دکتر حسن کاردان رییس هیات مدیره نساجی کویر سمنان، معتقد است که صنعت نساجی ایران چیزی از رقبای خارجی خود کم ندارد، البته به شرطی که اجازه استفاده از پنبه‏های مرغوب با قیمت مناسب را به آن بدهند. وی می‏گوید: وقتی صنعتگر را مجبور به واردات پنبه از تنها یک کشور می‏کنند، نخ ایرانی مزیت رقابتی خود را در برابر رقبای ترک، چینی و غیره از دست می‏دهد. گفت‏وگو با این فعال صنعت نساجی که مدیریت شرکت قالی سلیمان را نیز بر عهده دارد، می‏خوانید.

میزان قاچاق محصولات نساجی چقدر است؟

من میزان دقیق قاچاق کالای نساجی را مطلع نیستم ولی میدانم که کالای نساجی بیشتراز کالاهای سایر صنایع قاچاق می‌شود علت هم آسان بودن قاچاق واردات این کالا است. مثلا قاچاق یک یخچال بزرگ از قاچاق پارچه خیلی سخت‌تر است، اتومبیل که اصلا نمی‏شود قاچاق وارد کرد، تایر و این محصولات هم مشکل است، البته نه اینکه قاچاق نمی‏شود. تلویزیون و تایر هم قاچاق می‏شود، اما مثلا در یک کامیون ۳۰۰ تایر می‌توانند بگذارند، در حالی که در همان کامیون یا تریلی ممکن است چند هزار متر پارچه یا چند هزارعدد پوشاک جا بدهید و وارد کنند و به صورت قاچاق بفروشند. بنابراین می‏توان گفت که قاچاق کالای نساجی مشابه کالاهای دیگر نبوده و این آسیب بزرگی برای صنعت نساجی و همچنین برای اشتغال در کشوراست، چون در صنعت نساجی در مقایسه با صنایع دیگر تقریبا بیشترین اشتغال وجود دارد.

چه انتظاراتی از دولت برای جلوگیری از قاچاق کالاهای نساجی دارید؟

انتظار خاصی از دولت نداریم. فقط اینکه با این پدیده منفی جدی برخورد کند. درواقع از نظر من این مردم هستند که باید کمک کنند و از خرید کالاهای قاچاق تا جایی که مقدور است خودداری کنند. مردم ایران اگر می‏خواهند بچه‏هایشان سر کار بروند، اگر می‏خواهند کیفیت کالای ایرانی بالاتر برود و اگر می‏خواهند صنایع ایرانی رونق پیدا کنند، باید از خرید و مصرف کالای قاچاق خودداری کنند.به طور مثال اگر در بازار لباس، پوشاک ترکیه بیشتر است، لباس ایرانی باید انتخاب اول ما باشد.باید در میان مردم فرهنگ سازی کنیم که تا آنجا که می‌توانند کالای قاچاق کمتر بخرند. بدانیم هر کالای خارجی و قاچاقی که می‏خریم در واقع یک کارگر ایرانی را بیکار می‏کنیم. دولت شروع به فرهنگ‌سازیمصرف کالای ایرانی نماید و تبلیغات وسیعی را در این زمینه شروع کند درست مثل فرهنگ‌سازی سایر موارد که در ایران فعلا رایج است.

مشکلات عدیده‏ای که در صنعت نساجی وجود دارد ازجمله نبودن پنبه، چه تاثیری بر این صنعت گذاشته است؟

ما یا بلد نیستیم، یا نمی‏خواهیم و یا خجالت می‏کشیم کشور دیگری راکه در کار نساجی پیشرفت بهتری داشته الگو قرار دهیم. نمی‏دانم چه عیبی دارد که مثلا بگوییم ترکیه در این صنعت چه کار کرده است؟ ترکیه که خودش حدود ۷۰۰ هزار تن پنبه تولید می‌کند، بیشتر از ۷۰۰ هزار تن هم وارد می‌کند. ولی در کشور ما که فقط ۴۰ تا ۵۰ هزار تن پنبه تولید می‏شود می‏گویند واردات پنبه ممنوع است. حالا هم که آزاد شده، می‏گویند فقط از کشور ازبکستان وارد شود. به این ترتیب واردات پنبه از استرالیا، آمریکا، مصر، ساحل عاج و دیگر کشورها را ممنوع کرده‌اند به این دلیل که می‏گویند کرم سرخ دارد. این موضوع مربوط به سال‏ها پیش است، اما هنوز همان قانون را رعایت می‏کنند و حق نداریم از پنبه خوب و مرغوب کشورهای دیگر استفاده کنیم. مشکل دیگر تعرفه‏های بالا است. در حال حاضر حدود ۱۰ درصد تعرفه پنبه می‏دهیم، در حالی که ترکیه یک سنت می‏دهد. ازبکستان هم وضعیتش از ما بهتر است، چرا؟ به دلیل اینکه در چهار سال گذشته برنامه‏ریزی کرده که یک میلیون تن پنبه تولید کند. ۵۰۰ هزار تن آن را خود ریسندگی می‏کند و سپس تولید پوشاک و لباس را انجام داده و لذا در آینده نزدیک کمتراز ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزارتن پنبه برای فروش خواهد داشت. ازبکستان که فهمیده فقط ما از این کشور واردات داریم، به تجار ایرانی اجحاف می‏کند و به ما پنبه نمی‏دهد. ما هم نمی‏توانیم پنبه بخریم و اجازه خرید از کشور دیگر نداریم. اکنون هم آخر فصل است و پنبه کم آمده است.

