معرفی آثار خواندنی از قفسه ماندگارها
سرک کشیدن به آزمایشگاه تاریخ و تجربه
سرنوشت انقلاب‌ها
انقلاب فرانسه نخستین انقلاب مهم دنیا تاثیر بسیاری بر دیگر انقلاب‌های جهان داشت از این‌رو بررسی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتاب «فرزندان انقلاب» نوشته «رابرت جیلدیا» با ترجمه اکبر معصوم‌بیگی از منابع معتبری برای شناخت این انقلاب است. این اثر به شرح و بررسی تاریخ و فرهنگ فرانسه در فاصله سال‌های ۱۷۹۹ تا ۱۹۱۴ می‌پردازد. «فرزندان انقلاب» در پانزده فصل تدوین شده است. عنوان فصل‌ها از این قرار است: «انقلاب یا اجماع؟»، «کشف فرانسه»، «جامعه تقسیم‌شده»، «مذهب و انقلاب»، «شوربختی زن بودن»، «نبوغ هنر و فرهنگ بورژوایی»، «فرانسه در آینه بیگانه»، «جنگ و کمون از ۱۸۷۰ تا ۱۸۷۱»، «اجماع بازیافته»، «آشتی پاریس و استان‌ها»، «انسجام طبقاتی»، «جدایی دین از دولت و احیای دینی»، «فمینیسم و ناکامی‌های آن»، «مدرنیسم و فرهنگ توده‌گیر» و «بازسازی ملت». در توضیح پشت جلد اثر آمده است: «فرانسه سده نوزدهم یکی از سرمشق‌های بزرگ و فراگیر فرهنگی در سراسر جهان است، با ادبیات، فلسفه، هنر، شعر و فناوری مدرن و درخشانی که چشم جهانیان را خیره کرده است.
اما فرانسه سرزمین جلیل انقلاب و شوریدن بر ستم و نامردمی، سرزمین هرج‌ومرج‌های سیاسی و اجتماعی نیز هست و هر نسل از فرزندان انقلاب بزرگ فرانسه دستخوش جنگ‌ها، انقلاب‌ها و وحشت‌های خاص خود بوده است. تاریخ نومایه و درخشان رابرت جیلدیا، گستره گوناگون و پهناوری را دربرمی‌گیرد: از انقلابیون جان بر کف، سرباز و کشیش و دهقان و... تا چهره‌های ادبی تابناک چون انوره دو بالزاک، ویکتور هوگو، استاندال، گوستاو فلوبر و امیل زولا. آنچه کار این تاریخ‌دان نوآور را برجسته می‌کند، کاوش و باریک‌سنجی دقیق در زمانه‌ای پرجوش‌وخروش و در حال دگرگونی درنگ‌پذیر و پی‌جویی در همه جنبه‌های زندگی مردمانی است که در هر شرایطی بر حق آزاد زیستن خود پا می‌فشارند و در راه آزادی از فدا کردن جان خود دریغ ندارند.» کتاب «فرزندان انقلاب» از سوی انتشارات «نگاه» منتشر شده و به قیمت ۵۰ هزار تومان در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.
رفتارشناسی مردم به مثابه توده
مردم در موقعیت‌های خاص، هنگامی که به‌صورت توده ظاهر می‌شوند چه عکس‌العملی از خود نشان می‌دهند و چگونه می‌توان با آنها برخورد کرد؟ گوستاو لوبون فیلسوف، مورخ، جامعه‌شناس، پزشک فرانسوی در کتاب «روانشناسی توده» به تفصیل و با ذکر مثال‌های مختلف به این پرسش‌ها پاسخ داده است. وی در این کتاب ابتدا به ذات توده‌ها اشاره می‌کند و معتقد است شخصیت توده چیزی فراتر از معدل شخصیت افراد تشکیل‌دهنده آن است؛ به‌عبارت دیگر تجمع افراد به شخصیت جدید و رفتاری متفاوت با رفتار تک تک آنها منجر می‌شود. کتاب «روانشناسی توده‌ها» دربرگیرنده سه «دفتر» و سیزده فرگرد است.
