عوارض بزرگراه‌ها، فرمول مدیریت ترافیک

مترجم: امیر شاملویی

آزادراه‌ها و جاده‌ها رایگان نیستند، بلکه بهای آنها به‌نوعی گرفته می‌شود؛ مالیات بر سوخت منبع اصلی درآمدی است که برای تامین مالی ساخت بزرگراه‌ها و حفظ و نگهداری از آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با وجود این بیشتر بحث‌های مرتبط با زیرساخت‌ بزرگراه‌ها بر وضعیت سیستم تمرکز دارد و ترافیک معضلی است که فشار بیشتری بر اغلب رانندگان اعمال می‌کند. البته مالیات بر سوخت موثرترین راهی نیست که با آن بتوان با ترافیک برخورد کرد. رانندگان در اغلب بزرگراه‌های ایالات‌متحده عوارضی برای دسترسی به این زیرساخت‌ها نمی‌پردازند. فقدان عوارض به معنای این است که این امر منجر به «تراژدی منابع مشترک» و استفاده بیش از اندازه از فضای جاده‌ای کمیاب و ایجاد ترافیک می‌شود. تراژدی منابع مشترک به حالتی اشاره دارد که یک منبع مشترک محدود بین تعداد زیادی از انسان‌ها وجود داشته باشد و آنان بخواهند تصمیم بگیرند تا چه اندازه از آن منبع مشترک استفاده کنند. بزرگراه‌های به شدت پر ازدحام، ناکارآمد هستند؛ زیرا زمان مردم را تلف می‌کنند و آلودگی را افزایش می‌دهند. هزینه ترافیک بزرگراه‌ها در سال ۲۰۱۴ برای ایالات‌متحده آمریکا رقمی در حدود ۱۶۰ میلیارد دلار بوده است.

آیا افزایش بزرگراه‌ها چاره است؟

اما در پاسخ به ترافیک شهری، سیاستمداران بر گسترش ظرفیت بزرگراه‌ها یا ساختن زیرساخت‌های حمل‌و‌‌نقل انبوه تمرکز کرده‌اند. این رویکردها از دید مقامات رسمی منتخب محبوب هستند؛ زیرا شرکت‌ها و اتحادیه‌های ساخت‌و‌ساز نیز علاوه‌بر رای‌دهندگان تمایل به حمایت از سیاستمدارانی دارند که از ساخت بزرگراه‌ها و حمل‌و‌‌نقل انبوه پشتیبانی می‌کنند. با وجود اینکه گسترش ظرفیت بزرگراه‌ها به رانندگان بیشتری خدمت می‌کند، در نهایت ازدحام منجر به این می‌شود که حجم ترافیک افزایش یابد. علاوه‌بر این، در تمام شهرها به‌جز متراکم‌ترین شهرهای پرجمعیت، حمل‌و‌‌نقل انبوه در کاهش ترافیک شکست خورده است. در همین حال، عوارض متغیر راه‌حلی برای ترافیک بزرگراه‌ها است. براساس یک فرمول، عوارض بهینه در طول زمان اوج ترافیک و سفر باید بالاترین مقدار باشد. برخی از کاربران به قیمت‌های بالاتر با کمتر کردن تعداد سفرهای لازم و اساسی واکنش نشان می‌دهند. سایر رانندگان و مسافران ممکن است به راه‌های دیگری از جمله حمل‌و‌‌نقل انبوه روی بیاورند. در نتیجه، ترافیک کاهش پیدا می‌کند. ایجاد عوارض می‌تواند جایگزین بسیاری از تدابیر دیگر شود. این عوارض موجود در خطوط نه تنها کارآیی استفاده از زیرساخت‌ها را بهبود می‌بخشند، بلکه به مقامات رسمی اطلاعاتی در مورد اهمیت ظرفیت بزرگراه‌های اضافی برای رانندگان ارائه می‌دهند.

