فصلی نو برای بی‌ام‌و
MPower BMW

در اواخر دهه ۶۰ و ابتدای دهه ۷۰ میلادی، بی‌ام‌و در مسابقات اتومبیلرانی به موفقیت‌های زیادی دست پیدا کرد. این موفقیت‌ها بر اثر کیفیت بالای کارمهندسان و در کل تیم بخش مسابقه یا موتور اسپرت بی‌ام‌و بود. این موفقیت‌ها باعث شد کم کم مسوولان کمپانی به فکر یک بخش ویژه باشند که روی خودروهای مسابقه‌ای این شرکت تمرکز ویژه داشته باشد. از این رو در سال ۱۹۷۲ از میان مهندسان و متخصصان شرکت ۳۵ نفر را برگزیدند تا بخشی به نام Mpower را تاسیس کنند. در این بخش افرادی مشغول به کار بودند که علاوه بر تخصص، از دیوانه‌های دنیای سرعت و قدرت به حساب می‌آمدند؛ زیرا بعضی از آنها حتی دوره‌های مختلف رانندگی را پشت سر گذاشته بودند. اولین پروژه بخش جدید کمپانی با کد ۳.۰ CSL در ماه می ‌سال ۱۹۷۲ آماده شد. این خودرو در واقع یک بی‌ام‌و اتاق E۹ بود که توسط بخش ام‌پاور مورد تقویت و بهینه‌سازی قرار گرفته بود تا در مسابقات قهرمانی اروپا، لمانز شرکت کند. بخش ام‌پاور به همین منظور یکی از زیباترین کیت‌های بدنه تاریخ کمپانی بی‌ام‌و را برای این خودرو طراحی کرد تا علاوه بر کاهش وزن از نظر آیرودینامیکی هم بهبود یابد. از طرفی قدرت پیشرانه ۶ سیلندر ۳ لیتری این خودرو نیز تا ۲۰۰ اسب بخار از سوی متخصصان پیشرانه در ام‌پاور افزایش یافت. دستپخت ام‌پاوری‌ها آنقدر خوب بود که چند‌ سالی برای بی‌ام‌و در مسابقات مختلف افتخار‌آفرینی کرد.

در اواسط دهه 70 میلادی بخش ام‌پاور هر چه را که داشت برای مدل CSL رو کرده بود و دیگر به نظر می‌رسید وقت بازنشستگی این خودرو فرا‌رسیده است. به این ترتیب طراحان و مهندسان گرد هم آمدند تا تیمی برای ساخت جایگزین سی‌اس‌ال پیدا کنند. به این ترتیب تحقیقات و آزمایش انجام شد تا در سال 1978 بی‌ام‌و M1 وارد کارزار شود. این خودرو با هدف غلبه بر حریفانی همچون پورشه 935 آماده شد؛ اما مشکلات مختلف در تولید این خودرو و البته هزینه‌های بالای این پروژه باعث شد تولید M1 در سال 1981 متوقف شود. تا سال 1979 بخش ام‌پاور فقط در حوزه مسابقات فعال بود. اما در سال 1978 مسوولان کمپانی به فکر تولید محصولاتی قدرتمند برای حضور در خیابان‌ها و استفاده عموم افتادند. این در شرایطی بود که هنوز مرسدس بنز حریف دیرینه بی‌ام‌و بخش AMG را فعال نکرده بود. پس اولین خودرویی که زیر تیغ جراحی متخصصان بخش ام‌پاور رفت اولین نسل از بی‌ام‌و سری 5 با کد E12 بود. به این ترتیب در سال 1979 مدل M5 با کد 535i عرضه شد. این خودرو پیشرانه‌ای با کد M90 داشت که می‌توانست 210 تا 215 اسب بخار قدرت تولید کند و گشتاورش هم به 310 نیوتن متر می‌رسید. این اعداد و ارقام برای یک سدان 4 در خانوادگی بسیار جذاب بود؛ به‌طوری که اگر در سال 1979 مالک یک M5 بودید، احتمالا کمتر خودرویی می‌توانست در خیابان از چنگالتان فرار کند.

