چند پیشنهاد به شورای شهر پنجم

محقق و صاحب‌نظر حوزه اقتصاد شهری هفت پیشنهاد برای بهبود عملکرد شورای شهر پنجم در پایتخت و سایر شهرها ارائه کرد. محمد آیینی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» پیشنهادهای هفت‌گانه خود را در قالب «تکالیف بر زمین مانده چهار دوره گذشته» شورای شهر و همچنین «تکالیف جدید» این شورا برای بهبود اقتصاد شهر و محیط زندگی شهروندان تشریح کرد. به گفته وی علاوه بر مسائل و موضوعاتی که طی چهار دوره گذشته فعالیت شوراها به رغم مسوولیت نمایندگان برای پیگیری مطالبات موجود در آن حوزه‌ها مورد غفلت واقع شد، هم اکنون مسائل جدیدی در ارتباط با نحوه عملکرد شوراها و نقش آنان در ارتقای سطح زندگی و رفاه شهروندان پررنگ‌تر از گذشته شده است که انتظار می‌رود شورای پنجم به این موضوعات ورود کند. آیینی تقویت ارتباطات و همبستگی شوراها با تمام سازمان‌ها و نهادهایی که به نحوی با موضوع اداره شهر درگیر هستند، تلاش برای ارتقای اقتصاد شهر از طریق توانمندسازی حرفه‌ای و اقتصادی شهروندان، تلاش برای ایجاد بستر تامین درآمدهای پایدار برای اداره شهر، راه‌اندازی دیوان محاسبات شهری، ایجاد عدالت، منزلت و کرامت شهروندی و تلاش در جهت رفع فاصله طبقاتی در مناطق مختلف شهر را به‌عنوان برخی از این تکالیف مورد تاکید قرار داد. از دیدگاه وی تلاش در جهت ریشه کن کردن فساد اداری و مالی در مجموعه‌های مدیریت شهری و همچنین نگاه دقیق‌تر به موضوع بودجه، نظارت دقیق بر نحوه هزینه‌کرد آن در شهر از دیگر تکالیف مهم شوراها به خصوص شورای پنجم است.

فرمول ارتقای اقتصاد شهر

محقق و صاحب ‌نظر در حوزه اقتصاد شهری، با بیان اینکه وظیفه شوراها به‌عنوان بازوی نظارتی بر مجموعه مدیریتی شهری تنها نظارت و رصد فعالیت‌های شهرداری‌ها نیست، گفت: مطابق با آخرین برآوردها هم اکنون بیش از ۳۲ نهاد و سازمان در اداره شهرها نقش دارند که شورای شهر باید با تقویت ارتباطات خود با این نهادها و سازمان‌ها در جهت پیگیری مطالبات شهروندان از آنان و نحوه عملکردشان در شهر بکوشد. محمد آیینی با بیان اینکه شورای شهر در واقع نوعی پارلمان شهری محسوب می‌شود به «دنیای اقتصاد» گفت: در کشورهای توسعه یافته شوراهای شهر نقش قابل توجهی در توانمند‌سازی شهروندان و ارتقای اقتصاد شهر از این طریق ایفا می‌کنند، این نقش یا با مداخله مستقیم شوراها در آموزش فنی و حرفه‌ای شهروندان، یا با مداخله غیر‌مستقیم آنان از طریق پیگیری مطالبات مربوط به آموزش و اشتغال شهروندان یا از طریق در نظر گرفتن مشوق‌ها، تخفیف‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی و عوارض برای سازمان‌ها و نهادهایی که برای آموزش و توانمند‌سازی شغلی و اقتصادی خانوارها داوطلب شوند، انجام می‌شود.

وی تاکید کرد: تلاش در جهت آموزش و توانمندسازی شهروندان به معنای ارتقای موقعیت حرفه‌ای، شغلی و اقتصادی آنان است که نتیجه نهایی این موضوع، توانمند شدن شهروندان برای پرداخت کافی و به موقع هزینه‌های سکونت در شهر است که خود یکی از منابع پایدار شهری محسوب می‌شود. آیینی افزایش درآمد سرانه شهروندان و ارتقای اقتصاد شهر را با توانایی آنان برای پرداخت هزینه‌ها و عوارض شهری در ارتباط مستقیم عنوان کرد. وی عدم موفقیت ادوار گذشته شورای شهر در تعریف و عملیاتی‌سازی مسیرهای دسترسی شهرداری‌ها به منابع پایدار درآمدی را از عوامل رشد شهر فروشی و تراکم فروشی عنوان کرد و افزود: به‌طور کلی نمی‌توان گفت طی چهار دوره گذشته فعالیت شوراهای شهر موفقیتی در این زمینه حاصل شده است و همین ناکامی به‌طور طبیعی به شهر و شهروندان آسیب‌های زیادی وارد می‌کند.

