وحید مرندی مقدم معاون نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد
لامپ کم مصرف؛ انرژی کمتر، عمر بیشتر
تاریخچه اولین لامپ فلورسنت که به نوعی مادر لامپ‌های کم‌مصرف کنونی است، اواخر دهه ۱۸۹۰ اختراع شد. این لامپ‌ها در سالن‌های عکاسی و برخی صنایع مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال ۱۹۲۷ لامپ بخاری فشار بالا اختراع و ثبت شد. لامپ‌های کم‌مصرف نوین در سال ۱۹۷۳ در واکنش به بحران جهانی نفت اختراع شد. ساختمان
مهمترین پیشرفت در فناوری لامپ‌های کم‌مصرف، جایگزینی بالاست‌های (چوک‌های) الکترومغناطیسی با بالاست‌های الکترونیکی است. این فناوری باعث از بین رفتن چشمک‌زدن‌های متوالی لامپ و آهسته روشن شدن این نوع لامپ‌ها شد.
مهمترین پیشرفت در فناوری لامپ‌های کم‌مصرف، جایگزینی بالاست‌های (چوک‌های) الکترومغناطیسی با بالاست‌های الکترونیکی است. این فناوری باعث از بین رفتن چشمک‌زدن‌های متوالی لامپ و آهسته روشن شدن این نوع لامپ‌ها شد.
تاریخچه اولین لامپ فلورسنت که به نوعی مادر لامپ‌های کم‌مصرف کنونی است، اواخر دهه 1890 اختراع شد. این لامپ‌ها در سالن‌های عکاسی و برخی صنایع مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال 1927 لامپ بخاری فشار بالا اختراع و ثبت شد. لامپ‌های کم‌مصرف نوین در سال 1973 در واکنش به بحران جهانی نفت اختراع شد. ساختمان
مهمترین پیشرفت در فناوری لامپ‌های کم‌مصرف، جایگزینی بالاست‌های (چوک‌های) الکترومغناطیسی با بالاست‌های الکترونیکی است. این فناوری باعث از بین رفتن چشمک‌زدن‌های متوالی لامپ و آهسته روشن شدن این نوع لامپ‌ها شد. لامپ‌های کم‌مصرف دارای دو بخش اصلی هستند: بخش اول، لوله شیشه‌ای که گاز در داخل آن پر شده است و بخش دوم، بالاست الکترونیکی است. بالاست‌های الکترونیکی دارای یک برد الکترونیکی کوچک، یکسوکننده‌ها، خازن‌های صافی و معمولا دو عدد کلید ترانزیستوری اند که یک مدار تشدید فرکانس بالا را با یک اینورتر DC به AC سری می‌کنند. جریان الکتریکی بالاست از میان گاز داخل لامپ عبور کرده و باعث تولید نور ماورای بنفش می‌گردد، سپس در اثر برخورد نور ماورا بنفش به پوشش فسفری داخل لامپ و واکنش با آن، نور سفید تولید می‌شود. لامپ‌های کم‌مصرف کامل از ترکیب یک لوله شیشه‌ای، یک بالاست الکترونیکی و یک سرپیچ تشکیل شده‌اند. لامپ‌های کم‌مصرف به آسانی قابلیت جایگزینی با لامپ‌های معمولی را دارند و در تجهیزاتی که لامپ‌های معمولی نصب می‌شوند به خوبی کار می‌کنند. لامپ‌های کم‌مصرف قابلیت کارکرد با هر دو ولتاژ ورودی AC و DC را دارا هستند. لامپ‌های کم مصرف DC معمولا در وسایل نقلیه تفریحی به کار می‌روند. لامپ‌های کم‌مصرف همچنین می‌توانند از انرژی سلول‌های خورشیدی نصب روی چراغ‌های خیابانی بهره گرفته و از توان آن برای روشنایی معابر استفاده کنند.
باتوجه به پیشرفت‌های تکنولوژی و ارتباط مستقیم افزایش میزان مصرف انرژی با رشد جمعیت، مطالعاتی در خصوص مقایسه لامپ‌های کم‌مصرف با لامپ‌های رشته‌ای (فیلمانی) به عمل آمده که به شرح زیر است:
مزایا
مصرف انرژی کمتر: میزان مصرف انرژی لامپ‌های کم‌مصرف با روشنایی معادل با یک لامپ رشته‌ای معمولا 20 الی 30 درصد انرژی مصرفی یک لامپ رشته‌ای است. براساس تحقیقات به عمل آمده، حدود 9 درصد مصرف برق خانگی مربوط به روشنایی منازل بوده و با استفاده همگانی از این نوع لامپ‌ها انرژی برق مصرفی منازل تا 7درصد کاهش می‌یابد.
