نایب رییس اتاق ایران:
شفافیت و استقلال را فراموش نکرده ایم
رتبه بندی کارتهای بازرگانی که برای اولین بار درایران انجام می شود، مثل هر کار دیگری که برای نخستین بار انجام می شود، مسایل و مشکلات خاص خود را دارد و نیز موافقان و مخالفانی که هریک انتظارات خود را دارند و برمواضع و گفته های خود پای می فشارند. به هرحال این کاری است که باید زودتر از اینها انجام می شد تا شرکت‌هایی که رتبه بندی می شوند و کارتهای زرین و سیمین و برنزین دریافت می‌کنند، هم ادامه راه تجارت و فعالیتشان هموارتر گردد و هم با کاسته شدن از بوروکراسی موجود، پیاده شدن نظام عادلانه کسب وکار در کشور سریع تر اتفاق بیفتد.
رتبه بندی کارتهای بازرگانی که برای اولین بار درایران انجام می شود، مثل هر کار دیگری که برای نخستین بار انجام می شود، مسایل و مشکلات خاص خود را دارد و نیز موافقان و مخالفانی که هریک انتظارات خود را دارند و برمواضع و گفته های خود پای می فشارند.
به هرحال این کاری است که باید زودتر از اینها انجام می شد تا شرکت‌هایی که رتبه بندی می شوند و کارتهای زرین و سیمین و برنزین دریافت می‌کنند، هم ادامه راه تجارت و فعالیتشان هموارتر گردد و هم با کاسته شدن از بوروکراسی موجود، پیاده شدن نظام عادلانه کسب وکار در کشور سریع تر اتفاق بیفتد.محسن جلال پور عضو هیات رییسه و نایب رییس اتاق ایران در این گفت وگو از چگونگی آغاز و انجام رتبه بندی کارتهای بازرگانی برای نخستین بار در ایران می گوید و به موانع و مشکلات دست به گریبان و پیش رو اشاره می کند.
آقای جلال پور، شرح مختصری از رتبه‌بندی برای ما بگویید.
بحث کارتهای بازرگانی سال‌ها دچار چند سوء‌تفاهم و ابهام بود. آنچه در قانون دیده شده بود آن بود که بعضی برای تمدید کارتهای بازرگانی تقاضای تمدید چند ساله می‌کردند ولی اتاق دستورالعمل لازم را نداشت. بعضی از بانک‌ها که مراجعه می‌کردند نیاز به این بود که اعتبارسنجی شوند و در واقع اتاق بهترین نقطه بود برای اینکه شرایط اعتباری و اعتبار اعضای خود را محک بزند و این امکان‌پذیر نبود. بعضی در گمرکات برای ترخیص کالایشان در بعضی ادارات مثل سازمان‌های مالیاتی برای اعتمادی که می‌شود به آنها کرد. سازمان‌هایی مثل استاندارد و نظارت برای بحث گذر سریع از پروسه انجام کار و... همه اینها می‌طلبید این امکان در اتاق فراهم شود که تمام سازمان‌ها بتوانند نوع نگاهشان را به افراد با توجه به اعتباری که اتاق برای آنها محک می‌زند و اعتبارسنجی می‌کند تنظیم کنند. تقریبا همه بانک‌ها، سازمان‌ها، مجموعه‌های مرتبط با فعالان بخش‌خصوصی این نیاز را احساس کرده بودند و به طور مداوم با ما مطرح می‌کردند. بخش خصوصی خودش هم سال‌ها این مشکل را داشت برای اینکه در جاهای مختلف به یک دید نگاه می‌شد و همه جا کوچک و بزرگ، خرد و کلان، با تجربه و
کم‌تجربه، باسابقه و بی‌سابقه، مطمئن و غیرمطمئن، یک روزه و صدساله، همه را با یک نگاه می‌نگریستند. در نقاط مختلف دچار گیرهایی هم بود که باز باید می‌آمد از اتاق نامه می‌گرفت به جهت خوش‌نامی، خوش سابقه‌ای و به جهت اعتمادی که باید به آن می‌شد. در همین راستا، طی سال‌های گذشته اتاق بازرگانی بحث رتبه‌بندی کارتها را مطرح کرد که بتواند یک اعتبارسنجی در این قضیه داشته باشد. رتبه‌بندی به این طریق است که ما برای بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی یک تعریف صد واحدی داریم که فهرستش را در اختیار قرار می‌دهیم که برای چه چیزهایی چه امتیازی گذاشته‌ایم و براساس آن شرکت‌هایی که برون‌سپاری شده‌اند مراجعه می‌کنند و روی این آیتم‌ها تمام کارهای لازم را انجام می‌دهند. بدون اینکه شرکت‌ها در جریان باشند از بیرون کارها را نظارت و بررسی می‌کنیم و امتیاز لازم را می‌دهیم و در پایان اعتبار لازم که داده شد، کارتهای زرین و سیمین و برنزین براساس اولویت‌های در نظر گرفته شده اعطا می‌شود.
