سارقان منزلتان را فریب دهید - ۱۳ مهر ۹۱
مهدی محمدی
m.mohammadi@rasaeng.com
در شماره قبل برای آشنایی با سیستم‌های مدیریتی ساختمان یا همان BMS توضیحاتی ارائه شد؛ این هفته تلاش داریم تا با نگاهی جزئی‌تر به معرفی و توضیح درباره سازوکار خانه‌های هوشمند بپردازیم. باز هم تاکید می‌کنیم که خانه هوشمند با BMS یا همان سیستم‌های مدیریتی ساختمان متفاوت است. اگرچه تعاریف نزدیکی به یکدیگر دارند و هر دو زیرمجموعه‌ای از یک ساختمان هوشمند هستند کارکرد، ساختار و اهداف این دو تفاوت عمده‌ای با یکدیگر دارد. یکی از تفاوت‌هایی که در خانه هوشمند با ساختمان‌های مدیریت شده با سیستم BMS می‌توان ذکر کرد این است که در ساختمان‌ها اعم از مجتمع‌های بزرگ اداری، تجاری، آموزشی، درمانی و... اولویت اجرای این سیستم برای مدیریت و صرفه‌جویی در مصرف انرژی و به حداقل رساندن مصرف آن و پایین آوردن هزینه‌های نگهداری تاسیسات و تجهیزات می‌باشد در حالیکه اولویت در خانه‌های هوشمند در وهله اول ایجاد آرامش و آسایش برای ساکنان و به حداکثر رساندن ضریب امنیتی در این خانه‌ها است. البته در خانه هوشمند بحث صرفه‌جویی در مصرف انرژی هم مطرح است اما تفکر اصلی در طراحی این خانه‌ها آسایش، آرامش، زیبایی و امنیت است در حالی‌که نقش سیستم هوشمند در این ساختمان‌ها صرفه‌جویی حداکثر 15 تا 20 درصدی در مصرف انرژی است. به این ترتیب در خانه‌های هوشمند تلاش می‌شود بهترین فضا برای زندگی برای ساکنان فراهم شود.
طراحی خانه هوشمند به صورتی است که ایده‌آل‌ترین شرایط زندگی را براساس سلیقه ساکنین آن فراهم نماید. برخلاف ساختمان‌های عمومی که همه فاکتورهای داخلی و خارجی باید مطابق با تعریف استانداردها و قوانین آن ساختمان در نظر گرفته شود و کنترلرها و اپراتور از اتاق مرکزی بر اجرای دقیق آنها نظارت داشته باشند در خانه هوشمند همه چیز اعم از دما، نور و... براساس خواست و سلیقه مشتری تعریف می‌شود. در خانه هوشمند علاوه بر امنیت، آرامش و طراحی براساس سلیقه مشتری، ایجاد زیبایی و طراحی ساختمان به صورت خانه‌ای لوکس از اهمیت اساسی برخوردار است. همانطور که در دکوراسیون، زیبایی و انتخاب رنگ‌ها و عناصر براساس سلیقه مشتری اولویت اساسی است عناصر مختلف در خانه هوشمند نیز می‌توانند موجب افزایش زیبایی و لاکسچری آن گردند. به‌طور مثال حذف کلیدهای اضافی و استفاده از یک کلید هوشمند لوکس به جای چندین کلید و همچنین تاچ پنل‌ها کمک شایانی به زیبایی ساختمان خواهند نمود. در خانه هوشمند هر وسیله‌ای که امکان اتصال به برق داشته باشد را می‌توان کنترل کرد. این کنترل می‌تواند براساس متغیرهای محیطی تعریف شود به‌عنوان مثال با اندازه‌گیری روشنایی بیرون و داخل ساختمان پرده‌ها و نور لامپ‌ها را تنظیم نمود یا بر اساس وضعیت دما، رطوبت، وزش باد که از سیستم هواشناسی ساختمان دریافت می‌شود وضعیت سیستم‌های گرمایش و سرمایش، هواسازها، سایه‌بان‌ها و... را تنظیم نمود.