هزینه برق کمتر: قیمت برق مصرفی لامپ‌های کم‌مصرف تقریبا یک چهارم قیمت برق مصرفی لامپ‌های فیلمانی است. لامپ‌های کم‌مصرف در صورت تعویض با لامپ‌های رشته ای در مکان‌های تجاری بسیار مقرون به صرفه اند. عمر مفید بیشتر: عمر متوسط انواع لامپ‌ها به عوامل مختلفی از جمله ولتاژ راه‌اندازی، عیب‌های در حین تولید، تغییرات ولتاژ، ضربه‌های مکانیکی، دوره تناوب روشن و خاموش شدن، جهت قرارگیری لامپ و درجه حرارت محیط بستگی دارد.
به طور معمول عمر مفید لامپ‌های کم‌مصرف 8 الی 10 برابر عمر مفید لامپ‌های رشته‌ای (تنگستنی) است. (عمر مفید لامپ‌های کم‌مصرف بین 4هزار تا 15هزار ساعت است، در حالی که عمر مفید لامپ‌های رشته‌ای 500 تا 2هزار ساعت است. در برخی موارد انواعی از لامپ‌های معمولی با طول عمر بالا موجود است، اما این نوع لامپ‌ها دارای نور کمتری هستند.)
کاهش گرمای محیط: لامپ‌های کم‌مصرف در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای گرمای به مراتب کمتری تولید می‌کنند. لامپ‌های رشته‌ای درصد قابل توجهی از انرژی برق مصرفی را به گرما تبدیل کرده، در حالی که لامپ‌های کم‌مصرف درصد بیشتر این انرژی را به نور تبدیل می‌کنند.
توصیه
-با توجه به اینکه لامپ‌ها مشمول مقررات اجرای اجباری استاندارد هستند و استانداردهای ملی ایران به شماره ۵۹۱۶ ،۵۹۱۷ و ۷۳۴۱ براساس استانداردهای بین‌المللی IEC۶۰۹۶۸ و IEC۶۰۹۶۹ در این خصوص تدوین شده و نیز بررسی کیفیت این نوع لامپ‌ها براساس استانداردهای فوق است، لذا توصیه می‌شود از لامپ‌های ممهور به مهر استاندارد استفاده شود.
-نباید از لامپ‌های کم‌مصرف در فواصل کمتر از 30 سانتیمتر استفاده شود. مثلا در چراغ‌های مطالعه و چراغ‌های رومیزی یا آباژوری که در فواصل بسیار کم از افراد روشن می‌شوند، بهتر است از لامپ کم‌مصرف استفاده نشود.
-در یک فضای کوچک از روشن کردن تعداد زیادی لامپ کم‌مصرف خودداری شود.
-با توجه به وجود مقدار ناچیز عنصر جیوه موجود در داخل تیوب لامپ‌های کم مصرف، توصیه می‌شود در صورت شکستن لامپ در حالت خاموش باقیمانده تکه‌های شیشه با جارو دستی جمع آوری شود تا ازانتشار بخار آن جلوگیری گردد. همچنین در صورت شکستن لامپ روشن جهت خروج بخار جیوه از محیط دقایقی پنجره‌های محیط باز شود.
مهمترین پیشرفت در فناوری لامپ‌های کم‌مصرف، جایگزینی بالاست‌های (چوک‌های) الکترومغناطیسی با بالاست‌های الکترونیکی است. این فناوری باعث از بین رفتن چشمک‌زدن‌های متوالی لامپ و آهسته روشن شدن این نوع لامپ‌ها شد. لامپ‌های کم‌مصرف دارای دو بخش اصلی هستند: بخش اول، لوله شیشه‌ای که گاز در داخل آن پر شده است و بخش دوم، بالاست الکترونیکی است. بالاست‌های الکترونیکی دارای یک برد الکترونیکی کوچک، یکسوکننده‌ها، خازن‌های صافی و معمولا دو عدد کلید ترانزیستوری اند که یک مدار تشدید فرکانس بالا را با یک اینورتر DC به AC سری می‌کنند. جریان الکتریکی بالاست از میان گاز داخل لامپ عبور کرده و باعث تولید نور ماورای بنفش می‌گردد، سپس در اثر برخورد نور ماورا بنفش به پوشش فسفری داخل لامپ و واکنش با آن، نور سفید تولید می‌شود. لامپ‌های کم‌مصرف کامل از ترکیب یک لوله شیشه‌ای، یک بالاست الکترونیکی و یک سرپیچ تشکیل شده‌اند. لامپ‌های کم‌مصرف به آسانی قابلیت جایگزینی با لامپ‌های معمولی را دارند و در تجهیزاتی که لامپ‌های معمولی نصب می‌شوند به خوبی کار می‌کنند. لامپ‌های کم‌مصرف قابلیت کارکرد با هر دو ولتاژ ورودی AC و DC را دارا هستند. لامپ‌های کم مصرف DC معمولا در وسایل نقلیه تفریحی به کار می‌روند. لامپ‌های کم‌مصرف همچنین می‌توانند از انرژی سلول‌های خورشیدی نصب روی چراغ‌های خیابانی بهره گرفته و از توان آن برای روشنایی معابر استفاده کنند.