عده‏ای بالا بودن کیفیت را دلیل روی‏آوردن مردم به منسوجات خارجی می‏دانند. نظر شما چیست؟

این حرف در مورد نساجی ایران درست نبوده و دلیل قابل قبولی برای خریدن کالای نساجی خارجی نیست. ترکیه هم پنبه اش را از آمریکا و استرالیا تامین می‏کند که قطعا از پنبه ازبکستان بهتر است. اما کیفیت پنبه ایرانی متاسفانه به مرور زمان از بین رفته و نیمی از ۴۰ تا ۵۰ هزار تن پنبه‏ای که در کشور تولید می‌شود، برای مصارف غیرنساجی خوب است. پنبه‏هایی که در اصطلاح نساجی الیاف غریبه دارد، خوب نیست. مثلا الیاف پلی استر را می‏گویند الیاف غریبه که کیفیت خوبی ندارد. با این حال،نساجی کویر سمنان با همان الیاف ایرانی یا با پنبه ازبکستان، نخی تولید می‏کند که کیفیتش از نخ‏های وارداتی بالاتر است. بنابراین جنسی که با نخ کارخانه‏ای مثل کویر سمنان تولید می‌شود، می‏تواند به لباس یا پارچه بسیار خوبی تبدیل شود و قابل رقابت با لباس‏ یا پارچه‏های خارجی باشد. به‌هرحال اگر بتوانیم از کشورهایی نظیر مصر، استرالیا، آمریکا، ساحل عاج و بعضی از کشورهایی مثل برزیل مواد اولیه بیاوریم، قدرت رقابت ما افزایش می‌یابد. قاعدتا وقتی کیفیت پنبه بهتر باشد، کیفیت نخ هم بهتر می‏شود و وقتی نخ بهتر شد، پارچه اش بهتر می‏شود و وقتی پارچه بهتر شد حتما لباس بهتری تولید می‏شود. این در حالی است که دولت از یک طرف واردات پنبه را ممنوع کرده و از طرف دیگر می‏گوید، کیفیت کالای تولید داخل خوب نیست. اما باید توجه داشته باشید که مواد اولیه ما از کجا تامین می‏شود. با این اوصاف با چنگ و دندان توانستیم بعضی از کارخانه‏های ریسندگی را با مواد خوب از ازبکستان تامین کنیم و بهترین نخ را تحویل بافنده‏ها بدهیم تا کالای خوب تولید کنند.

وضعیت نقدینگی این صنعت چگونه است؟ آیا نساجی ایران از بحرانهای گذشته اش فاصله گرفته است؟

در مقایسه با صنایع دیگر مثل خودرو و...، نقدینگی این صنعت بد نیست.به هرحال صنعت نساجی بدون کمک دولت روی پا مانده و هیچ‌کس کمک نکرده است. حتی بانک‏ها هم کمک نکردند. اما در صنعت خودرو، اخیرا دولت به هر خریدار خودرو وام داد و کمک کرد. با این همه در این شرایط هم نمی توانید پارچه ایرانی را با پارچه خارجی مقایسه کرده و بگویید کیفیتش خوب نیست.

اشتغال در این صنعت چقدر است؟ آیا در سال‏های اخیر شاهد بیکاری در این صنعت بوده ایم؟

به نظر من به زودی شاهد افزایش بیکاری در این صنعت خواهیم بود، به خصوص در حال حاضر که پنبه به میزان کافی نیست. پنبه، مادر مواد اولیه صنعت نساجی است و اگر دولت به سرعت تصمیم نگیرد و تکلیف پنبه صنایع نساجی را روشن نکند، وضعیت به همین منوال خواهد بود. سوال من این است که چرا اجازه نمی‏دهند از جای دیگر پنبه وارد کنیم؟! ما می‌توانیم با پنبه وارداتی پارچه تولید کرده و آن را به لباس تبدیل کنیم تا از واردات لباس بی نیاز شویم. با این کار می‏توانیم در مقایسه با کشورهای دیگر به خودکفایی برسیم، زیرا نساجی در ایران یک صنعت بومی‏ است. صنعت نساجی ایران بیشتر از یکصدسال قدمت دارد. ما این صنعت را می‏شناسیم و لزومی‏ندارد حتی تکنولوژی وارد کنیم. تنها مجبوریم برخی ماشین آلات را از خارج تهیه کنیم.

