فرصت‌های بکر سرمایه‌گذاری‌در کیش اینوکس

حسن خوشپور مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری صنعت بیمه، نمایشگاه کیش اینوکس را فرصتی برای شناسایی اقتصاد ایران به جهانیان میداند. به نظر حسن خوش پور، نمایشگاه کیش اینوکس با توجه به فرصت پسابرجام، می‌تواند فرصت خوبی برای شناخت ضعف زیر ساختها و همینطور شناسایی فرصتهای سرمایه گذاری در کشور باشد. با حسن خوشپور درباره فرصتهای نمایشگاه کیش امسال به گفت‌وگو نشستیم و درباره تفاوت این دوره نمایشگاه با دورهای قبل پرسیدیم.

نمایشگاه فرصت‌های سرمایه‌گذاری کیش طی سال‌های اخیر چه رهاوردهایی برای بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کشور داشته است؟

برگزاری نمایشگاه و تقارن زمانی و مکانی آن با حضور و گردهمایی نهادها، بخش‌ها و حوزه‌های متعدد و متنوع بازار سرمایه، بانک و بیمه که از عناصر اصلی بخش مالی کشور هستند، اقدام مناسبی است که از یک سو برای سرمایه‌گذاران امکان تبادل نظر، افزایش آگاهی و شناخت از فرصت‌ها، ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بخش مالی و چگونگی تامین منابع مالی و بهره‌مندی از آنها و متقابلا برای اجزای بازار مالی کشور هم امکان شناسایی زمینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری را پدید می‌‌آورد. نتیجه این آگاهی‌ها و تعاملات متقابل، موجب ارتقای روش‌ها و فرآیندهای اجرایی، و عملیاتی و توسعه ابزارهای مختلف در بخش مالی هم خواهد شد. بدون تردید حداقل نتیجه برگزاری نمایشگاه‌های گذشته، افزایش ارتباط و تعامل مخاطبان در جایگاه‌های مختلف بازارهای مالی بوده و چون نمایشگاه در سطح کاربردی (و نه نظری صرف) برگزار می‌شود، تعاملات و ارتباط‌های ایجاد شده ثمربخش بوده است.

آیا برگزاری نمایشگاه کیش اینوکس در مناطق آزاد می‌تواند در سهولت ورود سرمایه‌گذاران نقش داشته باشد؟

متاثر از فلسفه وجودی، منطقه آزاد با هدف بهره‌مندی از مزایای تجارت آزاد بین‌المللی، ورود و خروج بدون مانع سرمایه‌ها، انتقال آسان‌تر تکنولوژی و بالاخره ایجاد منفعت برای کشور میزبان شکل می‌گیرد. نه‌تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهای میزبان که از نظر مبانی ارزشی، اقتصاد سیاسی، اهداف راهبردی و ملاحظات اقتصادی و فنی محدوده داخل کشور، امکان حضور و توسعه فعالیت‌های سرمایه‌گذاران خارجی و یا شکل‌گیری برخی رشته‌های کسب و کار و حتی فعالیت سرمایه‌گذاران داخلی به‌طور کامل فراهم نیست، منطقه آزاد می‌تواند خلأهای بسیار ناشی از این موارد را جبران کند. بنابراین برگزاری چنین نمایشگاهی در مناطق آزاد در اولین مرحله به مخاطبان علامت وجود ساختاری پویا، منعطف، قوانین و مقرراتی سهل و کارآ را می‌دهد تا هر نهاد، فرد یا بنگاه اقتصادی به این باور دست یابد که محیط اقتصادی و کسب و کار برای فعالیت وی کاملا مناسب و سرشار از فرصت است. باوری که در داخل کشور بنا به دلایل مختلف امکان شکل‌گیری کامل آن نیست.همچنین حضور سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در مناطق آزاد، می‌تواند مقدمه‌ای برای ورود آنان به داخل کشور هم تلقی شود. تجربیاتی که از حضور سرمایه‌گذاران و کارگزاران اقتصادی در مناطق آزاد به‌دست می‌آید هم می‌تواند برای سیاست‌گذاران داخل کشور مفید باشد. از این رو برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی، زمینه را برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی و افزایش حضور سرمایه‌گذاران داخلی در اقتصاد کشور ایجاد می‌کند.

