در راسته ماهیگیران - ۶ مهر ۹۱
علی موقر
تقاطع جمهوری را رد می‌کنم و راسته فردوسی را پایین می‌روم. ضلع شرقی پر است از فروشگاه‌های شکار و ماهیگیری. پرسان پرسان سراغ فروشگاه تورج را می‌گیرم. بدون استثناء همه می‌شناسندش و راهنمایی می‌کنند. اصرار من باعث نمی‌شود که پیرمرد خنده رو رضایت به مصاحبه بدهد. اما برای اینکه مرا ناامید نگذاشته باشد همسایه و همکارش را که به قول خودش جوان است و با حوصله معرفی می‌کند و اعتبار نام تورج را هم ضمیمه‌اش. محمدرضا مستقیم فروشنده‌ای جوان است و مهربان و مودب. به نشستن تعارفم می‌کند . آنچه در ادامه می‌آید بیشتر گفت‌وگویی است از آنچه از ماهیگیری پرسیده‌ام و آنچه او لازم دانسته به آنها اضافه کند.


درباره چوب‌های ماهیگیری و فاکتورهای اکشن و ضریب کربن آنها توضیح دهید.
اکشن مربوط به میزان مقاومت چوب است. میزان مقاومتی که باید برای چوب ماهیگیری در نظر بگیریم بسته به جاهای مختلف و ماهی‌های مختلف تفاوت می‌کند. مثلا برای گرفتن ماهی‌های سنگین‌تر باید چوب‌های با اکشن بالاتر انتخاب کرد. بالا بودن اکشن به این معنا است که چوب خشکتر است و انعطاف کمتری از خود نشان می‌دهد و عکس‌العملی که نسبت به نیروی وارد شده از خود نشان می‌دهد سریع‌تر است. در یک چوب ماهیگیری اکشن هر قسمت با قسمت دیگر تفاوت می‌کند. پایین‌ترین قسمت هر چوب بالاترین اکشن را دارد و بالاترین قسمت هر چوب پایین‌ترین اکشن را. بالای چوب ماهیگیری انعطاف بیشتری دارد. مثلا در یک نوع چوب قسمت بالای آن که نازکتر است ۳۰ گرم و پایین ۶۰ گرم خواهد بود.
اکشن‌های چوب‌های ماهیگیری بسته به ماهی‌های موجود در ایران چطور انتخاب می‌شوند؟
معمولا برای صید ماهی‌های جنوب چوب‌های با اکشن بالا انتخاب می‌شود چون این ماهی‌ها سنگین‌تر هستند. اما برای قزل‌آلا یا عروس ماهی یا زرده پر اکشن‌های پایین‌ کاربرد دارد. اکشن‌های مختلف و سایزهای مختلف در ایران استفاده می‌شود. معمولا از ۴ تا ۸ برای صید قزل‌آلا استفاده می‌شود.
درباره جنس چوب هم توضیح می‌دهید؟
معمولا چوب‌های ماهیگیری از فیبر کربن ساخته می‌شوند یا از فایبر گلاس استفاده می‌کنند. جنس کامپوزیت چوب ماهیگیری هم وجود دارد که میکس شده از کربن و فایبر گلاس است. کربن سبکتر است و در عین حال مقاومتش هم به مراتب بیشتر است. مساله دیگر این است که در چوب‌های مرغوبی که از فیبر کربن ساخته شده‌اند استانداردها و فاکتورهای درج شده روی محصول بیشتر رعایت می‌شود. به عنوان مثال وقتی در مورد میزان اکشن چوب نوشته است تا حد نزدیکی این اعداد واقعی هستند و پارامترها ذکر شده.
چه برندهایی را برای چوب ماهیگیری توصیه می‌کنید؟
اولین و مطرحترین کشورهای سازنده‌ چوب ماهیگیری آمریکا و انگلیس هستند. مثلا برند فنویک قدیمی‌ترین تولیدکننده چوب ماهیگیری است که در بازار وجود دارد. چوب‌های شرکت‌های انگلیسی هم جنس‌های مرغوبی هستند. برندهای معتبر ماهیگیری برکلی، فنویک آمریکا، میشل فرانسه، ابوگارسیای سوئد و... هستند.