همینطور کارتهای معمول که افراد در ابتدای شروع کار می‌گیرند سر جای خودش هست. در واقع بعد از چند وقت که کارت معمول گرفتند، حتی اگر بعدا هم تقاضای رتبه بندی کردند، برای سال‌های بعد می‌توانند کارت معمولی خود را تمدید کنند و این به جای خودش باقی است. اما کسانی که تقاضای رتبه بندی داشته باشند به دلایلی که عرض کردم با شرکت‌هایی که رتبه‌بندی را انجام می‌دهند، رتبه‌سنجی می‌شوند و براساس آن کارت‌هایی که اشاره کردم صادر خواهد شد.
این اولین بار است که رتبه‌بندی انجام می‌شود؟ در ایران قبلا قوانینی در این زمینه نداشتیم؟
بله، قبل از این اصلا چنین چیزی نبود. قبلا کارتها همه به یک صورت بودند و اتاق‌ها فقط اجازه داشتند کارتها را تمدید کنند و در بعضی نامه‌هایی که می خواستند به افراد بدهند، براساس سابقه و عملکرد آنها تصمیم‌گیری کنند. اما الان کار منظم و منضبط شده و همه در سیستم رتبه‌بندی با امتیازات خاص مشخص و تعریف می‌شوند.
اتاق ایران چه نقشی در تصویب این قوانین داشته است؟
اصل این کار توسط اتاق ایران و وزارت بازرگانی سابق- وزارت صنعت، معدن و تجارت امروز اتفاق افتاده و یک کار مشترک و دو طرفه است و اجرای آن به عهده اتاق ایران است.
به نظرشما این طرح تا چه اندازه در تشکیل یک نظام عادلانه موفق است؟
مسلما تا رسیدن به اهداف نهایی فاصله داریم. اگر در نهایت این کار اتفاق بیفتد می‌تواند خیلی موثر باشد. اگر بخواهیم امتیاز دهیم فکر می‌کنم که الان هنوز در اولین مرحله و در اولین پله هستیم. نهایتا وقتی به پله دهم برسیم مطمئنا کار فعالان بخش‌خصوصی و اعضا بسیار راحت‌تر ومسلما عادلانه‌تر خواهد شد.البته در بین این راه ، نقاط ضعف و نقایص مشکلات این طرح دیده خواهد شد. فکر می‌کنم که در یک برنامه حداقل ۴ ساله می توانیم امیدوار باشیم که ۸۰-۷۰ درصد مسیر لازم را بپیماییم.
آیا رتبه بندی کاملا مستقل از دولت انجام می‌شود؟
عرض کردم که این کار مشترک است بین اتاق و سازمان بازرگانی سابق و وزارت صنعت، معدن و تجارت فعلی. این کار یک کار دوطرفه است. یک بخش آن در وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌شود چون آنها هم باید کارت بازرگانی را امضا و مهر کنند اما انجام و اجرای آن بر عهده اتاق است.
فکر نمی‌کنید که این کار باید کاملا مستقل از دولت انجام شود؟
به دلیل اینکه کارتهای بازرگانی باید نهایتا در دولت امضا و مهر شوند، به نظر من همراهی با دولت باید ادامه داشته باشد.
این وابستگی مخاطراتی به همراه نخواهد داشت؟
نه، اصل قضیه، وابستگی کارتها به دولت است. تا زمانی که ما باید کارتهای بازرگانی را به سازمان بازرگانی و وزارت صنعت، معدن و تجارت ببریم و آنها را ثبت و ضبط کنیم و تاییدیه بگیریم و مهر کنیم، این وابستگی هست. در قانون جدید اتاق پیشنهاد شده که کارتهای بازرگانی و کارتهای عضویت در اتاق صادر شود و اتاق جوابگوی سازمان و وزارت باشد ولی تا الان در قانونی که دارد اجرا می‌شود این وابستگی هست و مسلما براساس این قانون ما باید برنامه‌ها و اهداف و برنامه‌ریزی‌هایمان را تنظیم کنیم.
