در گفت و گو با رئیس کمیسیون ویژه ساماندهی حاشیه شهر مشهد مطرح شد:
حاشیه نشینی؛ معضل اساسی شهر و شورا
دنیای اقتصاد، مهرداد امیرکلالی- موضوع حاشیه شهر یکی از مسائل پیش روی کلان‌شهر مشهد است که غلامحسین صاحبی به‌سازی و توجه به آن را وجه تمایز دوره چهارم شورای شهر با دوره‌های قبلی می‌داند. او که در شورای شهر مشهد رئیس دو کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط‌زیست و کمیسیون ویژه ساماندهی حاشیه شهر است، سابقه مدیریت اداره جهاد کشاورزی سه شهرستان شیروان، چناران و طرقبه-شاندیز را در کارنامه اجرایی خود دارد. پیش از این، کاندیدای انتخابات دوره های هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی از حوزه مشهد بوده است که با شعار حاشیه شهر پا به این عرصه گذاشته بود.
دنیای اقتصاد، مهرداد امیرکلالی- موضوع حاشیه شهر یکی از مسائل پیش روی کلان‌شهر مشهد است که غلامحسین صاحبی به‌سازی و توجه به آن را وجه تمایز دوره چهارم شورای شهر با دوره‌های قبلی می‌داند. او که در شورای شهر مشهد رئیس دو کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط‌زیست و کمیسیون ویژه ساماندهی حاشیه شهر است، سابقه مدیریت اداره جهاد کشاورزی سه شهرستان شیروان، چناران و طرقبه-شاندیز را در کارنامه اجرایی خود دارد. پیش از این، کاندیدای انتخابات دوره های هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی از حوزه مشهد بوده است که با شعار حاشیه شهر پا به این عرصه گذاشته بود. صاحبی با هدف ایجاد یک جریان برای حاشیه شهر وارد کارزار انتخاباتی شده بود؛ اما در انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی بخت با او یار نبود و نتوانست بر صندلی سبز بهارستان تکیه بزند.
وی معتقد است در سالیان گذشته حرکت و جریانی که او برای حاشیه شهر ایجاد کرده، باعث شد که در بین جریان سیاسی- اجتماعی اصول‌گرایی موضوع حاشیه شهر مطرح شود. او می‌گوید که در بسته جامع حاشیه شهر مشهد که تقدیم معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور شده است به سه حوزه کاری که شامل مسائل امنیتی، فرهنگی اجتماعی و زیرساختی بوده، توجه کافی شده است که به رفع مشکلات حاشیه شهر کمک شایانی می‌کند.
غلامحسین صاحبی معتقد است که عمل‌کرد شهردار مشهد در یک‌سال اخیر بسیار خوب بوده است و به هیچ عنوان در تغییرات و انتصابات سیستم شهرداری مسائل سیاسی و جناحی مطرح نیست. در ادامه مشروح این گفت‌وگو که در دفتر روزنامه دنیای اقتصاد انجام گرفته است از نظرتان خواهد گذشت.
با توجه به اینکه جناب‌عالی رئیس کمیسیون ویژه ساماندهی حاشیه شهر هستید، لطفا در مورد چگونگی تشکیل این کمیسیون و اینکه چه راه‌کارهایی برای کاهش مشکلات حاشیه شهر مد نظر قرار دارد، توضیح دهید.