این برندها در حال حاضر در بازار وجود دارند یا نمونه‌های مشابه آنها وارد می‌شود؟
در حال حاضر اکثر برندها مربوط به کشورهای سازنده است، اما با توجه به اینکه هزینه تولید در کشورهای در حال توسعه به خصوص چین پایین است این برندها در چین تولید می‌شوند. این محصولات در چین تولید می‌شوند اما در داخل چین اجازه فروش ندارند. چون تحت نظارت برند اصلی ساخته می‌شوند. برای تشخیص این محصولات تنها باید به سایت شرکت‌های مربوطه مراجعه کرد و کدهای جنس‌های موجود در سایت را با جنس‌های موجود در بازار تطبیق داد. اما گاهی جنس چینی شبیه برند اصلی ساخته شده است و برند را هم روی آن حک کرده‌اند که این محصول قابل قبولی نیست. اگر به سایت شرکت مراجعه کنیم این جنس وجود ندارد. در گذشته مشتری برای اطمینان از اصل بودن کالا حتما باید به کاتالوگ‌های آن دسترسی ‌داشت. اما امروزه با توجه به اینکه دسترسی به اطلاعات راحت‌تر شده است نسبت به گذشته خیلی راحت‌تر می‌توان جنس تقلبی را تشخیص داد.
در مورد قرقره و انتخاب آن چه مواردی را باید رعایت کرد؟
قرقره چرخ ماهیگیری است که روی آن نخ بسته می‌شود و برای پرتاب طعمه استفاده می‌شود. انتخاب چرخ و چوب ماهیگیری به هم وابسته هستند. بسته به اینکه چه چوبی انتخاب کرده‌ایم انتخاب چرخ فرق می‌کند. وزن چرخ و طول چوب به هم مرتبط هستند. برای انتخاب چرخ باید دقت کرد که وقتی چوب را در دست می‌گیریم وزن قسمت ابتدای چوب به همراه چرخ معادل بقیه چوب شود تا وقتی در دست می‌گیریم یک حالت تعادل داشته باشد. اگر چرخ سبکتر باشد سر چوب پایین می‌آید و اگر چرخ سنگین‌تر بسته شده باشد سر چوب بالا می‌آید. در گذشته روی قرقره‌ها بلبرینگ نصب نمی‌شد اما با پیشرفت تکنولوژی برای روانتر شدن چرخ‌ها روی آنها بلبرینگ نصب می‌شود. قیمت چرخ هم بسته به تعداد بلبرینگ روی قرقره بالا می‌رود. گاهی تا ده بلبرینگ هم روی قرقره نصب می‌شود. برندهای مهم چرخ‌های ماهیگیری میشل، ابوگارسیا، شیمانوی ژاپن، بنکس کره و ... هستند.
در مورد نخ‌های ماهیگیری و تفاوت آنها در آب‌های شور و شیرین توضیح دهید.
در حال حاضر نخ‌های ماهیگیری معمولا طوری ساخته می‌شوند که هم برای آب شور کاربرد داشته باشند و هم برای آب شیرین. اما در کل نخی که برای آب شور استفاده می‌شود باید نسبت به خوردگی و املاح و نمک و حتی تابش آفتاب مقاومتر باشد و دیرتر فرسوده شود. مساله دیگر انتخاب نخ است. این هم در ارتباط با سایر تجهیزات است. وزن و متراژ نخ نصب شده روی قرقره از نظر تعادل و تناسبی که باید ایجاد کند اهمیت پیدا می‌کند. مقاومت نخ هم باید در ارتباط با سایر اجزا باشد. اگر مقاومت نخ بیش از حد زیاد باشد ممکن است منجر به شکسته شدن چوب ماهیگیری بشود. هنگامی که ماهی به قلاب ضربه می‌زند یا آن را می‌کشد در صورت بروز اتفاق بهتر است که نخ پاره شود تا اینکه چوب ماهیگیری بشکند.