تولید مدل ام‌پاور از اتاق E12 تا سال 1981 ادامه داشت. سپس بخش ام‌پاور به سراغ اتاق E24 و E28 نیز رفت. این خودرو‌ها نیز توانستند به موفقیت دست پیدا کنند و به این ترتیب اعتبار بخش ام‌پاور افزایش یافت. اما به عقیده کارشناسان، خودرویی که توانست به معنای واقعی بخش ام‌پاور را به اعتباری جهانی و درجه یک برساند، اتاق E30 است که از ماندگار‌ترین خودروهای تاریخ خودروسازی به شمار می‌رود. خودرویی که حدود 2 هفته پیش یک نمونه از بکرترین و دست نخورده‌ترین‌های آن را به شما خوانندگان گرامی معرفی کردیم. در این شماره نیز قصد داریم یک نمونه از بهترین بی‌ام‌و‌های E30 ام‌پاور موجود در ایران را بررسی کنیم.


تاریخچه M۳

بی‌ام‌و در سال 1982 اتاق E30 را جایگزین اتاق E21 کرد که دیگر گرد پیری بر رخسارش نشسته بود. این خودرو خوش‌سیما یک سری 3 جدید بود و نیاز داشت تا بخش ام‌پاور هم دستی به سرو گوش این خودرو بکشد. ام‌پاور برای این خودرو دو پیشرانه 4 سیلندر را به کار گرفت. مدل اول در سال 1986 بر مبنایE30 استاندارد طراحی شد. به این ترتیب متخصصان ام‌پاور علاوه بر تغییرات فنی، بدنه خودرو را نیز دچار تغییر کردند. در ابتدا هدف از تولید M3 شرکت در مسابقاتی مثل DTM و رویارویی با حریفانی همچون آئودی و مرسدس بنز بود. بخش ام‌پاور از بین اتاق‌های مدل E30 تنها نمونه‌های کوپه و کانورتیبل را برای تبدیل کردن به مدل M3 انتخاب کرد. به این ترتیب در اواخر سال 1986 نمونه آزمایشی ام‌3 آماده شد و کمتر از یک سال بعد روانه میدان شد. این خودرو مجهز به پیشرانه 3/2 لیتری بود که چهار سیلندر داشت و روی هر سیلندرش نیز 4 سوپاپ قرار گرفته بود. این پیشرانه که با کد S14B23 شناخته می‌شود، از سال 1986 تا 1989 درون سینه مدل M3 قرار گرفت.

متخصصان برای ساخت این پیشرانه از بلوک موتور قدیمی 4 سیلندر M10 استفاده کرده بودند. برای سرسیلندر هم به سراغ پیشرانه M88 کمپانی رفتند که 6 سیلندر بود. برای اینکه سرسیلندر موتور 6 سیلندر را بتوانند روی بدنه موتور 4 سیلندر مونتاژ کنند، سرسیلندر ام 88 را کمی کوتاه کردند تا آن بخش مربوط به دو سیلندر اضافی حذف شود. به این ترتیب پیشرانه جدید آماده بود تا در دور 6750حدود 192 اسب بخار نیرو تولید کند. این میزان از قدرت برای یک کوپه خیابانی در آن سال‌ها عدد مناسبی بود زیرا هنوز بسیاری از خودروهای سوپر اسپرت‌های آن دوران قدرتی کمتر از 400 اسب بخار داشتند. همچنین گشتاور این پیشرانه نیز به عدد 23 نیوتن متر می‌رسید و برای دستیابی به آن باید دور موتور را تا 4750 بالا می‌بردید. این خودرو می‌توانست در 9/6 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر در ساعت دست پیدا کند و تا 234 کیلومتر در ساعت نیز سرعت می‌گرفت. در سال 1988 بی‌ام‌و مدلی ویژه از سری M3 را تولید کرد که به Evolution یا EVO2 معروف است. این خودرو درب محفظه صندوقی سبک‌تر با اسپویلر متفاوت داشت و از دیگر تفاوت‌های آن باید به لبه پیش آمده سپر جلو و عمق محفظه پرژکتورهایش اشاره کرد. ام‌پاور در مدل او2 هم از پیشرانه S14B23 استفاده کرد با این تفاوت که پسوند Evo2 نیز به آن اضافه شد. این بار پیشرانه با تغییراتی که در میل سوپاپ، محفظه احتراق، مانیفولد ورودی و سیستم اگزوز (هدرز و کاتالیزور) ایجاد شد، قدرت موتور به 220 اسب بخار رسید. همچنین گشتاور هم 5 واحد افزایش یافت. این پیشرانه از سال 1988 تا 1990 فقط به مدت دو سال درون سینه ام‌3 قرار گرفت. ام‌3 با پیشرانه تغییر‌یافته‌اش آتشین‌تر شد و حالا در 7/6 ثانیه سرعتش از 100 کیلومتر در ساعت تجاوز می‌کند. سرعت نهایی آن نیز به حدود 240 کیلومتر در ساعت رسید. اما این پایان ماجرا نبود زیرا ام‌پاوری‌ها برای ام‌3 خوابی تازه دیده بودند.