لوبون در این اثر به‌شیوه خاص خود هم ویژگی‌ها و کارکردهای روان‌شناختی توده را برمی‌شمرد و هم تصویری از راهبر توده (Meneur) و چگونگی تاثیرگذاری در افراد توده و کنش و کردارشان به‌دست می‌دهد. نظریه پایه‌ای لوبون درباره «توده‌ها» (گروه‌ها، جمعیت‌ها) که در پیش‌گفتار او آمده است چنین است: توده یک گردهمایی موقت سراپا «ناخودآگاه» است. شکل‌گیری آن زیر تاثیر «غریزه گردهمایی» (Instinct gregaire) صورت می‌گیرد که در وجود هر جانداری (از جانور گرفته تا انسان) نهفته است. عامل «وحشت» (Terreur) نیز (مانند وحشتِ همراه با احساس ناامنی که درمثال راهبران کلیسا در روزگار سیاه تفتیش عقاید یا برخی سرکردگان انقلاب فرانسه در «دوره وحشت» در بین مردم پراکنده‌اند) در تلقین‌پذیری و گردهمایی افرد سهمی موثر دارد.
همچنین توده بنا بر خصوصیات و کارکردهای ذهنی و عاطفی ویژه‌ای که داراست دراصل یک «توده روان‌شناختی» (Foule psychologique) منحصر به خود است و بنابراین روانشناسی آن با روانشناسی هریک از افراد تشکیل دهنده آن تفاوت دارد. توده روان‌شناختی موجودیتی گذرا دارد و از عناصر ناهمگون تشکیل شده است. این عناصر برای یک لحظه به‌هم جوش خورده‌اند، درست مانند سلول‌های سازنده یک جسم زنده که با گردهمایی‌شان موجود تازه‌تری را شکل می‌دهند، موجودی که خصوصیات بسیار متفاوتی با خصوصیات هریک از سلول‌های سازنده خودش دارد.» کتاب «روانشناسی توده‌ها» با ترجمه کیومرث خواجوی‌ها در ۲۳۶ صفحه و به قیمت ۱۵ هزار تومان از سوی انتشارات روشنگران و مطالعات زنان به چاپ رسیده است.
هجو حکومت‌های فانی
بیش از ربع قرن از فروپاشی بزرگترین حکومت کمونیستی جهان؛ اتحاد جماهیر شوری می‌گذرد؛ حکومتی ایدئولوژیک که بیش از هفتاد سال به زور سرنیزه بر کشوری بزرگ فرمانروایی کرد و سرنوشت بخشی از سرزمین‌ها را تحت تاثیر خود تغییر داد اما سرانجام به موزه تاریخ پیوست. اخیرا کتابی از اسلاونکا دراکولیچ با عنوان «راهنمای بازدید از موزه کمونیسم» در ایران ترجمه و منتشر شده که با لحنی هجوآمیز عنوان فرعی آن عبارت است: «قصه‌هایی از زبان یک موش، یک طوطی، یک خرس، یک گربه، یک موش کور، یک خوک، یک سگ و یک زاغ». این کتاب نیز مانند سایر آثار منتشر شده از وی در ایران نیز شامل وقایعی از دوران کمونیسم در کشورهای بلوک شرق (چکسلواکی، رومانی، مجارستان، آلبانی و...) است.
پیش از این دو کتاب «کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم» با ترجمه رویا رضوانی و «کافه اروپا» با ترجمه نازنین دیهیمی از این نویسنده کروات در ایران منتشر شده که با استقبال زیادی نیز روبه‌رو شده است. دراکولیچ متولد کرواسی است و در دانشگاه زاگرب در رشته ادبیات تطبیقی و جامعه‌شناسی تحصیل کرده است. وی از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۲ با دوهفته‌نامه استارت و هفته‌نامه باناس در زاگرب همکاری داشت و در اوایل دهه ۹۰ کرواسی را به دلیل مسائل سیاسی ترک کرد و رهسپار سوئد شد. آثار و مقالات او در بسیاری از نشریات اروپایی و بین‌المللی مانند لا استامپا، فرانکفورتر آلگماینه زایتونگ، نیشن و یوروزین چاپ شده‌است. «راهنمای بازدید از موزه کمونیسم»را نشر ماهی با ترجمه بابک واحدی و در ۱۷۶ صفحه با قیمت ۱۶ هزار تومان منتشر کرده است.
ارسال نظر