گروه‌های در اولویت تامین مسکن

عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در اولین روز کاری خود در دولت دوازدهم، ۴ گروه متقاضی مسکن را جامعه هدف برنامه‌ریزی‌ها در این بخش معرفی کرد. در حوزه مسکن اصلی‌ترین مساله، رسیدگی به چهار گروه اولویت‌دار است. نخستین گروه، جامعه حاشیه‌نشینان با حدود ۱۱ میلیون نفر جمعیت و گروه دوم ساکنان بافت‌های فرسوده با حدود ۹ میلیون نفر جمعیت هستند که در مجموع حدود ۲۰ میلیون نفر جمعیت بدمسکن را تشکیل می‌دهند. همچنین خانه‌اولی‌ها و گروه‌های کم‌درآمد از دیگر گروه‌های اولویت‌داری هستند که باید در بخش مسکن به وضعیت آنها سامان داده شود. مطابق سیاست‌های تعریف شده در راستای برنامه ششم توسعه، یکی از طر ح‌های تامین مسکن گروه‌های کم‌درآمد، طرح مسکن اجتماعی است که بر‌اساس آن، نیاز ۱۰۰ هزار خانوار فاقد مسکن یا بد مسکن در سال، از طریق ساخت واحدهای مسکونی ملکی و اجاره‌ای روی اراضی دولتی و همچنین پرداخت یارانه اجاره بها، تامین خواهد شد. طرح مسکن اجتماعی سال گذشته در دولت تصویب شد. همچنین برای حل چالش بافت فرسوده نیز سیاست پرداخت تسهیلات بدون سپرده و ارزان قیمت نوسازی به اجرا گذاشته شده که البته تا کنون کمتر از ۵ درصد تکالیف بانک‌ها در حوزه پرداخت وام نوسازی ارزان قیمت به اجرا گذاشته شده است.

قرار است سالانه ۳۰۰ هزار واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده با پرداخت تسهیلات نوسازی احداث شود. کمبود یارانه دولتی برای تامین مابه التفاوت نرخ سود وام نوسازی، مهم‌ترین مشکل در این موضوع است. آخوندی درباره اینکه چرا با تشکیل دولت یازدهم در سال ۹۲، دستور توقف اجرای جدید در مسکن مهر را صادر کرد، گفت: آن زمان باید بین ساخت و سازهای بدون متقاضی در بیابان‌های اطراف شهرهای بزرگ و نوسازی بافت فرسوده درون شهرها، تصمیم سخت می‌گرفتیم. دولت یازدهم در آن مقطع با همه توان و آمادگی، این تصمیم سخت را اتخاذ کرد و به رغم آنکه بنده می‌توانستم با پذیرش اشتباهات گذشته و تکرار آنها، از طریق افتتاح‌های پی در پی ۹۰۰ هزار واحد مسکونی مهر طی ۴ سال اخیر، به وزیر محبوب تبدیل شوم اما اقدامات بنیادین و درازمدت برای بخش مسکن را در دستور کار قرار دادم. وزیر راه و شهرسازی همچنین در دفاع از برنامه‌هایی که برای ۴ سال آینده تدارک دیده است، گفت: وزارت راه و شهرسازی در دولت یازدهم، توانمندسازی ۴ گروه متقاضی مسکن از جمله خانه اولی‌ها یا همان زوج‌های جوان فاقد مسکن، ۸ میلیون نفر ساکن بافت فرسوده و همچنین حدود ۱۱ میلیون نفر حاشیه و بد مسکن را از طریق افزایش سقف تسهیلات مسکن و پرداخت تسهیلات ارزان قیمت با نرخ سود ۸ درصد را در دستور کار قرار داد.

این اقدامات شاید به‌خاطر آنکه زودبازده نبودند، باعث شد برخی انتقادات مطرح شود اما دولت در این مقطع به اقدامات بنیادین و پایدار برای دست زدن به اصلاحات فوری در بخش‌های مختلف از جمله بخش مسکن نیاز دارد. آخوندی با بیان اینکه طرح مسکن مهر در حل مشکلات حاشیه نشینی، بافت فرسوده و همچنین خانه دار کردن زوج‌های جوان خانه اولی، ناموفق بود، تصریح کرد: بنده به هیچ وجه حاضر نبودم و نیستم در تشدید مشکلات ناشی از تداوم اجراهای جدید مسکن مهر،‌ شریک باشم. اما در عین حال در دولت یازدهم، متعهد بودم بخش‌های ناتمام مسکن مهر را تکمیل کنم که نتیجه آن، تکمیل و افتتاح ۹۰۰ هزار واحد مسکونی مهر طی ۴ سال گذشته بود. آخوندی درباره نوع افتتاح‌های مسکن مهر در دولت یازدهم گفت: در دوره‌های قبل، افتتاح‌های مسکن مهر به‌صورت تکمیل خدمات زیربنایی و روبنایی محله‌های مسکن مهر انجام شد اما در این دوره جلوی افتتاح‌های ناقص و غیرقابل سکونت گرفته شد. اکنون نیز حدود ۱۰۰ هزار واحد مسکونی مهر باقی مانده است که با همه توان در دولت دوازدهم، کار ساخت و تکمیل آنها به پایان خواهد رسید.