سال 1989 همزمان با استفاده ام‌3 از پیشرانه 3/2 لیتری، یک مدل ویژه از این خودرو به بازار آمد که Evo3 نامیده می‌شود. این بار پیشرانه حجمش به 5/2 لیتر افزایش یافته بود تا قدرت بیشتری تولید کند. تغییرات در حجم موتور و میل سوپاپ‌ها باعث شد نسبت تراکم پیشرانه نیز تغییر کند. همچنین مانیفولد ورودی نیز دچار تغییر شد تا در نهایت قدرت پیشرانه به 235 اسب بخار در دور 7 هزار برسد. اما گشتاور 5 نیوتن متر کاهش یافت و به 240 نیوتن متر رسید. این پیشرانه4 سیلندر تنها به مدت یک سال و تا سال 90 روی E30 M نصب شد. بی‌ام‌و در مدل‌های مسابقه‌ای این خودرو قدرت پیشرانه 3/2 لیتری را تا 300 اسب بخار افزایش داد که نشان از پتانسیل بالای این پیشرانه دارد. از طرفی برای شرکت در مسابقات تورینگ جهان به سراغ پیشرانه 5/2 لیتری رفت و قدرتش را به مرز 300 اسب بخار رساند. در دوران تولید این خودرو 16 هزار و 202 دستگاه بی‌ام‌و E30M به تولید رسید که از مجموع این تولیدات تنها 787 دستگاه مدل کانورتیبل یا کروکی هستند. از میان آنها نیز تنها یک دستگاه از انواع کانورتیبل Evo است.


بخش فنی

هر چند E30 M به خودی خود خودرویی قدرتمند است اما، بعد از تولید نسل سوم سری سه(E36) در سال 1990 و ساخت مدل ام این اتاق در سال 1992 بسیاری از مالکان خودروهای ای 30 اقدام به تغییرات در خودروهای خود با استفاده از قطعات موجود در مدل جدیدتر کردند. از این رو پیشرانه 6 سیلندرS50B30 با حجم 3 لیتر که روی اتاق E36M نصب شده بود، درون سینه برادر کوچکتر نیز جای گرفت. به این ترتیب پیشرانه‌ای با قدرت 286 اسب بخار و گشتاور 320 نیوتن متر این برادر بزرگ را به جنگجویی خشمگین تبدیل کرد. اما طولی نکشید که با ساخت پیشرانه S50B32 به حجم 2/3 لیتر در سال 1995 برای اتاق E36 M باز هم مالکان خودروهای‌ E30 دست به کار شدند و این پیشرانه را روی خودروی خود نصب کردند. پیشرانه جدید حتی از مدل قبلی هم قوی‌تر بود و قدرتش به 316 اسب بخار می‌رسید. ضمنا گشتاور آن هم 350 نیوتن متر بود. خودروی مورد نظر ما نیز درست از همین پیشرانه استفاده می‌کند. ضمنا در بخش سیستم تعلیق نیز تغییرات باعث شده خودرو با افزایش هندلینگ رو‌به‌رو شود. ضمنا قدرت در این خودرو برای انتقال قدرت پیشرانه به چرخ‌ها از گیربکس دستی 5 سرعته و دیفرانسیل قدرتمند ام‌پاور در عقب استفاده شده است. در پایان یادآور می‌شویم که اتاق E30 یکی از ماندگارترین خودروها در تاریخ کمپانی بی‌ام‌و است و بسیاری از کارشناسان عقیده دارند بی‌ام‌و با ساخت این خودرو فصل جدیدی در تولیدات خود آغاز کرد. ضمنا مدل ام‌پاور این اتاق یکی از بهترین خودروهای مسابقه‌ای شهری و پیست به شمار می‌رود. در انتها لازم است از همکاری صمیمانه آقایان سینا، سپهر و سروش صدوقی با ضمیمه هفتگی «دنیای ماشین» تشکر کنیم.



