طبقه‌بندی بازار خودرو در پساتحریم

ورود شرکای خارجی خودروسازان همزمان با لغو تحریم‌ها با کلی وعده و وعید همراه بود. وعده‌هایی مبنی بر تولید خودروهایی باکیفیت که از قیمت نازلی نسبت به خودروهای قدیمی فعلی برخوردار هستند. در این بین خودروسازان داخلی که اولین قدم‌های شراکت با خارجی‌ها را برمی‌داشتند نیز در وعده دادن به مشتریان پیشقراول بودند. اگر چه این وعده‌ها در نهایت به «کمپین نخریدن خودروی نو» ختم شد، اما مشتریان ظاهرا هنوز در انتظار معجزه ورود خودروهایی با کیفیت و قیمت مناسب هستند. دو سال گذشته همزمان با توافق هسته‌ای این‌گونه تصور می‌شد که خودروهای جدیدالورود به ایران خودروهایی هستند که جایگزین خودروهای قدیمی همچون پراید و ۴۰۵ خواهند شد. علاوه بر این انتظار نیز بر این بود که متقاضیان خودروهای زیر ۵۰ میلیون تومان بیشتر از مابقی از حضور خارجی‌ها منتفع شوند.

حال آنکه نه تنها چنین نشد، بلکه آنچه در واقعیت اتفاق افتاد ورود خودروهایی با قیمت بالای ۷۰ میلیون تومان بود. در این زمینه برخی از منابع آگاه عنوان می‌کردند که طبق توافق خودروسازان داخلی با فرانسوی‌ها، قرار بر پر کردن خلأ‌های قیمتی در بازار خودرو کشور بوده است. به‌طوری‌که داخلی‌ها با حفظ تولید خودروهای قدیمی که بین ۲۵ تا ۵۰ میلیون تومان قیمت داشت، همچنان این بازار را حفظ کنند و خودروهای بالای ۵۰ میلیون نیز به خارجی‌ها واگذار شود. در این میان در مورد چرایی این توافق شاید بهترین پاسخ را قائم مقام مدیرعامل پژو سیتروئن به ایران داد وی در این زمینه عنوان کرد که خودروهای جدید خودروسازان با توجه به ارتقای تکنولوژیک دیگر نمی‌تواند خواست مشتریان ایرانی را برآورده کند و این خودروها به‌طور حتم قیمتی متفاوت از قدیمی‌ها دارند. در هر صورت به‌نظر می‌رسد که باید سال‌ها شاهد تولید خودروهای قدیمی با قیمت زیر ۵۰ میلیون تومان باشیم و خودروهای جدید مشارکتی را با قیمتی بالای ۵۰ میلیون تومان بپذیریم.

در این بین اما نمی‌توان از پوشش‌دهی مناسب چینی‌ها در قیمت خودرو چشم‌پوشی کنیم. این خودروسازان از بدو ورود خود به ایران برخلاف داخلی‌ها در هر رده قیمتی به عرضه خودرو پرداختند که این امر موفقیت چشمگیری را برای آنها به‌دنبال داشت. درحال حاضر خودروسازان داخلی تنها در رده قیمتی پایین ۵۰ میلیون تومان به تولید می‌پردازند. این در شرایطی است که برخی از خودروهای چینی که هم اکنون توسط داخلی‌ها به تولید می‌رسد قیمتی بالای ۵۰ میلیون تومان دارد. اما طی هفته جاری شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در گزارشی با بررسی سهم بازار خودروهای موجود در دسته‌های قیمتی شش‌گانه در سال ۹۵ و مقایسه آن با تنوع خودروهای موجود در همان دسته قیمتی، به یافته‌هایی در این زمینه رسیده است. در این گزارش آمده است که با وجود سهم نزدیک به ۳۰ درصدی خودروهای زیر ۲۵ میلیون تومان، تنوع محصولات در این دسته محدود به خودروی تیبا صندوقدار و سایپا ۱۳۱، سایپا ۱۳۲ و سایپا ۱۱۱ می‌شود. سهم بازار این دسته از خودروها در انحصار سایپا قرار دارد. پیش از این عنوان شده بود که کوئید رنو در همین محدوده قیمتی در ایران خودرو تولید شود که با مخالفت سرسخت سایپا روبه‌رو شد.

اما دسته قیمتی ۲۵ تا ۵۰ میلیون تومان از تنوع قابل قبولی از جهت خودروهای ساخت و مونتاژ داخل و وارداتی برخوردار است. خودروهای ملی، ۴۰۵، پژو، تندر، ساندرو در این محدوده قیمتی جای می‌گیرند. این محدوده بیشترین بازار را به‌دلیل تقاضای بالا به خود اختصاص داده است. بر این اساس محدوده قیمتی مذکور بیشتر در انحصار شرکت ایران خودرو قرار دارد و اما دسته قیمتی ۵۰ تا ۷۵ میلیون تومان که تا چند سال گذشته تنوع چندانی نداشت، در دو سال گذشته با حضور خودروهای وارداتی و مونتاژ داخل متنوع چینی حدود ۸/ ۵ درصد از سهم بازار را به خود جذب کرده است. ساندرو استپ وی تنها خودروی غیرچینی این دسته است. درحال حاضر خودروسازان داخلی در این محدوده قیمتی چندان خودروهای قابل عرضه‌ای ندارند. به همین دلیل برخی از خودروسازان خارجی که با داخلی‌ها مشارکت داشته یا حضوری مستقل پیدا کرده‌اند، چشمداشت زیادی به این محدوده قیمتی دارند.

حال آنکه چینی‌ها در این محدوده حضور فعالی پیدا کرده‌اند. اما به سراغ دسته قیمتی ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان می‌ریم؛ جایی که تنوع نسبتا مناسبی از جهت کشور سازنده، نوع شاسی، نوع گیربکس و... در اختیار مشتریان قرار گرفته است. تنوع شرایط فروش می‌تواند سهم بازار این دسته از خودروها را در ارزیابی‌های آتی افزایش دهد. در حال حاضر خودروهای جدید پژو همچون ۲۰۰۸ و ۳۰۱ قیمتی در محدوده ۱۰۰ میلیون تومان دارند. در این زمینه برخی از کارشناسان تاکید می‌کنند که این محدوده بییشتر در اختیار خودروهای جدید فرانسوی قرار خواهد گرفت. اما خلأ بعدی بازار خودروهای صفر در ایران در دسته قیمتی ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلیون تومان جای گرفته است. جایی که تنها ۷ خودرو در آن خودنمایی می‌کنند. در این محدوده نیز خودروسازان داخلی حرفی برای گفتن ندارند هرچند که ممکن است شراکت‌های خارجی تنوع محصول آنها را در این رده قیمتی افزایش دهد. این در شرایطی است که شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در این گزارش عنوان می‌کند که تنوع نسبتا بالای خودروها در دسته قیمتی بالای ۱۲۵ میلیون تومان فقط برای کسب ۶/ ۱ درصد از سهم فروش خودرو در بازار ایران است. نکته دیگری که این شرکت بر آن تاکید داشته این است که بیش از ۹۷درصد از خودروهای عرضه شده در بازار ایران در سال ۹۵ زیر ۱۰۰ میلیون تومان به فروش رسیده‌اند.

طبقه‌بندی بازار خودرو در پساتحریم