پیشرفت این طرح تا چه اندازه می‌تواند در معرفی حرفه‌ای تر بنگاه‌ها در سطح ملی و بین‌المللی جهت تسهیل روابط‌تجاری موفق باشد؟
به نظر من می‌تواند موثر باشد. وقتی شما یک کارت زرین داشته باشید و به بانک مراجعه کنید، بانک سابقه شما را می‌داند و مثلا از مسائل مالی، پرداخت‌ها، دیون، ورشکستگی‌ها، تعهدات و ...شما باخبر است. همه اینها جزو آیتم‌هایی است که ما بررسی می‌کنیم. اگر این کار را به درستی انجام دهیم و جواب خود را در جامعه بگیرد و اگر مثلا کارت زرین را که صادر می‌کنیم، بانک اعتماد کند و سازمان مالیاتی هم نقصی در آن نبیند و خلاف واقع نباشد، مسلما طی سال‌های آینده می‌تواند راهگشای بسیاری از مسائل ومشکلاتی باشد که امروز بخش‌خصوصی و دولت در تنظیم روابط با یکدیگر دارند. بسیار مهم است که چطور این کار را انجام دهیم. همه سعی‌مان این است که این کار با شفاف‌سازی و روان‌سازی و علاوه بر آن با رفع نقاط ضعف و بدون دخالتهای خاص و با نگاه به ضوابط صورت بگیرد.
درواقع این کار می‌تواند شرکت‌ها را در مراکز معتبر بین‌المللی معرفی کند و تسهیل‌کننده روابط ما باکشورهای دیگر باشد.
بله، درکشورهای دیگر شرکت‌ها به همین ترتیب رتبه‌بندی می‌شوند و این کارتها وجود دارند و روابط بین‌الملل براساس آنها تنظیم می‌شود.
به نظر شما، مهم‌ترین تسهیلات اعطایی که بیشترین تاثیر را در محیط کسب و کار دارند، کدامند؟
محیط کسب و کار لازمه‌های خودش را دارد. ما ۱۰ آیتم داریم که مشخصا محیط کسب وکار راتعریف می‌کند. تسهیل قوانین، ساده‌سازی قوانین و سرعت عمل جزو این آیتم‌هاست که باید به همه آنها بپردازیم. اما امروز به نظرمن اصلی‌ترین معضلی که وزارت کسب و کار ما با آن روبه‌روست بحث تحریم‌ها و بحث برنامه جدی دولت برای مقابله با این تحریم‌ها و رفع و دفع آنهاست. این باید جزو اولویت‌های دولت یازدهم باشد و در شرایط فعلی به تسهیلاتی بپردازد که مقابل این تحریم‌هاست و ما هرچه در دولت دهم داد زدیم به جایی نرسید. باید اشاره کنم که در بخش خصوصی جنبشی به نام جنبش ضدتحریم به وجود آمده و دارد دنبال می‌شود که می‌تواند کمک کننده باشد.در واقع می‌توانیم به سوال شما این طور جواب بدهیم که تسهیل در مقابل تحریم در داخل کشور و رفع و دفع تحریم‌ها در خارج کشور بیشترین تاثیر را دارند. ولی آیتم‌هایی که به وزارت کسب و کار مربوط است، آیتم‌های متعددی است که باید در سرعت عمل دیده شود. ما باید در تمام سازمان‌هایمان دستورالعمل داشته باشیم که وقتی فعال بخش‌خصوصی مراجعه می‌کند، بداند که از ابتدا تا انتهای کارش چقدر زمان می‌برد. در سال‌های گذشته
همیشه روال بر این بوده که جرایم زمانی و ریالی و ... به بخش‌خصوصی تحمیل شده و در مقابل هیچ جا دولت و مسئولان و نظام جوابگوی خسارت‌هایی که به بخش‌خصوصی وارد شده و زمان و بودجه‌ای را که از آنها ضایع کرده، نبوده اند. این باید دیده شود که اگر سازمانی در فلان تاریخ و فلان ساعت، کاری را انجام داد، در مقابلش باید خسارات را جبران کند. در هر صورت باید در فضای کسب و کار هم به سرعت پرداخت، هم به تسهیل و هم به شرایط جایگزینی ضوابط به جای روابط و هم به سوق نقدینگی و امکان مالی به سمت تولید. باید همه آنچه در کشور تصویب می‌شود با نگاه به بهبود فضای کسب و کار و نگاه به رونق تولید باشد.
چرا از رتبه‌بندی به عنوان یکی از عوامل شفاف‌سازی محیط کسب و کار یاد می‌شود؟
به همین دلیل که عرض کردم. وقتی رتبه‌بندی باشد، اولا آیتم‌ها مشخص است و کار زیرزمینی نمی‌تواند انجام شود و اگر کارهای خلاف قوانین انجام شود در بحث رتبه بندی خود را نشان می‌دهد. در واقع رتبه‌بندی معیارسنجی و نظارتی هم دارد که در سال‌های بعد اتفاق می‌افتد، به این معنی که اگر شرکتی را رتبه‌بندی می‌کنیم حتما در سال‌های بعد ماموران این کار دنبالش خواهند آمد و ضوابط را به جهت آنچه باید اتفاق بیفتد ادامه خواهند داد. همه این نظارت‌ها می‌تواند شفافیت محیط کسب وکار را به وجود آورد.