طراحی

طراحی بی‌ام‌و E۳۰ توسط Claus Luthe و Max Reisböc صورت گرفت. این دو طراح سعی کردند با استفاده از خطوطی ساده و به دور از بلند‌پروازی، خودرویی طراحی‌ کنند که تقریبا از نظر زیبایی بر دل هر بیننده‌ای بنشیند. اما وقتی صحبت از یک بی‌ام‌و MPower می‌شود، دیگر آن طرح ساده آنقدرها هم ساده نیست. زیرا قطعات بدنه یا Body kit زیبای ام‌پاور اجازه نمی‌دهد بهE۳۰ به چشم یک خودروی معمولی نگاه کنید. اما نکته اینجاست که بخش ام‌پاور تنها بی‌ام‌و‌های ای‌۳۰ کوپه و کانورتیبل را به‌صورت M عرضه کرد اما حالا یک بی‌ام‌و ای‌۳۰ سدان در مقابل ماست! تعجب نکنید موضوع بسیار ساده است. به دلیل اینکه ام‌پاور مدل سدان را به سری M تبدیل نکرد، زحمت این کار را خود مالکان کشیدند! از رو بسیاری از بی‌ام‌و‌های سدان در دنیا با استفaاده از قطعات کیت بدنه ساخت M-Technic بدل به E۳۰M شدند. بی‌ام‌و ای۳۰ سدان مورد نظر ما نیز به کمک همین کیت بدنه بدل به مدل ام شده است. البته چراغ‌های جلوی برف‌پاک‌کن‌دار نیز به زیبایی خودرو می‌افزاید که به‌صورت افتر مارکت (قطعات تولید شده به‌صورت آپشن در بازار) خریداری و نصب شده‌اند. سپر جلو دارای ورودی‌های هوا برای رساندن جریان هوا به دیسک‌های ترمز خنک شونده است. در زیر درب‌های کناری نیز رکابی نصب شده است که باعث می‌شود ارتفاع خودرو کوتاه‌تر از آنچه هست به نظر برسد. هر چند این رکاب هارمونی خوبی در طرح ایجاد می‌کند.در قسمت عقب هم سادگی طرح کاملا مشهود است اما تصور نکنید این سادگی شما را خسته می‌کند زیرا بعد از گذشت ۲۶ سال از زمان تولید خودروی مورد نظر ما، هنوز هم نگاه کردن به خودرو بسیار لذت بخش است. از طرفی اسویلر روی درب محفظه موتور و خروجی‌های اگزوز نیز این بخش را کمی از سادگی خارج می‌کند.


کابین

درون کابین اولین نکته‌ای که جلب توجه می‌کند نشانگرهای آبی رنگ و فرمان چرمی اسپرت momo است. سر دنده هم مثل فرمان با مدل momo تعویض شده است. صندلی‌های جلو و عقب نیز با مدل ام تعویض شده‌اند و به نشان سه رنگ ام‌پاور منقش هستند. صندلی‌ها به‌صورت دستی تنظیم می‌شوند اما علاوه بر راحت بودن به دلیل وجود لبه‌های کناری و البته قسمت قابل تنظیم زیر زانوها، بدن را به خوبی در خودرو حفظ می‌کنند. ضمنا این صندلی‌ها از نظر ایمنی نیز دارای ساختاری محکم‌تر از صندلی‌های معمولی هستند.