یک دغدغه بزرگ که تطبیق با قیمت‌گذاری ترافیکی را کند کرده است، برابری یا توزیع اثرات عوارض است. آیا عوارض ترافیک نزولی است؟ برای بررسی این مشکل، باید اثرات عوارض ترافیک را با اثرات مالیات فعلی مورد استفاده برای تامین مالی و ساخت بزرگراه‌ها که در حال حاضر در ایالات‌متحده آمریکا مالیات بر سوخت است، مقایسه کرد. براساس مطالعاتی که انجام شده است، می‌توان نتیجه گرفت که عوارض ترافیک نسبت به مالیات بر سوخت نزولی‌تر نیست. علاوه‌بر این، وقتی درآمد حاصل از عوارض برای بهبود وضعیت حمل‌و‌‌نقل عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند یا در جهت کاهش فروش یا مالیات بر سوخت به کار گرفته می‌شوند، این نزولی بودن کاهش یافته یا از بین می‌رود. قیمت‌گذاری ترافیک در شهرهای بزرگ و مهمی در خارج از ایالات‌متحده آمریکا به کار گرفته شده است، ولی هنوز در این کشور طرفدار چندانی ندارد. با توجه به پتانسیل‌ ناکارآمدی‌های مربوط به قیمت‌گذاری جاده، دولت فدرال باید به ممنوعیت عوارض بر بزرگراه‌های بین‌ ایالتی پایان دهد.

عوارض متغیر می‌تواند بخشی از سیستم (VMT) یا همان مسافت سفر با وسیله نقلیه برحسب مایل باشد و در این چارچوب هزینه‌هایی اخذ کند که در تامین مالی ساخت بزرگراه‌ها و نگهداری و حفظ آنها موثر باشد. وقتی رانندگان با سیستم‌های قیمت‌گذاری ترافیک بیشتر آشنا شوند، حمایت آنها از چنین سیستمی افزایش می‌یابد. در این شرایط، هنگامی که سرعت تردد افزایش یابد و روان‌تر بشود، زمان رانندگی کاهش می‌یابد و مزایای مربوط به عوارض قابل مشاهده می‌شوند. پیامد این کار آن است که چنین سیاستی برای عموم مردم قابل قبول خواهد شد.

ملاحظات اقتصادی

اغلب بزرگراه‌ها عوارض متغیر برای دسترسی و استفاده از آنها ارائه نمی‌کنند. در نتیجه، بسیاری از بزرگراه‌های شهری بیش از حد مورد استفاده قرار می‌گیرند و شدیدا پرترافیک هستند. این ترافیک به ویژه در ساعات شلوغی به اوج خود می‌رسد. هر زمان که وسیله نقلیه اضافی دیگری وارد یک بزرگراه شلوغ شود، زمان سفر برای رانندگان سایر وسایل نقلیه افزایش می‌یابد. در این وضعیت، رانندگان هزینه بالاتری از جمله زمان سفر بیشتری نسبت به سایر استفاده‌کنندگان از بزرگراه‌ها پیدا می‌کنند.

اقتصاددانان این هزینه را یک اثر خارجی منفی می‌دانند. اثر خارجی در اقتصاد به معنای این است که یک فرد یا بنگاه می‌تواند بر فرد یا بنگاه دیگری به‌طور غیرمستقیم اثر بگذارد و هزینه‌ها یا تولید وی را کاهش دهد. در این مورد، هزینه سایر افراد موجود در جریان ترافیک افزایش می‌یابد و به این دلیل است که آن را دارای نوعی برون‌ریزی یا اثر خارجی منفی می‌دانیم. این اثر خارجی منفی نتیجه‌ای کارا است که می‌تواند با استفاده از مالیات تصحیح شود. به‌طور کلی، قیمت‌گذاری جاده‌ها و استفاده مناسب و برنامه‌ریزی در مورد عوارض بین جاده‌ای و حتی برخی بزرگراه‌های شهری می‌تواند از نظر اقتصادی بر میزان ترافیک، آلودگی و کاهش هزینه‌های مختلفی از جمله زمان سفر کمک کند و مشکل آلودگی هوا را که این روزها به مساله مهمی تبدیل شده است تا حدودی بهبود بخشد.