نان گردشگری سر سفره همه

میترا یزدچی

امروزه گردشگری یکی از پر رونق ترین فعالیت‌های اقتصادی حهان محسوب می‌شود. این صنعت اکنون در بسیاری از کشورها با رشد سریع‏تر نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی و با ایجاد فرصتهای شغلی جدید، یک صنعت پیشرو تلقی می‌شود. گردشگری امروزه به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را "صادرات نامرئی" نام نهاده اند. با توجه به تهدید‌های تروریستی در مراکز گردشگری با این وجود سال ۲۰۱۶ صنعت گردشگری راه ترقی را پیموده است.

برمبنای اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان جهانی گردشگری ملل متحد (UNWTO) آمار جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۶ برابر ۳.۹ درصد افزایش یافت. این میزان به معنی افزایش ۴۶ میلیون سفر خارج از کشور در مقایسه با سال ۲۰۱۵ است. این رشد بیش از همه شامل منطقه آسیاپاسیفیک می‏شود که با رشد ۸ درصدی روبه رو شده و شاهد ورود ۲۴ میلیون مسافر جدید بوده است. این منطقه در مجموع شاهد ورود ۳۰۳ میلیون گردشگر در سال ۲۰۱۶ بود. این آمار به معنی پذیرایی از یک چهارم گردشگران جهان در آسیاست. منطقه اقیانوسیه نیز با افزایش ۱۰ درصد گردشگر بیشتر، جنوب آسیا با ۹ درصد گردشگر بیشتر و شمال‏شرقی و جنوب شرقی آسیا با رشد ۸ درصدی در مکان‏های بعدی قرار دارند. آفریقا با افزایش ۸ درصدی ۵۸ میلیون گردشگر داشت که به معنی افزایش بازدیدکنندگان پس از دو سال کاهش بود. در بخش آمریکا نیز با رشد ۴ درصدی ۲۰۱ میلیون گردشگر و اروپا با رشد ۲ درصدی ۶۰۱ میلیون گردشگر داشته است. به جز خاورمیانه که با کاهش ۴ درصدی روبه رو شد و در مجموع ۵۴ میلیون بازدید کننده داشت، دیگر نقاط جهان با افزایش شمار گردشگران در سال ۲۰۱۶ روبه رو شدند.

سازمان گردشگری جهانی اشاره کرد که اطلاعات خاورمیانه با حداقل اطلاعات جمع‏آوری شده است. در عین حال منطقه صحرای آفریقا رشدی ۱۱ درصدی را شاهد بود. به گفته طالب ریفاعی، دبیرکل سازمان جهانی گردشگری ملل متحد (UNWTO)، گردشگری در سال‏های اخیر قدرت فوق‏العاده و انعطاف‏پذیری خود را نشان داده و با وجود چالش‏های بسیار به خصوص به دلیل مسایل امنیتی، مسافرت‏های بین‏المللی همچنان رو به افزایش هستند. سال ۲۰۱۶ به عنوان هفتمین سال از نظر رشد گردشگری پس از بحران جهانی اقتصادی سال ۲۰۰۸ شناخته شده است. امروز جهان بیش از ۳۰۰ میلیون گردشگر بیشتر را به نسبت سال ۲۰۰۸ پذیرا شده است. انتظار می‏رود سال ۲۰۱۷ نیز گردشگری ۳ تا ۴ درصد رشد را تجربه کند. این رشد در آسیا پاسیفیک و آفریقا ۵ تا ۶ درصد، در ۴ تا ۵ درصد، در اروپا ۲ تا ۳ درصد و در خاورمیانه ۲ تا ۵ درصد پیش‏بینی می‏شود. همچنین از آنجایی که یکی از ویژگی‌های صنعت گردشگری، همه گیر بودن آن است و در واقع به دلیل مرتبط بودن این صنعت با اقشار مختلف، طیف وسیعی از افراد در این صنعت ذینفع هستند. برهمین اساس امسال سازمان جهانی گردشگری، برای روز جهانی گردشگری شعار « گردشگری برای همه»را انتخاب کرد تا تاکیدی بر بهره‌وری تمام ملل و جوامع از این صنعت باشد.

هر گردشگر مساوی با 20 بشکه نفت

معمولا هر گردشگر در سفر خود بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار در ایران هزینه می‌کند که این رقم بین ۲۰ تا ۳۰ بشکه نفت ارزآوری دارد. همچنین این ارز به معنی واقعی سر سفره مردم می‌رود چراکه این میزان ارزآوری از طرق مختلف و بین افراد مختلف هزینه می‌شود. در صنعت گردشگری از دور افتاده ترین نقاط روستایی تا نقاط شهری در صنعت گردشگری درگیر می‌شوند و با توسعه‌ای که در میان جوامع محلی به ارمغان می‌آورد باعث تقویت زیرساخت‌های مختلف از جمله زیرساخت‌های صنعتی و تولیدی در سایر بخش‌ها هم می‌شود و این یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این صنعت است.