امکانات یک خانه هوشمند
برخی از امکانات خانه هوشمند به اختصار عبارتند از: کنترل و مانیتور خاموش/ روشن / دیم روشنایی‌ها، کنترل و مانیتور لوازم خانگی، کنترل و مانیتور تجهیزات گرمایشی و سرمایشی، کنترل و مانیتور موتور پرده‌ها، کنترل محلی و کنترل از راه دور تجهیزات، کنترل و مانیتور کلیه تجهیزات از طریق اینترنت، کنترل دسترسی و سیستم ضد سرقت، مانیتور دوربین مداربسته تحت وب، اجرای سناریوهای مختلف نظیر ورود، خروج، میهمانی و ....، برنامه‌ریزی و کنترل خانه به دلخواه ساکنین، آبیاری هوشمند فضای سبز، سیستم هواشناسی، کنترل وضعیت آب استخر و ...
نکته مهمی که در یک خانه هوشمند مطرح است یکپارچه بودن کنترل این تجهیزات و امکان اجرای سناریوهای مختلف در یک ساختمان هوشمند است و گرنه ممکن است هر یک از این امکانات به تنهایی در بسیار ی از خانه‌ها وجود داشته باشد. به عنوان مثال کلیدهایی با امکان کنترل از راه دور با قیمت بسیار پایین‌تر در بازار وجود دارد. منتها این کلیدها قابلیت یکپارچه‌سازی و برنامه‌ریزی را ندارند. درباره این موضوع در شماره‌های بعدی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
کنترل خانه هوشمند از طریق اینترنت
یکی از مباحثی که در بحث خانه‌های هوشمند لازم به ذکر است امکان کنترل کلیه موارد داخل ساختمان از بیرون منزل است. این کنترل از راه دور و از بیرون منزل همواره از طریق اتصال به اینترنت امکان‌پذیر است؛ امکان روشن و خاموش کردن سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، روشن و خاموش کردن چراغ‌ها در زمانی که صاحبخانه در مسافرت است، به‌منظور ایجاد امنیت بیشتر و عدم اطلاع افراد بیرون از منزل از نبودن ساکنان خانه، کنترل دوربین‌های داخل منزل از بیرون یا کنترل هر کدام از تجهیزات ساختمان از بیرون، از جمله کاربردها و مزایای یک خانه هوشمند محسوب می‌شود.
ساختمان هوشمند؛ آشتی با طبیعت
در کشورهای پیشرفته دنیا ساختمان‌ها براساس میزان سازگاری و دوستی با طبیعت رتبه‌بندی می‌شوند؛ برای مثال اینکه خاک برداشته شده هنگام خاکبرداری در هنگام ساخت ساختمان در کجا استفاده شده، امکان بازگشت آن به طبیعت وجود دارد یا آن را در جریان ساخت از بین برده‌ایم، منبع تامین انرژی ساختمان از کجاست؟ و بسیاری از متغیرهای دیگر، امتیازاتی برای ساختمان ایجاد یا از آن سلب می‌کند؛ حتی اینکه تجهیزات از کجا خریداری شده نیز یکی از نکاتی است که در رتبه‌بندی ساختمان دخیل می‌باشد. اجرای سیستم BMS در ساختمان یا هوشمندسازی یک خانه نیز از جمله مواردی است که رتبه یک ساختمان را ارتقا می‌دهد؛ اگر در کشور ما نیز این اتفاق بیفتد و ساختمان‌های هوشمند به عنوان خانه‌های سبز و حامی محیط زیست از سوی سازمان‌های مربوط درجه کیفی دریافت کنند، همان‌طور که در شماره قبل هم گفتیم برای سازنده نیز ارزش افزوده‌ای مضاعف ایجاد می‌کند. در صورتی که این سیستم در کشور ما هم مورد توجه واقع شود و اهمیت پیدا کند دیگر رتبه بندی‌های یک ساختمان از لحاظ کیفی، امکانات و سبز بودن آن است که ارزش ریالی آن را مشخص می‌کند نه منطقه‌ای که یک ساختمان در آن ساخته می‌شود.
حداقل هزینه هوشمندسازی چقدر است؟
هوشمندسازی ابتدایی در حد سیستم‌های گرمایشی، سرمایشی یا کنترل تجهیزات الکتریکی از راه دور برای هر منزل مسکونی حداقل مترمربعی 80 هزار تومان تمام می‌شود. برای مثال برای خانه‌ای در حد 120 متر می‌توان از حدود 10 میلیون تومان هوشمندسازی آغاز کرد؛ بنابراین می‌توان گفت هزینه میانگین هوشمندسازی برای چنین منزلی را اگر 15 میلیون تومان در نظر بگیریم و می‌توان در حد نسبتا قابل قبولی هوشمندسازی را در آن اجرا کرد.