وزیر راه و شهرسازی همچنین درباره برنامه خود برای بافت فرسوده نیز گفت: بیش از ۲ هزار محله در شهرهای سراسر کشور به‌عنوان محله‌های فرسوده و نیازمند نوسازی و بازسازی شناسایی شده است و در قالب یک برنامه ۱۰ ساله، بنا داریم این محله‌ها را با طرح‌های مخصوص هر محله و با توجه به مشکلات و ویژگی‌های خاص آن محله، بازسازی کنیم. وی افزود: خوشبختانه دولت یک هزار میلیارد تومان به‌عنوان منابع اعتباری و یارانه قابل تخصیص برای پروژه‌های نوسازی بافت فرسوده، تامین مالی کرده است که این منبع مالی می‌تواند به‌عنوان اهرم اجرای طرح‌های نوسازی مورد استفاده قرار بگیرد. آخوندی درباره مسکن اجتماعی نیز گفت: مطابق مصوبه هیات دولت، قرار است سالانه ۱۰۰ هزار خانوار دهک‌های کم درآمد، مشمول طرح مسکن اجتماعی در قالب ساخت واحدهای اجاره‌ای و پرداخت یارانه اجاره بها، قرار بگیرند. این طرح با محوریت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و همکاری نهادهای خیریه که اطلاعات کم درآمدها و خانوارهای تحت پوشش را در اختیار دارند، به اجرا درمی‌آید. البته در سال‌های ۹۲ و ۹۳ با توجه به بار سنگین تعهدات مسکن مهر، عملا امکان اجرای این طرح وجود نداشت اما امسال، سیاست‌های مسکن اجتماعی در کشور به اجرا درمی‌آید.

وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم در پاسخ به انتقادات مطرح مبنی بر اینکه دولت در حوزه مقابله با شهرفروشی اقداماتی انجام نداده است، گفت: شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در دولت یازدهم با همه توان، مقابل شهرفروشی‌های گسترده ایستاده و خوشبختانه در این شورا موفق شدیم با اصلاح طرح‌های تفصیلی شهرها و برخورد با تغییر کاربری ها، جلوی فروش ضوابط ساخت و ساز را بگیریم. آخوندی پیامد سوداگری‌های سال‌های اخیر در بخش مسکن را وجود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار خانه خالی و ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار خانه دوم در کشور عنوان کرد و گفت: اگر چه ۲۵ میلیون واحد مسکونی در کشور وجود دارد و تعداد خانوارها ۲۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر است که در ظاهر، تعداد واحدهای مسکونی از تعداد خانوارها بیشتر است و ممکن است تصور وجود شرایط ایده آل در بازار مسکن به‌وجود بیاید اما بیش از ۴ میلیون واحد از این آپارتمان ها، بدون استفاده به‌صورت خانه خالی یا خانه دوم افراد هستند. برای رفع این معضل چاره‌ای جز حرکت به سمت بافت فرسوده و ساخت و سازهای مصرفی و مطابق الگوی تقاضا وجود ندارد.

آخوندی درباره سیاست توانمندسازی خانه اولی‌ها از طریق تسهیلات مسکن نیز گفت:‌ خوشبختانه اعتماد مردم به صندوق پس انداز مسکن یکم طی دو سال گذشته باعث شد بیش از ۲۰۰ هزار نفر در این صندوق، سپرده‌گذاری کنند و اکنون بیش از ۴ هزار میلیارد تومان منابع ناشی از پس‌انداز خانه اولی‌ها در این صندوق،‌ جمع شده است بدون حتی یک ریال کمک دولتی. این مدل تامین مالی مسکن بدون اتکا به دولت، نشان از سیاست‌گذاری درست در قالب رژیم پس انداز دارد. وزیر راه و شهرسازی یکی دیگر از برنامه‌های مشترک برای دو حوزه مسکن و شهرسازی طی این دوره را شکل دادن «شهرسازی ریل پایه» عنوان کرد تا رفت و آمدها در شهرهای بزرگ و مجموعه‌های شهری، با شبکه ریلی (مترو)، تسهیل و تسریع شود.