خط‌ به خط با لذت دانایی

بهنام ناصح

از کتاب‌هایی که در روزهای گذشته به بازار کتاب راه یافته‌اند دو کتاب درباره شخصیت‌های مطرح ادب و هنر و یک اثر تالیف یکی از چهره‌های برجسته ادبیات کلاسیک را برایتان انتخاب و معرفی کرده‌ایم. شاید این‌گونه شما هم با ما در لذت شناختی که از پی این آثار واقع‌گرا و واقعیت‌هایی که در جهان تخیل پنهان شده‌اند شریک شوید.

لایه‌های روایت نشده‌ از زندگی لئوناردو

اگر چه نام«لئوناردو داوینچی» در اذهان با «شام آخر»، «مونالیزا» و «تعمید مسیح» گره خورده اما تمام شخصیت این هنرمند برجسته در نقاشی و مجسمه‌سازی خلاصه نمی‌شود. پژوهش‌هایش در علوم دیگر و اختراعاتش به گواهی برگه‌هایی که از او به‌جا مانده نشان از شخصیتی پیچیده و چندجانبه دارد که گاه او را با رمز و رازهایی همراه کرده است؛ آن چنان که برخی نویسندگان مانند «دن براون» سراغ جنبه‌های رازآمیز زندگی او رفته و کتاب‌هایی چون «رمز داوینچی» را نوشته‌اند که هر چند از جنبه سرگرمی شایان توجه بوده‌اند ولی پایه دقیق علمی ندارند. برخلاف این کتاب اخیرا نویسنده‌ای روسی به‌نام دمیتری مرشکفسکی رمانی با عنوان «لئوناردو داوینچی» نوشته که بر جنبه‌های حقیقت‌گرایانه‌تر زندگی این هنرمند تاکید کرده است.

نویسنده در این اثر داستانی به استناد روایت‌هایی که از زیست و زندگی این هنرمند بزرگ برجای مانده است، روایتی خواندنی از او به دست می‌دهد. در این اثر او سعی می‌کند، از پی افسانه‌هایی که درباره‌ زندگی لئوناردو داوینچی رقم خورده است به روایتی روشن و شفاف از او دست پیدا کند و مخاطب را آرام به لایه‌های روایت نشده‌ زندگی داوینچی می‌برد. روز‌ها و سال‌های نوجوانی وایام جوانی آقای نقاش و پرداختن به علائق متعدد‌ش از ریاضی تا هنر و حکمت در این رمان تعریف می‌شود. در بخشی از توضیح ناشر درباره این اثر آمده است: خورشید آثار و اندیشه‌های لئوناردو داوینچی در مقام نقاش، مهندس، پژوهشگر و فیلسوف، با آن نیروی خلاقه بی‌همتا، آن قریحه و ذوق بی‌نظیر و آن حس زیباشناختی دست‌نیافتنی، در عصر ما نیز همچنان می‌درخشد و نورافشان است. اما تنها لبخند پررمز و راز «مونالیزا» نیست که دانشمندان همه اعصار و قرون را متحیر و مسحور کرده است. زندگی و شخصیت آفریننده این اثر فناناپذیر نیز هنوز و همچنان پراز معنا و ابهام است. رمان «لئوناردو داوینچی» با ترجمه جواد سیداشرف به قیمت ۴۲ هزارتومان از سوی نشر ققنوس روانه بازار کتاب شده است.

اثری دیگر از خالق «تام‌سایر»

