سهم ارتقای بهره وری در رشد اقتصادی

رئیس سازمان ملی بهره‏ وری ایران در «چهاردهمین همایش تعالی سازمانی» با بیان آمار و ارقام بهره وری در کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی گفت: رسیدن به سهم ۳۵ درصدی بهره وری از رشد اقتصادی هدفگذاری شده در برنامه ششم توسعه نیازمند تلاش بسیار، نظم و ممارست است. دکتررویا طباطبایی یزدی افزود: بهره وری مقوله ای است که در همه منابع علمی به صورت دوره‌ای مورد بررسی قرار می گیرد، بنابراین اگر در یکی دو سال شاهد افزایش یا کاهش بهره وری باشیم، اهمیت چندانی ندارد و مهم این است که بررسی شود یک کشور در دوره ای ۲۰ تا ۳۰ ساله، یا حداقل ۱۰ ساله در رابطه با بهره وری چه اقداماتی انجام داده است.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر باید توجه داشت در بررسی بهره وری یک کشور، هم سطح بهره وری و هم رشد بهره وری از اهمیت برخوردار است تا بر این اساس، فاصله آن کشور با کشورهای موفق مشخص شود. به علاوه باید این نکته را نیز در نظر داشت که کشورهایی که از منابع طبیعی مثل نفت و گاز برخوردارند، در کل سطح بهره وری پایینی ندارند، به این دلیل که داشتن مواهب طبیعی موجب می شود این کشورها از تولید ناخالص داخلی (GDP) بیشتری نسبت به کشورهایی که این مواهب طبیعی را ندارند، برخوردار باشند. وی در ادامه، مشکل اصلی کشورهایی چون کشور ما را پایین بودن بهره وری سرمایه دانست و خاطرنشان کرد: این بدان معناست که نمی توانیم از موجودی های سرمایه به درستی استفاده کنیم. هم چنین تحریم های ظالمانه موجب شده که در سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ از داشتن تکنولوژی های پیشرفته نیز محروم باشیم.

رئیس سازمان ملی بهره وری ایران با بیان این مقدمه به ارائه آمارهای بهره وری در کشورهای مختلف و کشورمان پرداخت و گفت: اگر کشور ژاپن در یک دوره زمانی ۱۸۸۵ تا ۲۰۱۴ میلادی به عنوان یک کشور موفق از نظر بهره وری نیروی کار در نظر گرفته شود، سطح بهره‌وری نیروی کار ایران در حال حاضر در سطح بهره وری نیروی کار ژاپن در سال ۱۹۹۰ میلادی است.وی افزود: بدین ترتیب اگر بهره وری نیروی کار ژاپن را در سال ۲۰۱۴ میلادی معادل ۱۰۰ فرض کنیم، بهره وری نیروی کار در ایران در حد ۶۵ است و این فاصله به نسبت کم، نتیجه همان نفت‌خیز بودن کشورمان است. دکتر طباطبایی یزدی تاکید کرد: ارتقای بهره‌وری در کشورهای مختلف حتی در کشورهای پیشرفته یک برنامه بلندمدت را طلب می کند و نیازمند نظم و ممارست است، چنانکه در ژاپن با آن فرهنگ، رسیدن بهره وری نیروی کار به هدف موردنظر، ۲۱ سال یعنی از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۱ میلادی طول کشید و در کشورهایی چون کره جنوبی و تایوان نیز رسیدن به میزان موردنظر در بهره وری نیروی کار، به ترتیب ۱۹ و ۱۵ سال زمان برد.

وی در ادامه به تشریح سهم بهره وری از رشد اقتصادی در کشورهای مختلف پرداخت و ادامه داد: طی سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴ میلادی، ۳,۵ واحد درصد از متوسط رشد اقتصادی ۹.۴ درصدی چین از بهره وری (یعنی در حدود یک سوم)، ۵.۴ واحد درصد آن از موجودی سرمایه و فقط نیم واحد (۰.۵) درصد از طریق نیروی کار بیشتر حاصل شده است که نشان می دهد تکنولوژی جدید و انقلاب چهارم صنعتی تحول بسیاری را در کار انسان‌ها به وجود خواهد آورد و دیگر نمی توان در حد زیادی به نیروی انسانی برای رشد اقتصادی متکی بود. رئیس سازمان ملی بهره وری ایران افزود: هند طی سال های مذکور، ۲,۶ واحد درصد از متوسط رشد اقتصادی ۶.۸ درصدی خود را از طریق بهره وری حاصل کرده و ۳.۴ واحد درصد از آن را از طریق سرمایه و فقط ۰.۸ (هشت دهم) واحد درصد آن از طریق نیروی کار به دست آمده است.

وی خاطرنشان کرد: در مالزی که می تواند برای کشورمان نمونه خوبی باشد، از رشد متوسط اقتصادی ۵,۱ درصدی در این ۱۴ سال برخوردار بوده که از این میزان، ۱.۲ واحد درصد از طریق بهره وری، ۳ واحد درصد از طریق سرمایه و ۰.۹ درصد از طریق افزایش نیروی کار حاصل شده است. طباطبایی یزدی به آمار کشورمان طی سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴ میلادی هم اشاره کرد و گفت: در این سال ها، کشورمان از رشد اقتصادی متوسط ۴,۳ درصد برخوردار بوده که فقط یک درصد آن (یعنی کمتر از یک چهارم) از طریق بهره وری، ۲.۹ واحد درصد از رشد اقتصادی از سرمایه و ۰.۳ (سه دهم) واحد درصد آن از طریق افزایش نیروی کار حاصل شده است. به گفته وی، کره جنوبی در این سال‌ها ۴ درصد نرخ رشد اقتصادی داشته که ۱,۵ واحد درصد از طریق بهره وری و ۰.۱ (یک دهم) درصد از طریق افزایش نیروی کار بوده است.

رئیس سازمان ملی بهره وری ایران با بیان این که در کشورهای پیشرفته تر، نرخ رشد بهره وری به دلیل استفاده کامل آنها از منابع در کل پایین است، تصریح کرد: ۰,۶ واحد درصد از رشد اقتصادی ۱.۱ درصدی آلمان از طریق بهره وری یعنی بیش از ۵۰ درصد از طریق بهره وری حاصل شده، ۰.۴ واحد درصد از طریق سرمایه و کمتر از ۰.۱ (یک دهم) واحد درصد از طریق نیروی کار بیشتر به دست آمده است. وی خاطرنشان کرد: ۰,۶ واحد درصد از رشد متوسط اقتصادی ۰.۷ درصدی ژاپن از طریق بهره وری و ۰.۳ واحد درصد از طریق سرمایه و منفی دو دهم درصد از طریق نیروی کار به دست آمده است. دکتر طباطبایی یزدی در جمع بندی این آمار و ارقام ارائه شده گفت: بدین ترتیب ژاپن ۸۵ درصد و آلمان ۶۰ درصد از رشد تولید ناخالص داخلی خود را از بهره وری حاصل کرده اند در حالی که ایران حدود ۲۲ درصد از این میزان را از بهره وری به دست آورده که با سهم هدفگذاری شده در برنامه ششم توسعه یعنی سهم ۳۵ درصدی بهره وری از رشد اقتصادی فاصله محسوسی دارد و نیازمند تلاش و اهتمام بسیار است.