درباره قلاب‌های ماهیگیری و سایز آنها چه مواردی را می‌توان ذکر کرد؟
شماره‌گذاری و سایزبندی قلاب‌ها متنوع است. قلاب شماره یک بزرگتر است. به ترتیب سایز قلاب‌ها با بالا رفتن عدد آنها کوچکتر می‌شود. گاهی برای سایزهای مختلف قلاب‌ها شماره اش با عدد صفر همراه می‌شود که به طور معمول روند آنها رو به بالا است. صفر یک، صفر دو. .. قبلا برای اطمینان از تیزی قلاب آنها را با سوهان و سمباده تیز می‌کردند. الان قیمت قلاب آنقدر مناسب هست که دیگر قلاب را تیز نمی‌کنند. و قلاب کند شده را دور می‌اندازند.
سرب ماهیگیری هنوز به وفور استفاده می‌شود؟
سرب برای پرتاب طعمه استفاده می‌شود. اندازه‌های سرب‌ها هم بسته به نوع ماهیگیری تفاوت می‌کند. سرب‌ها اندازه‌های مختلف دارند. برای سبک‌های ماهیگیری مختلف اندازه‌های نخ و سرب و طعمه تفاوت می‌کند. وقتی ماهیگیری زیر آبی انجام می‌دهید یعنی در واقع طعمه به زیر آب می‌رود نیاز به این دارید سرب سنگین‌تری استفاده کنید. وقتی ماهیگیری روی آب انجام می‌دهید طعمه با شناور بسته می‌شود و سرب را بسیار سبک انتخاب می‌کنید برای اینکه طعمه را تا حد کمی پایین نگه دارد و میزان سرب باید با وزن شناور هماهنگ باشد. در هر صورت به خاطر آسیبی که سرب به طبیعت می‌رساند اگر به جای سرب از سنگ یا شمع ماشین استفاده کنند بهتر است یا اینکه سرب را با یک روکش پلاستیکی بپوشانند. اما چون هزینه ساخت این سرب‌های روکشدار بالا می‌رود و مشتری‌ها هم متاسفانه به آنها رغبت نشان نمی‌دهند در ایران تولید نمی‌شود.
انواع طعمه‌های ماهیگیری کدام هستند؟
بیشترین نوع طعمه در ایران را ماهی قزل آلا دارد. قزل‌آلا یک ماهی گوشتخوار است و به طعمه‌ خود حمله می‌کند. طعمه‌هایی که استفاده می‌شود اسپینرها هستند که قاشقک‌هایی هستند که روی آب می‌چرخند. داخل آب شناور می‌ماند و قاشقک حول محور قلاب می‌چرخد و برای ماهی گوشتخوار جلب توجه می‌کند. برخی انواع طعمه‌ها ماهی‌های کوچک مصنوعی هستند. بهترین برند این ماهی‌های مصنوعی کوچک راپالا است که ساخت فنلاند است. این طعمه‌ها از جدیدترین طعمه‌هایی است که استفاده می‌شود. اندازه و شکل این طعمه‌ها و خصوصیات ظاهری و شکل قرار گرفتن آنها در آب با ماهی طبیعی بسیار شبیه است. طعمه به نخ بسته می‌شود و وقتی ماهی به آن حمله می‌کند قلاب روی طعمه در دهان ماهی گیر می‌کند. این طعمه‌ها طوری طراحی شده‌اند که امکان بلعیده شدن توسط ماهی وجود نداشته باشد به خاطر اینکه اینها طعمه‌های گرانی هستند.
نمونه‌های دیگری از طعمه وجود دارد که تخم ماهی سالامون مصنوعی است که تماما خاصیت تخم اصلی را دارد. این تخم مورد علاقه ماهی‌ها است. این طعمه هم برای ماهی قزل‌آلا استفاده می‌شود. این طعمه باید طوری روی قلاب نصب شود و اندازه قلابی استفاده شود که ماهی نتواند خود قلاب را تشخیص بدهد. اکثر ماهی‌ها صبح و غروب برای گرفتن پشه روی آب می‌پرند. یک نوع طعمه برای قزل‌آلا استفاده می‌شود و شبیه‌سازی شده همین پشه‌ها هستند. طعمه‌های دیگر مربوط به ماهی کپور می‌شوند که معمولا برای کپور طعمه مصنوعی کاربرد ندارد و از طعمه‌های طبیعی استفاده می‌کنند. اگر کرم استفاده می‌کنید باید از قلاب تیره استفاده کنید که با طعمه همرنگی داشته باشد.