به نظر شما رتبه بندی تا چه اندازه می تواند کسب و کار ایران را برای هدایت در مسیر دستیابی به اهداف مشخص شده در اسناد بالادستی همچون برنامه های توسعه، افق ۱۴۰۴، قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار و .... راهبری نماید؟
خود رتبه‌بندی شاید در این مسئله تاثیر نداشته باشد ولی وقتی در مسیر رتبه‌بندی قرار می‌گیریم، مسلما موانع و مشکلات و درگیری‌های بخش‌خصوصی را می‌بینیم که اگر برای حل آنها بکوشیم می‌تواند بسیار موثر باشد. خود رتبه‌بندی کاری است که اعتبار بین بخش‌خصوصی و سازمان‌ها و نهادها را بررسی می‌کند و اگر در آینده جواب خوبی پس دهد می‌تواند سرعت عمل انجام کارها را افزایش دهد و با رفتن به سوی کارهای مداوم موثر باشد.
مثلا امروز برای گرفتن تسهیلات بانکی، تسهیلات گیرنده باید به همه بانک‌ها و سازمان های مالیاتی و تامین‌اجتماعی مراجعه کند و نامه نداشتن بدهی برای آنها ببرد. اما اگر رتبه بندی در جای خودش اتفاق بیفتد و بانک‌ها و بانک مرکزی بپذیرند که مثلا کسانی که کارتهای زرین دارند، دیگر نیازی به چیزهایی دیگر ندارند، درمی یابیم که چقدر در همه امور تاثیر دارد. این اتفاق در همه عرصه‌های دیگر نیز خواهد افتاد. به همین ترتیب رتبه‌بندی می‌تواند به بهبود و اصلاح رویه‌ها در اجرای صحیح قوانین در سطح ملی نیز کمک نماید.
رتبه‌بندی در کشورهای دیگر چگونه انجام می‌شود؟
هر کشوری برای خود رتبه‌بندی کارتهای بازرگانی دارد، البته سازمان‌هایی هستند که در واقع برای اقتصاد جهانی این هماهنگی را انجام می‌دهند. ما هم به عنوان اتاق ایران مراجعه می‌کنیم که در لیست قرار می‌دهند و کارت مان را براساس آیتم‌های خودشان رتبه‌بندی کرده و محک می‌زنند و به کشورهای دیگر اعلام می‌کنند تا کشورهای دیگر بر این اساس رتبه‌بندی ما را مورد تایید قرار دهند. ما هم در نظر داریم در مراحل بعدی این کارها را انجام دهیم.
آیا برای رتبه‌بندی خود از این روش‌ها الگو گرفته‌اید؟
بله، این الگو از رتبه‌بندی جهانی که در سایر کشورها انجام می‌شود گرفته شده و دو سال در این زمینه کار شد تا به این مرحله رسیدیم.
به نظر شما دلیل موفقیت نهادهای رتبه‌بندی مستقل در سطح بین‌المللی مانند S&P، Moody و سایرین چیست؟
بحث موفقیت همیشه به دو عامل نیاز دارد: شناخت و استقلال. اگر شفافیت در امور باشد و وابستگی به جایی نباشد، انجام کار و نتایج آن در طول زمان به موفقیت می‌انجامد. ما هم به این دو نکته که در رتبه‌بندی شفافیت داشته باشیم و همه مطالب را فعالانه به نهاد مربوطه منتقل کنیم و از طرف دیگر استقلال این کار را حفظ کنیم، پایبند هستیم. می دانید که این پروژه برون‌سپاری شده و سعی شده شرکت‌هایی انتخاب شوند که مستقل و ضابطه‌مند باشند. غیر از این، نظارتی بر این شرکت‌ها گذاشته شده و کوچک‌ترین خلاف آنها جرایم سنگینی برایشان به دنبال خواهد داشت. تلاش کرده‌ایم هم از بدنه دولت و هم از بدنه اتاق فاصله بگیریم و کارمان مستقل باشد تا خیلی از مسائل در آن تاثیر نداشته باشد. اگر این دو نکته را در بحث استقلال و استحکام و شفافیت همه کارهایی که انجام می‌دهیم لحاظ کنیم، ما هم به موفقیت آنها خواهیم رسید.
ارسال نظر