انحصار‌زدایی با ورود قطب سـوم

فعالیت مستقل رنو در ایران تولد «قطب سوم خودروسازی» تعبیر می‌شود و امیدها به حضور خودروساز دیگری با فعالیت مستقل در ایران زیاد است. اما برخی منتقدان حضور خودروساز دیگر را به روش رنو، نفی می‌کنند چرا‌که معتقدند با توجه به حضور طولانی مدت فرانسوی‌ها در صنعت خودرو ایران، راندن آنها از خودروسازی کشورمان، کاری سخت و شاید غیرممکن باشد. سال‌ها است که صنعت خودرو کشور با فعالیت دو خودروساز فرانسوی یعنی پژو و رنو گره خورده است. هر‌چند شرکت پژو بعد از تشدید تحریم‌ها از ادامه فعالیت در ایران انصراف داد، اما دیگر رقیب این شرکت یعنی رنو به امید رفع تحریم‌ها همچنان در کشورمان ماند تا شاید بتواند در آینده پاداش خود را از مقامات صنعتی کشور بگیرد. این پاداش اگر چه کمی دیر و با شرایط سخت مقامات ایرانی داده شد اما در نهایت امتیاز بزرگی نصیب رنو کرد. امتیازی که تاکنون هیچ شرکت خارجی درایران نتوانسته از آن بهره‌مند شود.

حال در شرایطی دوشرکت بزرگ خودروساز باید رنو را به‌عنوان قطب دیگر خودروسازی کشور پذیرا باشند که برخی اخبار از نارضایتی آنها نسبت به عملکرد وزارت صنعت و معدن و تجارت در این زمینه خبر می‌دهند. پیش از این برخی حدس و گمان‌ها از همکاری رنو با ایران خودرو یا سایپاحکایت داشت، حال آنکه ظاهرا رنو با توجه به تجربه قبلی خود در شراکت بااین دو خودروساز ترجیح داد به‌طور مستقل وارد بازار ایران شود. این شراکت هر چند از ۱۲ سال پیش تاکنون تلخی و شیرینی زیادی را برای این شرکت فرانسوی به همراه داشت، اما در نهایت نتوانست سهم چشمگیری از بازار ایران را نصیب رنو کند. ۱۲ سال پیش رنو قرارداد جوینت ونچری با دو غول خودروساز کشور و همچنین ایدرو منعقد کرد که در این قرارداد خودروسازان کشورمان روی پلت‌فرم x۹۰ که متعلق به رنو بود، محصولاتی تولید کردند. هر‌چند این شرکت فرانسوی در قرارداد جوینت ونچر چندان به قول و قرارهای خود پایبند نبود، اما توانست با تولید محصولاتی همچون تندر ۹۰ و ساندرو بخش مهمی از بازار خودرو کشور را تصاحب کند.

طبق آماری که چندی پیش رنو از وضعیت فروش و تولید خود در ۶ ماهه ۲۰۱۷ منتشر کرد فروش این شرکت در ایران ۱۰۰درصد رشد یافته و سهم این شرکت فرانسوی در بازار ایران در بازه زمانی مذکور به ۹/۸ درصد رسیده است. این آمار تنها از فروش دو خودروی تندر و ساندرو در ایران بوده و نشان‌دهنده موفقیت نسبی رنو در بازار ایران است. بااین حال اما رنو خواهان فعالیتی منفک از خودروسازان کشور بوده تا زنجیره فروش، خدمات پس از فروش و تولید را مستقلا خود هدایت کند. اما این قرارداد به سادگی قرارداد جوینت ونچر پژو با ایران خودرو نبود و از زمان عقد تفاهم‌نامه تا امضای قرارداد حدود ۱۰ ماه به طول انجامید. بنا بر برخی اخبار منتشر نشده آنچه مانع از امضای قرارداد ایدرو و رنو شده بود به احتمال بازگشت تحریم‌ها برمی‌گشت به‌طوری‌که مسوولان رنو تاکید داشتند که در قرارداد قید شود این شرکت در صورت بازگشت تحریم‌ها می‌تواند سرمایه خود را از ایران را خارج کند. اما طرف ایرانی این شرط را قبول نکرده است.