سبک‌های ماهیگیری در ایران کدام‌ها هستند؟
ماهیگیری زیر سطحی داریم که به عنوان پرتاب دور هم شناخته می‌شود. در این شیوه طعمه به کف آب رسانده می‌شود. برای این ماهیگیری باید از وزنه یا سرب سنگین استفاده کرد. نوع دیگر ماهیگیری روی آب است که طعمه روی آب قرار داده می‌شود. در این نوع ماهیگیری شما قلاب را می‌بینید. قلاب با شناور روی آب می‌ایستد و ماهی که به طعمه حمله می‌کند شناور حرکت می‌کند و ماهیگیر می‌تواند ببیند. نوعی است که به صورت کششی کاربرد پیدا می‌کند که برای ماهی قزل‌آلا و اردک ماهی استفاده می‌شود. نوع دیگر بستن پشه است. سبک فلای فیشینگ هست. در فلای فیشینگ چوب و چرخ و نخ تفاوت می‌کند و نوع پرتاب فلای فیشینگ هم متفاوت است. نوع نخی که استفاده می‌شود فلوت است و روی آب قرار می‌گیرد. ماهیگیر با وزن نخ این پرتاب را انجام می‌دهد و سرب به قلاب
بسته نمی‌شود.
در پایان اگر نکته‌ای هست که ناگفته مانده است بیان کنید.
بیشتر کسانی که برای خرید تجهیزات به اینجا مراجعه می‌کنند متاسفانه جنبه ورزشی ماهیگیری را لحاظ نمی‌کنند. وقتی صحبت می‌کنند این مساله مشخص است. به عنوان مثال از گرفتن مجوز ماهیگیری ناراضی هستند. انتخابی که در زمینه‌ تجهیزات انجام می‌دهند نشان می‌دهد که گویا مایلند تا سفر ماهیگیری‌شان باعث شود تا یخچال منزلشان را از ماهی پر کنند! وقتی ماهیگیر تاکید داشته باشد که ماهی را از آب بیرون بیاورد دیگر از حوزه ورزش خارج شده است. ماهیگیری نوعی تفریح است. بهانه‌ای است برای اینکه ساعت‌هایی را بیرون از شهر و در دامن طبیعت بگذرانیم و به آرامش برسیم. البته ماهیگیر وقتی زیاد و مستمر به ماهیگیری می‌رود به این مساله واقف می‌شود. در مراحل اولیه و ماهیگیران آماتور ما این ولع و حرص ماهی گرفتن را در آنها می‌بینیم. مهم ماهی گرفتن نیست. اگر هدف ماهی گرفتن باشد خیلی راحتتر و مقرون به صرفه‌تر است که از فروشگاه‌های نزدیک محل زندگیمان ماهی را آماده و بسته‌بندی شده تهیه کنیم و این میزان هم هزینه تجهیزات ماهیگیری و وقت و انرژی نکنیم. در ایران این فرهنگ هنوز جا نیفتاده است. خیلی مکان‌ها وقتی ماهی برداشت می‌شود محیط زیست ماهی جدید جایگزین نمی‌کند یا در مواردی افراد محلی منطقه با روش‌های مخربی به صید ماهی می‌پردازند. به‌عنوان مثال با تور ماهیگیری می‌کنند یا به شکل‌های تلخ‌تری مثل ریختن مرگ ماهی یا استفاده از موتور برق روی می‌آورند. این روش‌ها باعث می‌شود که ماهی‌های ریزتر هم از بین بروند. وقتی موتور برق استفاده شود کل موجودات آب از بین می‌روند. به هرحال باید سعی کنیم خیلی مسائل را رعایت کنیم. باید به فکر آینده آب‌ها و ماهی‌ها باشیم که آینده‌ خود ما هم بسته به‌آنها است. اگر این موارد را رعایت نکینم همین تجهیزات ماهیگیری باعث از دست رفتن آینده خود ما می‌شود.