توان پاسخگویی تولیدکنندگان کشور به نیازهای داخلی

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با تشریح چشم‌انداز ۱۰ ساله صنعت لوازم خانگی کشور، موانع پیش‌رو در مسیر تولید باکیفیت کالاهای داخلی و بی نیازی از واردات محصولات مشابه از خارج را تشریح کرد. سید عبدالوهاب سهل آبادی در گفت و گو با دنیای اقتصاد خاطرنشان کرد: اگر چه در شرایط فعلی تولیدکنندگان کشور توان پاسخگویی به نیازمندی‌های داخلی در صنعت لوازم خانگی را دارند، اما تولیدات داخلی هنوز موفق به جلب رضایت و اعتماد صددرصدی مصرف کنندگان داخلی نشده است.

صنعت لوازم خانگی با وجود سهم قابل توجه‌ اش در اشتغال‌زایی و انتقال فناوری در اقتصاد کشور، آنگونه که باید مورد توجه و حمایت مسئولان قرار ندارد و با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. نظر شما در خصوص وضعیت فعلی این صنعت چیست؟

تحلیل مشکلات و شناخت موانع توسعه صنعت لوازم خانگی در کشور با دیگر محصولات تولیدی کشور متفاوت بوده و این تفاوت ناشی از تنوع تولید در این بخش است. بزرگترین مشکل مشترک در این بخش، تصمیم گیری در برنامه ریزی پیرامون تولید وتوزیع لوازم خانگی بدون حضور ومشارکت تولیدکنندگان واقعی و متخصص کشور است .با وجود قیمت گذاری توسط سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان واطلاع از این اینکه قیمتها در ایران کمتر از نصف مشابه خارجی است، تاکنون اقدامی در این خصوص صورت نگرفته و تفاوت قیمت تا حدودی شائبه تفاوت کیفیت در بازار را مطرح کرده است.در واقع رکود حاکم بر بازار و واردات بی رویه لوازم خانگی از مهمترین مشکلات تولیدکنندگان داخلی است.

به طورکلی ظرفیت ایران برای تولید لوازم خانگی چه اندازه است و برای تولید کدام لوازم آمادگی و ظرفیت بیشتری دارد؟

فعالان این عرصه توانایی پاسخگویی به نیاز بازار را دارند، اما این نکته را باید مدنظر قرار داد که هنوز تولیدکنندگان داخلی نتوانسته‌اند به لحاظ کیفی رضایت هموطنان را جلب کنند و برای طی کردن این مسیر راه طولانی در پیش دارند. درمجموع تولیدکنندگان داخلی علاوه بر توانایی در تامین نیازهای بازار، ظرفیت ورود بیشتر به بازار‌های خارجی خصوصا بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را دارند. سرمایه‌گذاری در بخش لوازم خانگی بالغ بر صدها میلیون دلار و پاسخگوی تولید تا ظرفیت بیش از۵/ ۱ برابر نیاز بازار فعلی است. این پتانسیل می‌تواند کشور را از واردات بی نیاز کند. به طور مثال، هم اکنون کالاهایی نظیر بخاری، آبگرمکن، کولر آبی، لوازم خانگی کوچک و باتری ماشین از جمله اقلام ممنوع برای واردات اند و با تولید بسیار بالایی که در کشور دارند، پاسخگوی کل نیاز کشور و جامعه اند..

به عنوان یک مسئول اقتصادی، مهم ترین مشکلات و موانع تولیدکنندگان را برای ارتقای کمی و کیفی لوازم خانگی ایرانی چه مواردی می‌دانید؟

از جمله مهمترین مشکلات می‌توان به بهره‌مندی ناچیز از منابع مالی خارجی، پایین بودن سهم سرمایه‌گذاری خارجی در رفع شکاف بازار سرمایه، پایین بودن آزادی عمل بنگاه‌های اقتصادی برای آزادسازی نیروی شاغل مازاد بنگاه ها،بالا بودن هزینه بالاسری فعالیت‌های تولیدی ،متناسب نبودن کیفیت محصولات صادراتی با قیمت آنها، مساعد بودن زمینه قاچاق و بالابودن سهم آن در تجارت خارجی کشور،فقدان وجود واحدهای تحقیق و توسعه در بسیاری از واحدهای تولیدی لوازم خانگی ، ورود تولیدات زیر زمینی بی کیفیت به بازار و عدم توانائژیی مقابله جدی با آنها و ... اشاره کرد.

راهکارهای پیشنهادی شما برای رفع این مشکلات چیست؟

راهکارهای مختلفی در این زمینه وجود دارد؛ از آن جمله می‌توان به توجه بیشتر به محصولات و تولیدات قابل رقابت با برندهای معروف جهان، حمایت مالی، اطلاعاتی و قانونی از کارآفرینان در صنعت لوازم خانگی، فرهنگ سازی از طریق توان بالای تبلیغاتی برای اهمیت استفاده از تولید داخلی وحمایت از تولیدکنندگان در تولید کالاهای باکیفیت، همچنین حمایت از مصرف کنندگان در مصرف کالاهای داخلی به طور همزمان،بهره گیری از فناوری‌های نو در تولید و متناسب سازی آموزش‌های علمی با نیازهای صنعت لوازم خانگی اشاره کرد. در این راستا لازم است شکافهای موجود میان دانشگاه و صنعت شناسایی و برنامه‌های لازم برای کاهش تدریجی آن تدوین و اجرا شود.

