سرزندگی محله‌ها و محدوده‌های هدف با بهره برداری مجدد از آثار ارزشمند
مهندس حمیدرضا سپهری مشاور مدیرعامل شهرنشینی شتابان و گسترش لجام گسیخته و ناموزون شهر‌ها در دهه‌های اخیر موجب بروز مسائل و مشکلات عدیده‌ای به ویژه تغییر نقش و عملکرد مراکز شهر‌ها و افت منزلت اجتماعی- مکانی این محدوده‌ها شده است. این مراکز به ‌رغم برخورداری از ظرفیت‌های مناسب توسعه مورد بی‌توجهی نظام برنامه‌ریزی شهری قرار گرفته‌اند. وجود ساختمان‌های ارزشمند، محلات و فضاهای شهری با هویت، مراکز اصلی فرهنگی-مذهبی شهر و مجموعه‌های تاریخی بی‌بدیل، مراکز شهر‌ها را به استراتژیک‌ترین عرصه شهری برای ایفای نقش اصلی به عنوان قلب تپنده شهری بدل کرده است. این در حالی است که روند مرکزگریزی و توسعه برون‌زا موجب ناکارآمدی و نابسامانی‌هایی در این محدوده‌ها شده است. امروزه استفاده مجدد از طریق اعطای کاربری جدید به ساختمان‌ها و مجموعه‌های ارزشمند موجود در این محدوده‌ها به عنوان یکی از کارآمد‌ترین برنامه‌های سیاست بازآفرینی شهری مورد توجه است. بهره‌برداری مجدد از ساختمان‌های ارزشمند، علاوه بر حفاظت از این آثار و مجموعه‌های ماندگار، سبب سرزندگی بافت پیرامونی و در نتیجه باززنده‌سازی بافت این محدوده‌ها می‌گردد. با تاکید بر این رویکرد نوین، ضمن گسترش دامنه اقدامات و تسریع و تسهیل این فرایند، می‌توان با بهره‌گیری از مشارکت و توان اجتماعی ساکنان هدف برنامه‌های بهسازی و نوسازی شهری، به بازآفرینی پایدار این محدوده‌ها دست یافت. دامنه این برنامه منحصر به ساختمان‌های تاریخی و یا ساختار‌های ارزشمند ثبت شده در فهرست میراث فرهنگی کشور نبوده و مشمول کلیه آثار و ساختمان‌های ارزشمند موجود نیز می‌گردد. آثار معماری فاخر دوران حاضر که در زمره میراث معاصر قلمداد می‌گردند از جمله ظرفیت‌های ارزشمندی هستند که واجد چنین توجهی‌اند. متاسفانه در سال‌های اخیر سوداگری در عرصه ساخت و ساز و بازار زمین و مستغلات موجب تخریب بسیاری از این آثار شده است. مجموعه‌های ارزشمندی همچون کارخانه‌های نساجی در کاشان و اصفهان که نمونه‌های بی‌بدیل معماری صنعتی کشور بودند، آثار معماران معاصر کشور در تهران و سایر شهرهای کشور و دیگر نوساخته‌های معاصر که ثروت‌های فرهنگی این کشور به حساب می‌آیند مورد بی‌توجهی و تخریب قرار گرفته‌اند. سیاست اعطای کاربری مجدد و بهره‌برداری از این ساختمان‌ها و مجموعه‌های ارزشمند ضامن تداوم حیات این ثروت‌های فرهنگی و همچنین گسترش زندگی به بافت پیرامونی این آثار خواهد بود. اختصاص عملکرد جدید به بناهای ارزشمند (که در ذیل به نمونه‌هایی از آن‌ها اشاره شده)، ضمن حفاظت و احیای این بناها بر محیط پیرامون آنها تأثیرگذارده و از طریق به نمایش گذاشتن و بهره‌گیری از عناصر معماری گذشته سبب حفظ هویت محلات و نیز ارائه الگوهای اصیل‌تر معماری می‌گردد. اعطای عملکرد اقامتی (هتل) به خانه تمیزی استان اصفهان اعطای عملکرد اقامتی (هتل) به خانه کشیش استان اصفهان اعطای عملکرد اقامتی (هتل‌های زنجیره‌ای) به خانه زرگری یزدی استان یزد اعطای عملکرد اقامتی (پانسیون) به خانه دیبایی استان اصفهان اعطای عملکرد فرهنگی (خانه هنرمندان شهر سنندج) به خانه ملک التجار استان کردستان اعطای عملکرد فرهنگی (کانون فرهنگی-پرورشی کودکان) به حمام وزیر استان اصفهان اعطای عملکرد اداری (دفتر نخبگان استان) به خانه مشیر فاطمی استان اصفهان اعطای عملکرد اداری (اداره گردشگری میراث فرهنگی) به خانه صیفور قاسمی استان اصفهان اعطای عملکرد اداری (دفتر بافت شهر ارومیه) به مدرسه هدایت استان آذربایجان غربی