند زوما در بهترین حالت، بی‌فایده (رئیس‌جمهوری که نمی‌توانیم او را تحمل کنیم) و در بدترین حالت، دشمن تبعیت از قانون اساسی است. سکوت آنها باعث حمایت از تخلفات قانونی زوما شد. چرا آنها اجازه دادند چنین کابوسی برای مدت طولانی ادامه یابد؟ رامافوزا و دوستانش می‌خواهند میان خود و زوما و میان خود و دوران زوما فاصله بیندازند. آنها تقریبا در این امر موفق شده‌اند. از زمان انتخاب رامافوزا به‌عنوان رئیس کنگره ملی آفریقا، او دوران خوبی با رسانه‌ها داشته است. همکاران خود را سرزنش نمی‌کنم. همه ما قبل از اینکه نویسندگان شکاکی باشیم، انسان هستیم و همه مشتاقیم در کشوری بهتر زندگی کنیم، به ویژه آنکه در حال حاضر مدرکی بر‌خلاف آن نداشته باشیم. ملزم هستیم که بر‌اساس واقعیت‌ها تصمیم بگیریم.

این موضوع درست نیست که فکر کنیم بخشی از کنگره ملی آفریقا کاملا اخلاقی عمل می‌کند و هدایت آن به دست رامافوزا است و رفتار بخش دیگری از آن کاملا غیر‌اخلاقی است و این بخش توسط زوما هدایت می‌شد. این تقسیم کردن کنگره ملی آفریقا به دو بخش کاملا مجزا، تصوری ساده‌انگارانه و نادرست است. یک کنگره ملی آفریقا وجود دارد که در آن مردان و زنان بلندپروازی وجود دارند که خواهان رسیدن به بالاترین مقامات سیاسی هستند. البته این امر به آن معنی نیست که باید نسبت به نیت رامافوزا برای خشکاندن فساد در کنگره ملی آفریقا و دولت شکاک باشیم. اما هرگز نباید موضع انتقادی خود را نسبت به دولت و کنگره ملی آفریقا فراموش کنیم. کنگره ملی آفریقا در مورد نقش مهم خود در ایجاد فضا برای دزدی زوما و حامیانش هیچ مسوولیتی به عهده نگرفته است. تا زمانی که به چنین عملکردی ادامه دهد، باید به تعهد این حزب نسبت به رهبری صادقانه دولت توسط رامافوزا ظنین باشیم. تنها زمانی می‌توانیم تعهد کنگره ملی آفریقا را باور کنیم که این حزب با خود انتقادی صحیح، مجرمیت زوما را تایید کند.

منبع: میل‌اند گاردین