بازار مکاره اقتصاد نفتی
دکتر اکبر نعمت‌اللهی * نمایشگاه‌ها گردهمایی‌هایی هستند که در فاصله‌های زمانی معین با هدف‌های خاص خود تشکیل می‌شوند و دست‌اندرکاران و البته بازرگانان بسته به موضوع نمایشگاه، از هر سو به آن می‌آیند. ریشه‌های نمایشگاه‌های مدرن را می‌توان در اروپای قرون وسطی پیدا کرد؛ در این نمایشگاه‌ها اهل کسب و کار، مشتاقان و علاقمندان بازدید از پیشرفت‌ها و محصولات جدید فنی و صنعتی حاضر می‌شدند. نمایشگاه‌هایی با مختصات کم و بیش امروزی نخستین بار در 1851 در کریستال پالاس لندن برپا شد. اگرچه نمایشگاه در معناهای امروزی‌اش پدیده‌ای اروپایی است اما در دوران ما قبل کلاسیک گردهمایی‌هایی مشابه در منطقه میان رودان (بین‌النهرین)، سوریه، فلسطین و سرزمین عربستان تشکیل می‌شد و فنیقی‌ها که از بازدیدکنندگان اصلی این بازارهای مکاره بودند عنصری واسطه و عامل ارتباطات آن دوران شرق و غرب بودند. نمایشگاه‌های امروزی ابزار ارتباطی مهمی هستند که راه ارتباطات بازرگانی علمی و فنی جهانی را هموار می‌سازند و همواره پابه پای تحولات زمانه حرکت کرده‌اند. سیستم اقتصاد بین‌المللی غرب که پس از جنگ جهانی دوم بر بخشی از دنیا حاکم شد دست کم برای 45 سال دست نخورده ماند اما همانند خود اقتصاد، همزمان با نضج گرفتن اقتصاد بازار در دهه 1990 که با تحولات سیاسی عمده ازجمله فروپاشی شوروی و اقمارش و پیدایش کشورهای مستقل با هویت تاریخی خود، محقق شدن اتحادیه اروپا پس از حدود نیم قرن و زوال پیشوایی (هژمونی) ایالات متحده آمریکا، روابط اقتصادی جدید در پهنه دنیا پدید آمد. بازارهایی بزرگ با فرصت‌هایی برابر با سیاست‌های آزادگرایانه‌تر بر مبنای رقابت آزاد پدیدار شدند و نمایشگاه‌های گوناگون صنعتی، علمی و تکنولوژیک در چارچوب‌های خود به رخ نگاره (پرتره) این بازارها تبدیل گشتند که به مدد شیوه‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی، به بخشی جدایی‌ناپذیر از اقتصاد نوین جهانی و ابزار همکاری‌های بین‌المللی تبدیل گشته‌اند. همکاری‌ها در عصر جهانی شدن اقتصاد تنها یک پدیده اقتصادی نیست و بسیار عمیق‌تر، گسترده‌تر و پیچیده‌تر از آن است. در چنین روند تحولاتی، نمایشگاه‌ها به یک پلات‌فرم یاسکو برای به اشتراک گذاشتن کار، دانش، منابع و بهره‌مندی از فرصت‌های متقابل تبدیل گشته‌‌اند. در هزاره سوم فناوری‌های نوین به شکلی قاطع دست به کار دگرگون‌سازی تمام ابعاد تجارت، صنعت، اقتصاد، فرهنگ شده‌اند. در این روند تحول فرصت‌های بسیاری برای سازمان‌های تولیدی و افرادی که مهارت، ایده و انگیزه لازم را داشته باشند، وجود دارد. سازمان‌هایی که می‌خواهند در این عرصه رقابت پیشتاز یا دست کم ماندگار شوند و همچنان ارزش‌آفرینی کنند، ناگزیرند که ارزش‌ها، مهارت‌ها و فناوری‌های خود را با این تحولات سازگار کنند. با توسعه بیشتر مرزهای دانش انسانی و سطوح پیچیده‌تر فعالیت‌ها به الگوهای کاری و همکاری‌های جدیدی نیازمندیم و چنین فرصت‌هایی را عمدتا از پنجره نمایشگاه‌ها می‌توانیم شناسایی کنیم. نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران در نوزدهمین دوره برگزاری خود به یکی از معتبرترین نمایشگاه‌ها در نوع خود تبدیل شده و به لحاظ گستردگی و تنوع موضوع، پنجمین نمایشگاه بزرگ در جهان است. امسال در نمایشگاه تعداد قابل توجهی از شرکت‌های دارای تکنولوژی برتر و مدیران ارشد بین‌‌المللی به نمایندگی از طرف شرکت‌ها و کشورهای متبوع خود در آن حضور دارند. تعداد کمپانی‌ها و نهادهای شرکت‌کننده معرف رشد قابل توجه این نمایشگاه است. هر یک از بخش‌های این نمایشگاه برای شرکت‌کنندگان، نهادهای متقاضی استفاده از خدمات و کالاهای آنها و یا بازدیدکنندگان فرهیخته در تعامل با یکدیگر می‌توانند شبکه‌ای از فرصت‌ها را برای یکدیگر فراهم آورند. چرا که این نمایشگاه از روند تکاملی مناسبی بهره‌مند بوده و توانسته در این عرصه پهناور صنعتی، علمی و بازرگانی و اقتصادی بهترین و خلاق‌ترین نیروهای پژوهشی، صنعتی وبازرگانی فعال در عرصه انرژی را گردهم آورد تا هر یک ویژگی‌ها و قابلیت‌های دیگری را شناسایی کنند و در مقابل هر کدام به فراخور حال خود، دانش عظیم درباره موضوعات مرتبط به کسب و کار خود به دست آورند و از چشم‌اندازی جهانی که این نمایشگاه فراهم می‌کند، بهره‌ گیرند و آنچه را که نیازمند آگاهی از آن هستند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به دست آورند، از فرصت‌های پدید آمده بهره می‌گیرند، چشم‌اندازهای جدیدی را کشف می‌کنند و درباره کسب و کار آن به شکلی هدفمند به مذاکره برای همکاری، مبادله کالا، فن‌آوری، یا کسب دانش فنی می‌پردازند.
گرچه نمایشگاه‌های پیشین نیز بازتابی از وضعیت صنعت نفت کشور و چشم‌انداز همکاری‌های بین‌المللی آن بودند اما نمایشگاه امسال، ترکیب شرکت‌کنندگان و موضوع‌های بحث و گفت‌وگو ملهم از نقشه راه جدید صنعت نفت و بازتابی از دیپلماسی نفتی است.
* مدیر اداره کل روابط عمومی وزارت نفت