سحر ابوالقاسمی
دنیای پرستاره سینما هرچند در ایران به رنگ و لعاب هالیوود نیست، اما در این سرزمین هم به اندازه‌ای که فضا برای ستاره‌سازی وجود دارد، دنیایی از خبرها اطراف ستاره‌ها شکل می‌گیرد و نشریاتی به زندگی این شخصیت‌ها می‌پردازند و تلاش می‌شود تا اسامی و چهره‌ها در یادها بمانند تا سینما بتواند بر پایه این چهره‌ها و شهرت و محبوبیت آنان مخاطبانی داشته باشد. دنیای سینمای ایران هم خالی از ستاره‌ها نیست و ستاره‌های ایرانی نیز به تبعیت از شرایط زندگی و رفتاری یک ستاره برخورد می‌کنند و اینها در نوع امضای قرارداد آنان و حضور این چهره‌ها در فیلم‌های سینمایی نیز نمود و بروز پیدا می‌کند؛ چهره‌هایی که یا حاضر نیستند در هر فیلمی بازی کنند یا شرایط و قاعده و قانون خود را برای بازی در فیلم‌ها دارند و از همه مهم‌تر دستمزدی دارند که در صورت تامین آن نقش‌آفرینی در کاری را می‌پذیرند.
در نیمه اول سال 1390 مانوری جدی روی دستمزد بازیگران آغاز شد و برنامه تلویزیونی هفت با اعلام آماری در مورد دستمزد بازیگران به این ماجرا ابعاد تازه‌ای بخشید. در این برنامه دستمزد بازیگران به این شرح اعلام شد:
حمید فرخ‌نژاد: ۱۸ تا ۲۰ و گاهی ۳۰ میلیون تومان، پرستویی:۴۰ تا ۵۰ میلیون، معتمدآریا:۳۰ میلیون، فروتن ۴۰ تا ۶۰ میلیون، بهرام رادان ۵۰ میلیون، ترانه علیدوستی ۳۰ میلیون، الناز شاکر دوست ۳۵ تا ۴۰ میلیون، مهناز افشار ۴۰ میلیون، نیکی کریمی ۴۵میلیون برای ده روز!، جواد رضویان ۶۰ میلیون، حامد بهداد ۳۵ میلیون، لیلا حاتمی ۴۵ میلیون، باران کوثری ۳۰ میلیون، رضا عطاران ۷۰ میلیون، رضا کیانیان ۳۰میلیون، امین حیایی ۴۰ میلیون و تا ۶۰ میلیون نیز دستمزد او قابل افزایش است، مهران مدیری ۱۰۰ میلیون، شهاب حسینی ۶۰ تا ۷۰ میلیون، کامبیز دیرباز ۲۵ تا ۳۰ میلیون، امیر جعفری ۳۰ میلیون، عزت‌الله انتظامی ۴۰ میلیون، علی نصیریان ۲۵ میلیون، هدیه تهرانی ۱۰۰میلیون، مجید صالحی ۴۰ میلیون، جمشید هاشم‌پور ۱۵تا ۲۰میلیون، حامد کمیلی ۳۰ میلیون، رضاشفیعی‌جم ۴۰ میلیون، اکبر عبدی ۴۰ تا ۵۰ میلیون.
با اعلام این آمار اظهار نظرها در مورد بازیگران از هر سو جاری شد. شهاب حسینی آمار اعلام شده در مورد دستمزد خود را چنین رد کرد: «دستمزد من برای بازی در هر فیلم حدود 20 میلیون تومان بوده و قرارداد آثاری که در آنها به ایفای نقش پرداختم موجود است. این موضوع (دریافت دستمزد 70 میلیونی) به هیچ عنوان صحت ندارد و متاسفانه رقمی که برای دستمزد من اعلام شد، سه برابر هزینه‌ای بود که من برای بازی در یک فیلم سینمایی دریافت کردم. خوشبختانه همه قراردادهایی که تاکنون با تهیه‌کنندگان برای بازی در فیلم‌های سینمایی منعقد کرده‌ام موجود است و هیچ گاه بیش از 20 میلیون تومان دستمزد دریافت نکرده‌ام. ملاک من برای حضور در یک فیلم سینمایی هیچ زمانی پول نبوده و تنها کار خوب و ماندگار برای من اهمیت دارد.»