نقش شوراها در رونق ساخت‌و‌ساز

آیینی با بیان اینکه هم اکنون عمده درآمدهای شهرداری‌ها از محل عوارض ساخت وساز و فروش تراکم است، گفت: دریافت عوارض هنگفت از سازندگان مسکن در شهرها می‌تواند یکی از موانع خروج بازار ساخت وساز از رکود و از عوامل بی‌انگیزگی سازندگان برای ساخت مسکن در مقطع زمانی فعلی باشد. این در حالی است که اگر ترتیبی اتخاذ شود که به جای تامین هزینه‌های اداره شهر از ساخت مسکن، این هزینه‌ها به تدریج و در شکل پایدار در قالب شارژ شهری یا همان عوارض سکونت در شهر از شهروندان دریافت شود هم به نفع شهر خواهد بود و هم به نفع شهروندان. وی تاکید کرد: دریافت عوارض ساخت وساز به جهت آنکه رقم بالایی از هزینه‌های ساخت مسکن را به خود اختصاص می‌دهد در شکل افزایش قیمت مسکن موجب زیان شهروندان خواهد بود، این در حالی است که کاهش ساخت وساز به دلیل بالا بودن رقم این عوارض عامل دیگری است که بر قیمت مسکن تاثیر می‌گذارد.

آیینی گفت: به‌عنوان مثال هم‌اکنون حدود ۱۰۰ میلیون تومان از هزینه ۵۰۰ میلیون تومانی ساخت یک مجتمع مسکونی مربوط به عوارض ساخت‌و‌ساز است؛ اگر تمهیدی اندیشیده شود که به جای دریافت یکجای این ارقام از سازندگان که در نهایت در قالب افزایش قیمت مسکن از شهروندان گرفته می‌شود، شهروندان هزینه سکونت در شهر را به تدریج بپردازند هم موضوع درآمدهای پایدار شهری محقق می‌شود و هم می‌توان به این وسیله هزینه‌های ساخت و ساز را بیش از پیش تحت کنترل درآورد. وی همچنین این اقدام را موجب افزایش انگیزه سازندگان برای ساخت واحدهای مورد نیاز شهروندان در آستانه رونق معاملات مسکن عنوان کرد. این صاحب‌نظر حوزه اقتصاد شهری ادامه داد: در دوره‌های قبلی از شورای شهر انتظار می‌رفت موضوع درآمدهای پایدار شهری را حل و فصل کند اما متاسفانه عملکرد موفقی در این زمینه مشاهده نشد.

دیوان محاسبات شهری ایجاد شود

آیینی همچنین با اشاره به ضرورت تشکیل «دیوان محاسبات شهری» و پیگیری شورای شهر برای تشکیل این نهاد نظارتی خاطرنشان کرد: همان‌گونه که برای نظارت بر هزینه‌کرد بودجه دستگاه‌های دولتی دیوان محاسبات اداری وجود دارد لازم است چنین دیوانی در شهرها به خصوص کلانشهرها ایجاد شود تا نحوه هزینه‌کرد بودجه در شهر از سوی یک نهاد نظارتی متخصص رصد شود. وی ضرورت تشکیل دیوان محاسبات شهری را به خصوص برای شهر تهران پررنگ‌تر از سایر شهرها اعلام کرد و افزود: دیوان محاسبات شهری پایتخت می‌تواند الگوی سایر شهرها قرار بگیرد و از این طریق به تدریج زمینه‌های فساد مالی و اداری در شهرها به‌طور کلی ریشه‌کن شود. آیینی تاکید کرد: از شورای شهر پنجم انتظار می‌رود در همه شهرها به خصوص کلانشهرهای مهم با ابتکار عمل و طراحی ماموریت‌های کاربردی و عملیاتی‌سازی آن‌ها، در جهت رفع مشکلات فعلی در شهرها و افزایش سطح رفاه شهروندان تلاش کند. وی همچنین تلاش در جهت رفع تبعیض‌های احتمالی در جهت ارائه خدمات به مناطق مختلف شهر تهران و سایر کلانشهرها را از دیگر ماموریت‌های مهم شورای شهر اعلام کرد و افزود: نباید در ارائه خدمات شهری بین مناطق مختلف شهرها و کلانشهرها تبعیضی وجود داشته باشد و سطح خدمت رسانی در همه مناطق شهری باید به حد مطلوبی رسیده و یکسان باشد. در این زمینه نقش نظارتی شورای شهر بسیار مهم است.