آثار «مارک‌تواین» یا دست‌کم انیمیشن‌های ساخته از آثار او با کودکی اکثر ما درهم آمیخته و ما را ساعت‌ها با شخصیت‌هایی مانند «تام سایر»، «هاکلبری‌فین» یا ماجرای «شاهزاده و گدا» همراه کرده است. به تازگی دو داستان از این نویسنده در قالب یک کتاب به فارسی برگردانده شده است که احتمالا علاقه‌مندان به آثار این نویسنده آن را خواهند پسندید. این کتاب دو اثر داستانی «ویلسون کله پوک» و «دو قلوهای شگفت انگیز» را از این طنزنویس شهیر آمریکایی در بر می‌گیرد. ویلسون کله‌پوک، داستانی برخاسته از دوران تاریک سال‌های آخر فعالیت مارک تواین و در واقع بهترین محصول آن دوران است. او بیشتر حجم این داستان را در ناکام‌ترین دهه زندگی‌اش یعنی دهه ۱۸۹۰ نوشته است. در آن دوران، تواین آخرین سال‌های دهه پنجم زندگی اش را سپری می‌کرد، متحمل چند دشواری و شکست مالی شده بود و همچنین به مدت ۷ سال بود که برای صرفه‌جویی در مخارج زندگی‌اش، در اروپا زندگی می‌کرد.رمان «دوقلوهای شگفت‌انگیز» هم ۱۰ فصل دارد که به ماجراهای دوقلوهایی با ویژگی منحصربه‌فرد می‌پردازد. کتاب «ویلسون کله‌پوک» با ترجمه امیرحسین وزیری در ۲۵۰ صفحه و به قیمت ۲۰ هزار تومان از سوی نشر چشمه به چاپ رسیده است.

رابطه زندگی و شعر یک شاعر پیشرو

درباره فروغ فرخزاد، شاعر شهیر معاصر کتاب‌های زیادی نوشته شده است که برخی بر جنبه‌های زندگی شخصی او و تعدادی در نقد آثار اوست اما کمتر اثری رابطه این دو را با هم بررسی کرده است. اخیرا کتابی از محمود نیکبخت با عنوان «از گمشدگی‌ تا رهایی» (دیالکتیک شعر و زندگی «فروغ‌ فرخزاد» در تکنیک شعری او) به چاپ رسیده که به این مهم توجه کرده است. در درآمد کتاب می‌خوانیم: «از انتشار «تولدی دیگر» و آخرین شعرهای فروغ چند دهه می‌گذرد اما هنوز بسیاری از ویژگی‌ها و دستاوردهای شعری و نگرشی فروغ ناشناخته مانده است. در این مدت، ده‌ها نوشته در شرح شعر و زندگی او منتشر شده، ولی پیرامون تنها شعر متشکل مجموعه «تولدی دیگر» (شعر «بر او ببخشایید») هرگز کسی اشاره‌ای نکرده و درباره ساختار «ایمان بیاوریم...»، درخشان‌ترین شعر فروغ، سخنی نگفته است. «ایمان بیاوریم...» درخشان‌ترین دستاوردی است که فروغ در قلمرو شعر نیمایی و در عرصه آفرینش ساختار شعر بلند به آن دست یافته است.

فروغ، در میان شاعران پس از نیما تنها چهره‌ای است که با آثار دوران کمال خود به نگرش و تکنیک یا صناعتی ویژه دست می‌یابد و هر دو رسالت فردی و اجتماعی شاعر واقعی را به انجام می‌رساند. او با شناخت واقعیت‌های درونی و بیرونی خویش، زوال را به‌عنوان درونمایه‌ اصلی آثارش کشف کرد و «خودسرایی» را به مثابه مهم‌ترین ویژگی‌ تکنیک و ساختار شعرش پذیرفت. به این‌گونه فروغ توانست با بیان ویژگی‌های فردی خود، چهره‌اش را در شعر فراز آورد و با تبیین واقعیت‌های دنیای پیرامون خویش خصایل عصر و جامعه‌اش را ماندگار سازد و سرانجام، با آخرین آثارش، راه‌ رسیدن به رهایی و فراتر رفتن از آن زوال و تباهی را نشان دهد و مهم‌ترین وظیفه‌ هنر را به انجام رساند.بنابراین آثار فروغ هم نشان‌دهنده پیوند و تاثیر و تاثر متقابل یا دیالکتیکی است که همواره میان شعر و زندگی او وجود داشته، و هم آشکارکننده نگرش و تکنیک ویژه‌ای که او به آن دست یافته است.» «از گمشدگی تا رهایی» در ۲۰۸ صفحه به قیمت ۲۴هزار تومان از سوی نشر گمان منتشر شده است.