واردات گسترده چالش عمده تولیدکنندگان صنعت لوازم خانگی است، چالشی که با ابلاغ منع قانون واردات از سر راه تولیدکنندگان برداشته شد. با این حال عبور از قانون به بهانه‌های مختلف همچنان وجود دارد. برای رفع این معضل چه تدابیری وجود دارد؟

هم اکنون واردات گسترده بخشی از لوازم خانگی مجاز چالش عظیمی را پیش روی تولید داخلی قرار داده است . واردکنندگان با سوء‌استفاده از صنعت مونتاژ و کسب منافع حداکثری و با در اختیار گرفتن بیشترین و بهترین فضاهای تبلیغات شهری، رسانه ملی و شبکه‌های خارجی فارسی‌زبان در تمام اقشار جامعه و حتی مسئولان اقتصادی کشور نفوذ کرده و با استفاده از قوانین و آیین‌نامه‌ها، به شکل شگفت انگیزی در بازار مطرح شده اند. این در حالی است که همین گروه، در بازار کالای خارجی با عقبه یک برند جهانی معتبر بازاریابی می‌کنند. آنها به جای خط تولید مبادرت به راه‌اندازی خطوط مونتاژ بدون عمق ساخت داخل کرده‌اند و به همین دلیل بسترهای لازم برای انتقال فناوری، ایجاد و گسترش واحدهای تحقیق و توسعه، ایجاد اشتغال پایدار و عمق ساخت داخل در کشور پدید نمی‌آید.بهترین راهکار این موضوع در کوتاه مدت اعمال ممنوعیت ورود قطعات یدکی و یا اعمال تعرفه بالاتر برای قطعاتی است که در داخل قابل ساخت است . در بلندمدت نیز ساماندهی و نظام مندی واردات رسمی و غیررسمی محصولات کامل (CBU) و قطعات نیمه منفصله (SKD) و منفصله کامل (CKD)و راه‌اندازی تخصصی ترین مرکز طراحی، تحقیق و توسعه، آزمون و خدمات مهندسی لوازم خانگی، ایجاد صنایع پیشرفته و تکمیلی قطعه‌سازی به منظور افزایش عمق ساخت داخل و ایجاد بسترهای لازم برای تقویت و مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی راهبرد‌های کارآمد محسوب می‌شود.

تحریم‌های اقتصادی و تجاری علیه ایران چه تاثیراتی بر این صنعت داشت و برجام چه تاثیراتی خواهد داشت؟

تولیدکنندگان از تحریم‌ها در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی استفاده کرده و زیرساخت‌های تولید لوازم خانگی مرغوب در داخل را به وجود آوردند، با مشارکت برندهای خارجی ماشین‌آلات و فناوری‌های نوین وارد کشور شد ومحصولاتی در حد برندهای معتبر دنیا تولید کردند. در چنین شرایطی تولیدکنندگانی که کالای باکیفیت تولید کردند و خدمات پس از فروش خوب ارائه دادند، ماندگار شدند. این موضوع به نفع کل صنت لوازم خانگی تمام شد. همچنین از ظرفیت این تولیدات برای صدور به بازارهای منطقه به خصوص عراق و افغانستان استفاده شد که اشتغالزایی و ارزآوری در پی داشت. درحال‌حاضر نیز آرامش در بازار حاکم شده و هیچ گونه تنشی وجود ندارد. با توافق انجام شده و رفع تحریم‌های بانکی و برداشته‌شدن موانع واردات و صادرات کالا، قیمت تمام‌شده کاهش یافته و پیش‌بینی می‌شود قیمت‌ها تعدیل شوند.

آینده لوازم خانگی کشور را چگونه می‌بینید و چه طرح‌ها و برنامه هایی برای رشد تولید و ارتقای آن دارید؟

براساس ارزیابی‌های صورت گرفته حجم بازار لوازم خانگی ایران در ۵ سال آینده با رشد سالانه ۴‌درصدی به ۱۷ هزار و ۷۵۴ میلیارد تومان خواهد رسید و در سال دهم پیش‌بینی می‌شود این مقدار به عدد تقریبی ۲۱ هزار میلیارد تومان برسد. در ارزیابی صورت گرفته، مقایسه سهم بازار برندهای ایرانی و خارجی نیز مشخص شده است. براساس آمارها در گروه صوتی-تصویری سهم برندهای خارجی ۹۵ درصد است، این در حالی است که برندهای داخلی در این بخش از سهم ۵ درصدی برخوردارند. در گروه یخچال و فریزر نیز سهم برندهای خارجی ۶۰ درصد و سهم برندهای ایرانی ۴۰ درصد است. اما در گروه شوینده‌ها سهم برندهای خارجی ۵۵ درصد است و سهم برای برندهای ایرانی ۴۵ درصد است. سهم اندک بازار لوازم خانگی در کشور در حالی است که با بررسی بازارهای منطقه، ایران با سهم بازار ۱۵ درصدی در منطقه، به‌عنوان بزرگترین بازار مصرف لوازم خانگی منطقه شناسایی شده است.