چه چالش‌هایی بر سر راه ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بازارهای مالی ایران وجود دارد؟

جابه‌جایی، گردش و انتقال سرمایه و منابع مالی بین کشورها، تابعی است از منافعی که برای صاحبان سرمایه و منابع مالی انتظار می‌رود و این انتظار متاثر از ثبات سیاسی، امنیت اقتصادی، قوانین و مقررات، تقسیم کار بین دولت و بخش خصوصی، منابع و امکانات و موقعیت‌های جغرافیایی کشورهای مقصد شکل می‌گیرد. در حال حاضر بنگاه‌های بزرگ اقتصادی و مالی را نمی‌توان متعلق به یک کشور خاص در نظر گرفت. صاحبان سرمایه و سرمایه‌گذاران در شرایط فعلی تابعیتی جهانی و فراملیتی دارند. این وضعیت فرصت‌های جدیدی را برای کشورهایی پدید می‌آورد که ممکن است از نظر سیاسی با کشورهای دیگر رفتار خاصی داشته باشند ولی از نظر اقتصادی با بنگاه‌های بزرگی که فقط شکل‌گیری اولیه آنها در همان کشورها بوده ولی الان موقعیتی فراتر دارند، ایجاد رابطه کنند. این موضوع باید تحلیل و تعیین ‌تکلیف شود و براساس نتیجه آن تبلور لازم در قوانین و مقررات، سیاست‌ها و برنامه‌ها و جهت‌گیری‌های کشور ایجاد شود. برقرار شدن رابطه کامل بازارهای مالی کشور با بازارهای بین‌المللی، نسبت آنها را در سطح بین‌الملل و جهان مشخص می‌سازد و در آن صورت است که ضرورت انجام اصلاحات لازم در قوانین، مقررات، دستورالعمل‌ها، دانش فنی، تجهیزات و امکانات بخشهای مالی کشور ایجاد می‌شود.

چه برنامه‌هایی در این نمایشگاه می‌توان در نظر گرفت تا جذابیت بازار ایران برای خارجی‌ها افزایش یابد؟

موقعیت خاص و چشمگیر جغرافیای سیاسی و جغرافیای راهبردی ایران در منطقه، بکر بودن منابع و ظرفیت‌های بالقوه، جمعیت کشور و ویژگی‌های آن، بازار وسیع و متنوع داخل کشور و ممالک پیرامون آن، اقلیم منحصر به فرد و مزیتها و قابلیتهای ارتباطی وحمل و نقل (زمینی، هوایی، ریلی)، دستاوردهای علم و فناوری تنها برخی از امتیازات و فرصتهای موجود در ایران است که برای بسیاری از سرمایه‌ها در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی و زیست‌محیطی جذابیت ایجاد می‌کند. متولی اصلی، و یا هر نهاد مرتبط با امتیازات مذکور، با هدف ایجاد جذابیت و انگیزه در سرمایه‌گذاران خارجی (و حتی سرمایه‌گذاران داخلی)، می‌تواند نسبت به معرفی قابلیت‌ها و ظرفیت‌های کشور در قالب برنامه‌های متنوع اقدام کند. در صورتی که اهداف جذب منابع مالی، دانش فنی و امکانات مادی و معنوی، در سطح ملی باشد، برنامه نهادهای ذی‌ربط از همسویی و هم‌افزایی نیز برخوردار خواهد شد.

