تنگناهای صنعت چرم تبریز

مسعود بنابیان
عضو هیات نمایندگان اتاق تبریز

صنعت چرم مانند صنایع دیگر متاثر از فضای حاکم بر صنعت کشور بوده و با مشکلاتی نظیر شرایط تحریم، قوانین مالیاتی، قانون کار،کمبود نقدینگی، عدم حمایتهای عملی از صنعت روبرو است. در عین حال، بعضی از مشکلات حاکم بر صنعت کشور در صنعت چرم پررنگتر است. از سوی دیگر، صنعت چرم مسائل و مشکلات خاص خود را دارد؛ به عنوان مثال برگشت کُند سرمایه موجب کاهش شدید نقدینگی شده است. همچنین با مسائلی نظیر فرسودگی ماشین‌آلات، کمبود شدید نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده هم در زمینه تولید و هم در زمینه مدیریت و بازرگانی مواجه هستیم و متاسفانه برنامه ای برای آموزش نیروی انسانی، برای صنعت یکصدساله کشورمان نداریم. در همین حال مسائل کمبود و کیفیت پوست خام گاوی، بوروکراسی پیچیده واردات و عدم دسترسی آسان به ماده اولیه مرغوب از بزرگترین مشکلات این صنعت است.

علاوه بر مطالب فوق، اساسی ترین مشکل صنعت چرم نبود یک سند بالادستی یا نقشه راه برای حمایت از این صنعت است تا تمامی دست اندرکاران و ذینفعان وظایف خود را در قالب یک برنامه مدون بدانند. البته دفتر چرم و نساجی وزارتخانه در دو سال گذشته به این امر اهتمام ورزیده و آن را آماده کرده ولی برای اجرایی شدن آن، سایر دستگاه های مرتبط مانند دامپزشکی، وزارت علوم و تحقیقات، مرکز آموزش فنی و حرفه ای، بانکها و ... همکاری لازم را ندارند. به نظر اینجانب با اجرایی شدن این سند بسیاری از مشکلات صنعت چرم مرتفع خواهد شد. در این سند به صنعت چرم سبک که یکی از بزرگترین پتانسیل های صادراتی کشور است، به طور خاص پرداخته شده است.

نقش صنعت چرم در استان

صنعت چرم از قدیمی ترین صنایع آذربایجان شرقی است و قدمت کارخانه های ایران و خسروی به یک قرن نزدیک می شود. چرم خسروی در زمان خود از بزرگترین و معروفترین کارخانه‌های چرمسازی جهان بود که با دانش فنی آلمان تاسیس و شروع به کار کرد. هم اینک آذربایجان شرقی با داشتن270واحد تولیدی چرم سنگین، بزرگترین قطب تولید چرم سنگین در کشور است و علاوه بر تامین 2000 واحد تولیدی کفش در تبریز، حدود 70 درصد از نیاز صنایع کفش، کیف و کمربند کشور را تامین می‌کند. چرم تبریز تقریبا یک برند ملی است و کمتر ایرانی‌ای هست که با چرم تبریز آشنا نباشد. چرم تبریز که به دو صورت مستقیم (چرم) و غیرمستقیم (کفش چرمی) به خارج صادر می‌شود، قبل از تحریم‌ها به 14 کشور جهان صادرات داشت؛ از چین و هندوستان گرفته تا قلب اروپا مثل ایتالیا و اسپانیا. بعد از شرایط تحریم به دلایل مختلف این صادرات کاهش یافته یا متوقف شده است.عدم امکان نقل و انتقال ارز، عدم دسترسی به ماشین آلات روز و گران تمام شدن مواد اولیه باعث شدکه بهای تمام شده ما بالا رود و قدرت رقابت در بازار بین المللی را از دست بدهیم. علاوه بر مساله قیمت، فرسوده شدن ماشین‌آلات و عدم حمایت‌های لازم برای بازسازی و نوسازی آنها، باعث شد صنعت چرم کشور کیفیت مطلوب خود را از دست بدهد.برای حضور مجدد در بازارهای جهانی نیازمند عزم و اراده ملی و حمایت ویژه دولت هستیم تا در قالب تسهیلات کم‌بهره امکان بازسازی و نوسازی ماشین آلات وجود داشته باشد. با بهره های بانکی فعلی امکان رقابت با کشورهای دیگر وجود ندارد، زیرا مزیتی نسبت به کشورهای اروپایی و آسیایی نداریم تا بتوانیم با آنها رقابت کنیم.

اولویت‌های اساسی نجات صنعت چرم

1- تشکیل صندوق حمایت از صنعت با عوارض دریافتی از صادرات مواد خام صنعت چرم

2- بازسازی و نوسازی ماشین‌آلات با تسهیلات ویژه

3- دسترسی آسان به پوست خام و تسهیل واردات آن

4- برگزاری کلاس‌های آموزشی و استفاده از دانش فنی روز با حضور استادان خارجی

5- دسترسی آسان به مواد شیمیایی مرغوب و کاهش تعرفه‌های واردات بعضی از اقلام که در کشور به اندازه کافی وجود ندارد.

چالش‌های بازار داخلی

یکی از بزرگترین مشکلات صنعت چرم در شرایط فعلی کمبود شدید نقدینگی است که از طولانی بودن بازگشت سرمایه ناشی می‌شود. هم‌اکنون بازگشت سرمایه از صنایع پایین دستی به صنعت چرم تا یک سال و نیم از زمان خرید مواد اولیه طول می کشدکه موجب کاهش شدید نقدینگی در صنعت شده و امکان بازسازی، نوسازی و توسعه را از صنعت گرفته است. با توجه به نرخ بالای تسهیلات، فروش مدت‌دار باعث افزایش قیمت تمام شده و کاهش قدرت رقابت با رقبای خارجی می شود که اینک رفته رفته شاهد حضور رقبای خارجی در بازار داخلی هستیم. از نکات بسیار کلیدی و حساس، قاچاق عمده و بی‌دردسر چرم از کشورهای همسایه به ایران است. در حالی است که تولیدکننده داخلی باید پاسخگوی اداره ها و دوایر دولتی، از تامین اجتماعی و محیط زیست تا مالیات و قانون کارباشد، قاچاقچیان بدون دردسر و با هزینه بسیار ناچیز چرم را وارد کشور کرده و با تبلیغ آشکار در بازار به فروش می رسانند.