کامبیز دیرباز در این زمینه گفت: «دستمزد بازیگران سینمای ایران به تناسب فروش آثار سینمایی در کشور بالا نبوده و معقول است. مهم آنکه سینما کاری تیمی است و بازیگران به تنهایی جزئی از یک فیلم را تشکیل می‌دهند. ملاک فروش فیلم‌ها بر اساس بازیگران نیست. یک بازیگر به تنهایی نمی‌تواند فروش یک فیلم را تضمین کند و آن را نجات دهد.»
مجید صالحی نیز نسبت به اعلام این آمار و ارقام واکنش نشان داد و گفت: «این حرف و حدیث‌ها همواره درباره دستمزد بازیگران بیان می‌شود، اما تلویزیون باید براساس اسناد و مدارک اطلاع‌رسانی کند. متاسفانه بازیگران همواره با حاشیه‌هایی روبه‌رو می‌شوند که اجتناب‌ناپذیر هم هست.»
صحبت در مورد دستمزد بازیگران از حد سینماگران نیز بالاتر رفت و جواد آرین‌منش عضو سابق کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه نظر خود را چنین مطرح کرد: «اگر نقش یک هنرپیشه را با یک فوتبالیست مقایسه کنیم در می‌یابیم فوتبالیست‌ها ۱۰ برابر هنرپیشه‌ها دستمزد می‌گیرند، اما حساسیت بر روی آنها کمتر است. انتظار جامعه ما از هنرمندان متفاوت است؛ مردم هنرمند را انسانی متعالی می‌دانند. هنر با تعهد و تخصص گره خورده است و چیزی که نگران‌کننده است فضای فرهنگی و اخلاقی این حوزه است که گاهی اوقات رضایت مردم را جلب نمی‌کند.»
در مقطعی دستمزدهای بازیگران مانند بمبی خبری در سایت‌ها و روزنامه‌ها و مجلات مطرح شد و تعدادی در مقام پاسخگو برآمدند و گروهی اعتراض کردند و برخی نیز برای روشنگری از میزان دستمزد خود گفتند. این موضوع حواشی بسیاری را برای بازیگران به همراه داشت.
سیدضیا هاشمی رییس اتحادیه تهیه‌کنندگان در برنامه تلویزیونی هفت پس از آنکه موضوع دستمزد بازیگران و حضورشان در فیلم‌ها به صورت همزمان مطرح شده بود توضیحاتی ارائه کرد تا نگاه تهیه‌کنندگان را به این موضوع روشن کند. او اظهار کرد: «در قراردادی که با عوامل منعقد می‌کنیم بندی داریم که در آن اشاره می‌شود طی مدت فیلمبرداری طرف قرارداد نباید در کار دیگری شرکت کند. این چیز جدیدی نیست. در این مدت شکوائیه‌های زیادی به دست ما رسید. شورای تولید این موارد را بررسی کرد تا این نکته جزو قواعدی باشد که تهیه‌کننده متعهد شود در جریان دریافت پروانه ساخت به موضوع حضور عوامل فقط در یک پروژه عمل کند. بعضی از بازیگران برای حضور در فیلم شرط می‌گذارند در کار دیگری هم باشند. ما با این مخالفیم، مشکل ما با بازیگرانی نیست که فقط چند دقیقه در فیلمی بازی دارند.» او گفت: «هدف اصلی این است که بازیگران اصلی حس و گریمشان متناسب با کار باشد. ما بازیگرانی داشتیم که فیلمنامه را نمی‌خواندند و سرصحنه آن را می‌خواندند. بازیگران باید دستمزد خوب بگیرند و با تمرکز سر یک کار باشند با این حال در میان کسانی که دستمزد وحشتناک هم می‌گیرند دیدیم افرادی به مساله حضور در یک فیلم پایبند نیستند.»