در هر صورت با حذف این بند توافق نهایی صورت گرفت و قرارداد رنو با ایدرو دوشنبه ۱۷ مرداد به ثمر نشست.قراردادی که برخی توقع دارند انحصار خودروسازی در ایران را بشکند و رقابت واقعی در بازار خودرو ایجاد کند. در این بین به نظر می‌رسد که حضور متفاوت رنو از یکسو خودروسازی‌های کشور را نیز به تکاپو انداخته و آنها خود را برای ادامه فعالیت در کنار رقیب قدرتمند آماده کرده‌اند واز دیگر سو خودروسازان معتبر جهانی را نیز ترغیب به حضور در ایران کرده است. در این بین باید دید که شریعتمداری وزیر صنعت و معدن و تجارت دولت دوازدهم چه مواضعی در مقابل رنو اتخاذ می‌کند به تعبیری این شرکت همچنان با شرایطی که نعمت زاده قول داده به ادامه همکاری می‌پردازد یا باید خود را برای شرایط جدید آماده کند؟ آنچه مشخص است وزیر صنعت همچنان حامی و پشتیبان تولید و به تبع آن همراهی با دوغول بزرگ خودروسازی کشور است و شاید اجازه عرض اندام به این شرکت فرانسوی ندهد. اما امضای قرارداد رنو و ایدرو جزئیانی نیز به همراه داشت. از جمله اینکه امضای قرارداد همکاری توسعه و تولید خودروهای جدید در ایران بین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران(ایدرو)، شرکت «پرتو نوین ناصح» و گروه خودروسازی رنو در محل وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت گرفت.

نکته دوم نیز مربوط به سرمایه‌گذاری کلی در این قرارداد است به‌طوری‌که بیش از ۶۶۰ میلیون یورو در مرحله نخست این قرارداد، سرمایه‌گذاری شده است. محصولات رنو قرار است در سایت بن رو در ساوه به تولید برسد. این سایت که در شهرستان ساوه واقع شده است، در دهه ۸۰ از سوی بخش خصوصی تاسیس و میزبان محصولات فیات ایتالیابود. سایت بن رو پس از ناکامی پروژه فیات در ایران، از سوی سایپا خریداری و هم‌اکنون آریو چینی و وانت پراید در آن به تولید می‌رسد. سایپایی‌ها قصد داشتند بن‌رو را به چانگان چین بفروشند، با این حال ایدرو این سایت را بابت طلب‌هایش از سایپا، تحت اختیار گرفت. و آن را در اختیار رنو قرار داد. طبق قرارداد ایدرو و رنو، سایت بن‌رو با ظرفیت اولیه ۱۵۰ هزار دستگاه در سال، برای تولید محصولات جدید، در اختیار رنویی‌ها قرار خواهد گرفت.

مشارکت طرف ایرانی و رنو هم در این قرارداد جالب توجه است، چرا‌که در این مشارکت ۶۰ درصد سهم متعلق به رنو و ۴۰ درصد باقی میان شرکت خصوصی یاد شده و ایدرو تقسیم می‌شود. همچنین تولید با ۴۰ درصد داخلی‌سازی آغاز می‌شود و با گذشت یک‌سال و نیم به ۶۰ تا ۷۰ درصد افزایش خواهد یافت. اما همان‌طور که گفته شد میزان سرمایه‌گذاری در این مشارکت در فاز اول حدود ۶۶۰ میلیون یورو است و برای حدود ۳ هزار نفر نیز به‌طور مستقیم اشتغال ایجاد می‌کند. همچنین برای تولید ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو در سایت بن رو سرمایه‌گذاری شده است که از اواخر سال آینده تولید ۱۵۰ هزار دستگاه آغاز و وارد بازار می‌شود. در ادامه اما نکته دیگر بحث ایجاد هاب تحقیق و توسعه از سوی رنو در ایران است که برای اولین بار انجام می‌شود، ضمن اینکه رنو مسوولیت صادرات ۳۰ درصد تولیدات و قطعات را نیز بر عهده گرفته است.