با توجه به اینکه از این نمایشگاه به‌عنوان بستر توسعه مالی کشور یاد می‌شود، به نظر شما دولت و نهادهای مالی چه فعالیت‌هایی در این نمایشگاه می‌توانند داشته باشند؟

نهادهای مالی در ایران یا کاملا دولتی هستند، یا در بخش‌های شبه‌دولتی و عمومی تحت نفوذ و حتی کنترل سیاست‌های اجرایی و مدیریتی دولت فعالیت می‌کنند. همین وضعیت باعث شده روش‌ها، ابزارها و برنامه‌های دولت و نهادهای مالی از تنوع، به روز بودن و عمق لازم متناسب با ظرفیت‌های موجود کشور و تجربیات جدید بین‌المللی برخوردار نبوده و مهم‌تر آنکه با روش‌ها و مبانی علمی و تخصصی فاصله داشته باشد. چون در نمایشگاه، رشته‌های مختلف فعالیت اقتصادی (حتی زمینه‌های غیرانتفاعی) حضور دارند و همچنین نشست‌های مختلف و گوناگون تخصصی هم شکل می‌گیرد، نهادهای مالی می‌توانند ضمن افزایش و ارتقای آگاهی‌ها و قابلیت‌های عملیاتی خود، ظرفیت‌ها وتواناییهای خود را نیز معرفی کنند. دولتی‌ها می‌توانند به طرق مختلف «توسعه مشارکت بخش خصوصی واقعی در اقتصاد» را پیگیری کنند و روش‌ها و فرایندهای انجام وظایف و ماموریتهای ذاتی و تحقق اهداف اصلی خود را ارتقا دهند. شبیه‌سازی بازار کارای مالی هم می‌تواند نتیجه نمایشگاه برای دولت و نهادهای مالی و سرمایه‌گذاران باشد.

با توجه به اینکه یک سال از اجرایی شدن برجام می‌گذرد، تفاوت این دوره از نمایشگاه با دوره‌های قبل چیست؟

پس از اجرایی شدن برجام، با وجود آنکه این اعتقاد وجود دارد که طرف‌های مقابل به‌طور کامل به تعهدات خود عمل نکرده اند، لکن انتظار بروز تحولاتی اساسی در اقتصاد کشور در سطح عموم جامعه به‌وجود آمد. البته برجام موجب جلوگیری از بروز خسارتها و زیان‌های وسیع‌تر در اقتصاد کشور شد، ولی اجرایی شدن برجام به معنای عامل منحصر به فرد در ایجاد تحول اساسی و حل مشکلات بنیانی جامعه نیست. پس از گذشت یک سال از اجرایی شدن برجام و برداشته شدن بسیاری از موانع و محدودیت‌های تبادلات خارجی تجاری و اقتصادی کشور و رفع مشکلات و تهدیدهای محیطی، این نتیجه به‌دست آمده که ساختار اقتصادی کشور نیازمند مهندسی مجدد است. با پذیرش این فرض که در حال حاضر محدودیت‌های خارج از کنترل مدیریت عالی کشور (متغیرهای برون‌زا) یا وجود ندارد و یا به مراتب کاهش یافته، دلیل اصلی عدم رفع مشکلات و نارسایی‌ها و حرکت نکردن سریع اقتصاد، مشکلات ساختاری است.

به نظر می‌رسد، موضوع اصلاح ساختارها و فرآیندهای راهبردی و عملیاتی می‌تواند یکی از محورهای مورد توجه در نمایشگاه پیش‌رو باشد. به‌عنوان مثال، در شرایط حاضر بخشهای سخت‌افزاری، امکانات، روش‌ها و برنامه‌های بازارهای مالی نیازمند بازنگری، بازسازی و روزآمد کردن است و از بعد نرم‌افزاری نیز مسائل و سازماندهی‌های مربوط به اقتصاد سیاسی (قوانین و مقررات، تقسیم کار بین دولت و بخش خصوصی) باید مهندسی مجدد شود. این موارد تفاوتهای اساسی این دوره از نمایشگاه با دوره‌های قبل و پیش از اجرایی شدن برجام است.