این اعلام حاشیه‌ساز دستمزدهای بازیگران زمانی موجی جدی در سینما به وجود آورد و موجب مقایسه کار بازیگران با سایر اصناف و گاه ناعادلانه دانستن این دستمزد و گاه کمتر تلقی کردن آن از سایر دستمزدها بود.
تازه‌ترین آماری که از دستمزد بازیگران در اختیار است نشان از آن دارد که محمدرضا گلزار همچنان بیش از سایر چهره‌های سینمای ایران دستمزد دریافت می‌کند. او که در این سال‌ها در فیلم‌هایی همانند شش نفر زیر باران، شیش و بش و دموکراسی تو روز روشن بازی کرده است با شرط آوردن اسپانسر به فیلم حدود ۳۰۰ میلیون تومان دستمزد می‌گیرد و در غیر این صورت دستمزد او به ۲۰۰ میلیون تومان می‌رسد. دستمزد این بازیگران برای حضور کوتاه در فیلم دموکراسی تو روز روشن که ۹۰ میلیون تومان اعلام شد خود حواشی زیادی برای او به همراه داشت. هرچند گلزار چند سالی بنا به دلایلی که روشن اعلام نشد از دنیای بازیگری دور بود و کمتر فرصت حضور در فیلم‌های سینمایی را به دست می‌آورد. هدیه تهرانی نیز در میان بازیگران زن سینمای ایران بیشترین دستمزد را دریافت می‌کند. او ارقامی حدود ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان برای بازی در فیلم‌ها می‌گیرد که این میزان دستمزد البته به واسطه فیلمی که در آن بازی می‌کند و جایگاه کارگردان و تهیه‌کننده و کیفیت خود فیلم با تغییراتی مواجه می‌شود. بهرام رادان نیز دستمزدی نزدیک به دستمزد هدیه تهرانی دارد. او حدود ۱۵۰ میلیون تومان دستمزد دارد که رقم دریافتی او هم در فیلم‌های مختلف تفاوت‌هایی می‌کند.
حمید فرخ نژاد نیز دیگر بازیگری است که دستمزدی نسبتا بالا برای حضور در فیلم‌های مختلف دریافت می‌کند. او برای بازی در فیلم گشت ارشاد به کارگردانی سعید سهیلی که نقشی متفاوت نسبت به دیگر کارهایش برعهده داشت، 90 میلیون تومان دریافت کرد.
مهناز افشار بازیگری که چند سالی است بازیگری را در فضای متفاوتی تجربه می‌کند و از کارهایی همانند کلاغ پر فاصله گرفته و در فیلم‌های پیمان معادی و مازیار میری نقش‌هایی با فاصله از کارهای پیشین خود بازی می‌کند ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومان دستمزد دارد.
امین حیایی بازیگری است که معمولا در مورد رقم دستمزد سختگیری کمتری نسبت به ستاره‌هایی در سطح و اندازه خود دارد و حدود 70 میلیون تومان دستمزد او برای بازی در فیلم‌ها است. حیایی معمولا در سال چند پروژه سینمایی را بازی می‌کند و شاید این تعدد کار موجب می‌شود تا حدودی نیز در زمینه دستمزد نسبت به سایر بازیگران کوتاه بیاید.
نیکی کریمی هم همچنان از دهه ۷۰ تاکنون بازیگر مطرحی در سینمای ایران است دستمزدی نزدیک به ۶۰ میلیون تومان برای حضور در فیلم‌ها دریافت می‌کند.
این دستمزدها در حالی به بازیگران اختصاص پیدا می‌کند که در اغلب آثار سینمایی کمتر پیش می‌آید قصه و ساختار به کمک بازیگر بیاید و این تجربه و محبوبیت بازیگر است که راه را برای فیلم‌ها جهت یافتن برقراری ارتباط با مخاطب به وجود می‌آورد.