باتوجه به پیشرفت‌های تکنولوژی و ارتباط مستقیم افزایش میزان مصرف انرژی با رشد جمعیت، مطالعاتی در خصوص مقایسه لامپ‌های کم‌مصرف با لامپ‌های رشته‌ای (فیلمانی) به عمل آمده که به شرح زیر است:
مزایا
مصرف انرژی کمتر: میزان مصرف انرژی لامپ‌های کم‌مصرف با روشنایی معادل با یک لامپ رشته‌ای معمولا 20 الی 30 درصد انرژی مصرفی یک لامپ رشته‌ای است. براساس تحقیقات به عمل آمده، حدود 9 درصد مصرف برق خانگی مربوط به روشنایی منازل بوده و با استفاده همگانی از این نوع لامپ‌ها انرژی برق مصرفی منازل تا 7درصد کاهش می‌یابد.
هزینه برق کمتر: قیمت برق مصرفی لامپ‌های کم‌مصرف تقریبا یک چهارم قیمت برق مصرفی لامپ‌های فیلمانی است. لامپ‌های کم‌مصرف در صورت تعویض با لامپ‌های رشته ای در مکان‌های تجاری بسیار مقرون به صرفه اند. عمر مفید بیشتر: عمر متوسط انواع لامپ‌ها به عوامل مختلفی از جمله ولتاژ راه‌اندازی، عیب‌های در حین تولید، تغییرات ولتاژ، ضربه‌های مکانیکی، دوره تناوب روشن و خاموش شدن، جهت قرارگیری لامپ و درجه حرارت محیط بستگی دارد.
به طور معمول عمر مفید لامپ‌های کم‌مصرف 8 الی 10 برابر عمر مفید لامپ‌های رشته‌ای (تنگستنی) است. (عمر مفید لامپ‌های کم‌مصرف بین 4هزار تا 15هزار ساعت است، در حالی که عمر مفید لامپ‌های رشته‌ای 500 تا 2هزار ساعت است. در برخی موارد انواعی از لامپ‌های معمولی با طول عمر بالا موجود است، اما این نوع لامپ‌ها دارای نور کمتری هستند.)
کاهش گرمای محیط: لامپ‌های کم‌مصرف در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای گرمای به مراتب کمتری تولید می‌کنند. لامپ‌های رشته‌ای درصد قابل توجهی از انرژی برق مصرفی را به گرما تبدیل کرده، در حالی که لامپ‌های کم‌مصرف درصد بیشتر این انرژی را به نور تبدیل می‌کنند.
توصیه
-با توجه به اینکه لامپ‌ها مشمول مقررات اجرای اجباری استاندارد هستند و استانداردهای ملی ایران به شماره ۵۹۱۶ ،۵۹۱۷ و ۷۳۴۱ براساس استانداردهای بین‌المللی IEC۶۰۹۶۸ و IEC۶۰۹۶۹ در این خصوص تدوین شده و نیز بررسی کیفیت این نوع لامپ‌ها براساس استانداردهای فوق است، لذا توصیه می‌شود از لامپ‌های ممهور به مهر استاندارد استفاده شود.
-نباید از لامپ‌های کم‌مصرف در فواصل کمتر از 30 سانتیمتر استفاده شود. مثلا در چراغ‌های مطالعه و چراغ‌های رومیزی یا آباژوری که در فواصل بسیار کم از افراد روشن می‌شوند، بهتر است از لامپ کم‌مصرف استفاده نشود.
-در یک فضای کوچک از روشن کردن تعداد زیادی لامپ کم‌مصرف خودداری شود.
-با توجه به وجود مقدار ناچیز عنصر جیوه موجود در داخل تیوب لامپ‌های کم مصرف، توصیه می‌شود در صورت شکستن لامپ در حالت خاموش باقیمانده تکه‌های شیشه با جارو دستی جمع آوری شود تا ازانتشار بخار آن جلوگیری گردد. همچنین در صورت شکستن لامپ روشن جهت خروج بخار جیوه از محیط دقایقی پنجره‌های محیط باز شود.
ارسال نظر