گردشگری عامل توسعه جوامع محلی

امروز زندگی‌ها عمدتا ماشینی شده و مردم بیشتر به گردشگری روستایی و جوامع سنتی و محلی روی می‌آورند، این امر باعث شده تا گردشگری روستایی بخصوص در کشور ما رونق خوبی داشته باشد. اکوتوریسم یا طبیعت گردی در این رابطه بیش از انواع دیگر گردشگری رونق گرفته و موجب رونق روستاها شده است. امروزه روستاییان برای کسب درآمد و گذران زندگی در محیط روستاها ناچارند دست به فعالیت‏های مختلفی در زمینه‏های کشاورزی، دامداری، صنایع دستی یا خدماتی بزنند. در روستاهای ایران ظرفیت‏های بسیاری وجود دارد که می‏تواند موجب رونق گردشگری روستایی ما شود. گردشگری روستایی می‏تواند منبع جدید درآمدی برای روستاییان و به‏ویژه روستاییان کشورهای در حال توسعه باشد و تا اندازه‏ای مشکلات آن‏ها را حل کند یا تقلیل دهد. لازمه این امر این است که گردشگران علاوه بر دیدن مناظر و چشم‏اندازهای طبیعی آن نقاط، با آداب و رسوم و فرهنگ آن روستا نیز آشنا شوند. بدین ترتیب گردشگران به خرید محصولات روستا از قبیل صنایع دستی، محصولات محلی، غذاهای سنتی و... علاقه‏مند می‏شوند و این به معنی افزایش درآمد روستاییانی است که به‏طور مستقیم یا غیرمستقیم در این صنعت فعالیت می‏کنند.

چرا باید گردشگری بومی - محلی را مورد توجه قرار داد؟

این پرسش‏ را می‏توان با بیان چند نکته پاسخ گفت، اولین نکته این است که در کشورهایی مانند کشور ما هر روز که می‏گذرد روستاهای بیشتری بر اثر مهاجرت متروکه می‏شوند. دلیل اکثر مهاجرت‏های روستایی مشکلات اقتصادی، کمبود شغل و امکانات رفاهی در روستاها است. گردشگری روستایی می‏تواند راهی برای جلوگیری از این امر باشد. نکته دوم آنکه بدانیم در بسیاری از کشورها، گردشگری روستایی یک فعالیت اقتصادی بسیار مهم در کنار سایر بخش‏های اقتصادی مانند کشاورزی، صنعت و بازرگانی است. گردشگری روستایی اساسا یک فعالیت مصرفی است، اکثر مطالعات حاصل تقاضا بوده و بر بازدیدکنندگان و نیازها و انگیزه‏های آن متمرکز است. جذابیت نواحی روستایی برای گردشگری و تفریح می‏تواند در درجه اول و با تصویر روستایی همراه باشد.

استقبال گردشگران از اقامتگاه‌های بومی

اقامتگاه بوم گردی نوعی از محل‌های اسکان برای مسافران است که بر خلاف هتل‌ها که ویژگی یکسانی دارند، دارای ویژگی خاص محیطی خود بوده و به نوعی اقامتگاهی بومی و محلی است که عمدتا در خانه‌های قدیمی بازسازی شده و با شیوه‌ای که مطلوب برای مسافران باشد اداره می‌شوند. در این اقامتگاهها که تقریبا همگی آنها بصورت خانوادگی ارائه خدمات می‌کنند، سعی بر این است تا میهمانان با شیوه سنتی زندگی در آن محل خاص آشنا شده و از غذاهای محلی آنجا استفاده و در محیطی طبیعی سفر خود را به انجام برساند. برخی از آنان فعالیت‌های طبیعت گردی مکملی چون بیابان گردی، جنگل نوردی و گردشگری نجومی را نیز مکمل کار خود ساخته و خدمات کاملی را به مسافران خود ارائه می‌دهند. البته تعداد این اقامتگاههایی که بدین صورت ارائه می‌شوند بیشتر از این بوده ولی این گروه جزو بهترین‌های آنها به شمار می‌روند.

تقریبا تمام آدمها سفرکردن را دوست دارند. دوست دارند به نقاط مختلف سفر کنند، از طبیعت لذت ببرند و دنیا را کشف کنند. اما این تجربه ی سفر و لذت طبیعت گردی باید به گونه‌ای باشد که به محیط طبیعی منطقه آسیبی نرسد. در پاسخ به میل و اشتیاق رو به رشد سفر کردن و طبیعت گردی و در راستای حفظ محیط زیست، پایداری زیست بوم و فرهنگ مناطق گردشگری، مفهوم و اخلاقیاتی نو به نام «بوم گردی» یا «اکوتوریسم» ظهور کرده است. اکوتوریسم پیش از هر چیز یک نوع نگرش خاص و آینده نگرانه و اخلاقی-فرهنگی-انسانی به مقوله گردشگری است. یکی از مهمترین نتایج این نگرش به گردشگری و طبیعت گردی، ایجاد اشتغال برای ساکنان بومی منطقه و کسب در آمد برای آنان است؛ که از این طریق ساکنین منطقه ترغیب به حفظ محیط زیست، آداب و رسوم و آنچه برای گردشگران جذاب است می‌شوند. به این ترتیب اکوتوریسم می‌تواند در حفظ و پاسداری محیط زیست طبیعی و انسانی و همچنین توسعه پایدار تاثیرگذار باشد. خوشبختانه این شاخه از گردشگری طی سال‌های اخیر در ایران رشد قابل توجهی داشته و به نظر می‌رسد موجب تحقق اهداف چشم انداز گردشگری در افق ۱۴۰۴ باشد.

نان گردشگری سر سفره همه