برنامه‏های شما تا پایان امسال و سال آینده چیست؟

به دلیل تنگناهایی که در تهیه مواد اولیه داریم، نمی‏توانیم برنامه‌ریزی کنیم. از سال قبل برنامه‏ریزی و پیش‏بینی کردیم ولی الان فقط تا یک ماه دیگر پنبه داریم. حتی ممکن است ظرف دو سه هفته دیگر پنبه برخی تولیدکنندگان تمام شود و متوقف شوند. در این صورت پارچه‏بافی‏ها و پوشاکی‏ها هم متوقف می‏شوند و در این شرایط تعداد زیادی از نیروهای صنعت نساجی اشتغال خود را از دست خواهند داد.

بنابراین هیچ‌گاه نمی توانید برنامه ریزی قابل پیش‏بینی‏ داشته باشید؟

نه، نمی‌توانیم. اما صنعت نساجی ازبکستان برنامه دارد و برای یک میلیون تن پنبه‏اش برنامه‏ریزی کرده است. این کشور در ۵ سال گذشته، نصف پنبه اش را برای ریسندگی و بافندگی خودش مصرف کرد. این در حالی است که ما جلوی ورود پنبه از سایر کشورها را می‌گیریم و از کارخانه‌های ریسندگی خود غافلیم. باید پنبه در این مملکت تولید شود که نمی‏شود. این به علت کم آبی یا به علت این است که دولت از پنبه‌کارها حمایت نمی‏کند. به هر حال پنبه یا باید تولید شود یا وارد شود. راه دیگری نداریم. وزارت جهاد کشاورزی به علت ابتلای پنبه‏ بعضی از کشورها به کرم سرخ، واردات پنبه را از سایر کشورها ممنوع کرده است. میلیاردها دلار خرج مزارع استرالیا و آمریکا می‏شود، آیا پنبه آنها آلوده است؟ نه، به خاطر این است که ما فقط ۴۰ هزار تن پنبه تولید داریم. درحال حاضر پنبه ایرانی را به قیمت حدود بالای ۸ هزار تومان به صنعت نساجی می‌فروشند، در حالیکه اگر از جای دیگر بخریم، قیمت آن بسیار نازل‌تر خواهد بود.

آیا برنامه‏ای برای قرارداد با کشورهای خارجی مطرح در پنبه دارید؟

کشورهای خارجی برای صادرات پنبه خود آماده قرار داد با ما هستند، اما بحث واردات پنبه در کشور کار را مشکل کرده است.

مختصری از شرکت کویر سمنان و فعالیت هایش بگویید.

کویر سمنان با۲۰ سال سابقه،کارخانه ریسندگی نخ و یکی از واحدهایی است که به کیفیت نخ توجه دارد. با این توجه و دقت به کارکیفی، تمام محصولماتمان را بلافاصله می‏فروشیم. یعنی دنبال مشتری نمی‏گردیم. همیشه محصول‌مان قابل فروش است و مشتری‏ها، حتا ما را به خارجی‌ها ترجیح می‏دهند. با اینکه در تامین مواد اولیه مشکل داریم،‏ نساجی کویر سمنان به کیفیت بسیار اهمیت می‌دهد و وصله «بی‌کیفیتی» که به نساجی ایران می‏چسبانند، به کویر سمنان نمی‏چسبد.به اعتقاد من دولت باید از صنعت نساجی که یک صنعت بومی ‏در مملکت ماست، حمایت کند. حمایت این نیست که پول به ما بدهد و بهره اش را نگیرد. پول نمی‏خواهیم. می‌خواهیم اداره‌های دارایی و بیمه رعایت تولید کننده را بکنند. مثلا می‏گویند برای سال‏های گذشته باید دوباره مالیات بدهیم، اما سال‏های گذشته که دیگر گذشته. مشتری‏هایی که از ما نخ یا پارچه می‏خرند، عادت به خرید با فاکتور ندارند و وزارت دارایی در واقع مالیات آنها را هم از ما می‏گیرد و می‌گوید باید به اینها با فاکتور جنس بفروشید. این در حالی است که بازار و بُنِکدارها و تجار هنوز خود را با سیستم وزارت دارایی وفق نداده‌اند. مالیات بر ارزش افزوده باید از قسمت آخر مصرف و عرضه شروع می‏شد، اما دولت تولیدی‏ها را در فشار گذاشته است. در این شرایط ممکن است واحدهای تولیدی از پا درآیند و نتوانند به کارشان ادامه دهند.

مطمئنم صنایع دیگر هم با این مشکل مواجه شده‌اند. مالیات بر ارزش افزوده، مالیات خوبی است و باید گرفته شود. بودجه دولت هم از طریق مالیات تامین شود، بهتر است. اما آیا این مالیات تنها از تولیدی‏ها باید گرفته شود؟ تمام فشارهای دولت روی تولیدی هاست، اما آنهایی که قسمت آخر هستند،فقط مالیات صنف می‏دهند.دولت باید آنها را وادار کند با فاکتور جنس بخرند، ما نمی‏توانیم. آنها هم جنس نمی‏خرند. رونق قاچاق هم سبب شده که بیشتر پارچه قاچاق بخرندکه هیچ فاکتوری بهشان نمی‏دهند. به همین دلیل است که کار قاچاق رونق پیدا کرده، چون اینها ترجیح می‏دهند جنس قاچاق بخرند تا مالیات ندهند.