بیش از 30 سال است که توجهی به شمال شهر یا همان حاشیه شهر نشده است، مدیریت شهری برنامه ویژه‌ای برای حل مشکلات این مناطق نداشته است. نهاد مطالعاتی و پژوهشی و یا طرح‌های اجرایی و تفصیلی برای این مناطق درنظر گرفته نشده است. در حوزه کالبدی ساخت وسازهای بی‌رویه‌ای شکل گرفته است، قبل از اینکه مدیریت شهری برای زمین‌ها برنامه‌ریزی کند و بخش‌های خدماتی، آموزشی و ... را تعیین تکلیف کند، مردم ساخت و ساز انجام داده‌اند. وضعیتی که در حاشیه شهر مشاهده می‌کنیم به این دلیل است که رویکرد مدیریت و توسعه شهری به سمت شرق مشهد نبوده و برای توسعه این مناطق شهر برنامه‌ریزی نشده است. در این مناطق تراکم بالای جمعیت وجود دارد و هم‌چنین ریزدانگی اتفاق افتاده؛ به‌طوری‌که زمین‌ها تقسیم و قطعه‌بندی و به صورت قول‌نامه‌ای معامله شده و بدون ضابطه خاصی ساخت و ساز شکل گرفته است و هم‌چنین خانه‌های آن مناطق از نظر استحکام بنا وضعیت خوبی ندارند. میانگین فضای سبز در مناطق حاشیه شهر به ازای هر نفر 5/2 متر است که همین فضا در منطقه 9 به ازای هر نفر 45 متر است و این نشان‌دهنده وضعیت ناگوار فضای سبز در آن مناطق است. خوشبختانه با هماهنگی که بین معتمدین محله‌های حاشیه شهر ایجاد کردیم، آسیب‌ها و معضلات را بررسی کردیم. لذا با کمک و حمایت مردم منطقه در شورای شهر حضور پیدا کردم. از زمان ورود به شورای شهر قدم به قدم به سمت شعارهایی که دادم در حال پیش‌روی هستم. اولین موضوع حاشیه‌نشینی بود که در اولین جلسه علنی شورای شهر طرح دو فوریتی کمیسیون حاشیه شهر را ارائه کردیم که در آن جلسه با چالش‌هایی که پیش آمد این طرح با یک فوریت رای آورد. در این رابطه یک عده مخالف بودند و این‌گونه مطرح می‌کردند که ضرورتی برای ایجاد کمیسیون حاشیه شهر وجود ندارد، اعضای شورای شهر از نیروهای اصول‌گرا و ارزشی هستند و همه وظیفه دارند برای حاشیه شهر فعالیت کنند. اعتقاد بنده بر این بود که باید برای مناطق حاشیه شهر کمیسیون مجزایی تعریف شود که مرتب مسائلش در دستور کار باشد. کمیسیون حاشیه شهر هم بر این روال بود که یک نفر به نمایندگی از سایر کمیسیون‌های تخصصی، عضو کمیسیون حاشیه شهر باشد که بر این اساس کل شورای شهر درگیر مسائل این مناطق باشد. اولین وظیفه‌ای که برای کمیسیون حاشیه شهر تعریف شده است، این است که از توسعه حاشیه‌نشینی جلوگیری کنیم.
چه برنامه‌ای برای جلوگیری از توسعه حاشیه شهر دارید؟
ما باید موانعی را در حاشیه شهر ایجاد کنیم و جلوی ساخت و ساز بی‌رویه را بگیریم. یکی از این موانع کمربند سبز شمالی است، فضاها و زمین‌های خالی باید تعیین تکلیف شود و این مساله اولویت کاری ما است.
هم‌چنین در حوزه کالبدی باید برای بازگشایی معابر، برنامه‌ریزی داشته باشیم و برای این موضوع از دولت مبلغ ۳۶۰ میلیارد تومان درخواست بودجه کرده‌ایم که خدمت آقای نوبخت، معاون برنامه‌ریزی رئیس جمهور تقدیم شده است که امیدواریم تصویب شود. در سال گذشته کمیسیون حاشیه شهر شورای شهر پیشنهادی به شهرداری داد مبنی بر اینکه در حاشیه شهر مشهد یک سازمان مستقل اجرایی به نام سازمان توانمندسازی و ساماندهی حاشیه شهر شکل بگیرد که بتواند ارگان‌های مختلفی را برای ساماندهی حاشیه شهر درگیر کار خود کند و به عقیده من تا این سازمان شکل نگیرد، مشکلات حاشیه شهر برطرف نمی‌شود. این سازمان را می‌توان به دو صورت طرح‌ریزی کرد،یکی مثل سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری باشد و دیگری که هدف ما نیز هست به این صورت باشد که دستگاه‌های دیگری هم با ساماندهی حاشیه شهر مرتبط باشند و این سازمان زیر نظر وزارت کشور باشد.
اعتبارات این سازمان از چه محلی تامین می‌شود؟
برای تامین اعتبارات این سازمان چند پیشنهاد داده‌ایم که امیدوارم با کمک دولت و مجلس عملی شود. یکی از آن پیشنهادات این است که ۱۰ درصد اعتبار تملک دارایی سرمایه سالانه استان خراسان رضوی به این سازمان تخصیص و آقای نوبخت هم قول داده‌اند که نهاد ریاست جمهوری دوبرابر همین مبلغ را تخصیص دهند و شهرداری هم معادل این مبلغ را به این سازمان اختصاص دهد.
آیا برای حل معضلات حاشیه شهر راه‌کارهای دیگری هم در دستور کار دارید؟
تلاش ما در کمیسیون حاشیه شهر بر این بوده است که دستگاه‌های استانی و حتی ملی را در رفع مشکلات حاشیه شهر سهیم کنیم. ما به استاندار هم پیشنهاد تشکیل شورای راهبردی حاشیه شهر را به ریاست استاندار دادیم و مورد استقبال جناب استاندار قرار گرفت و جلساتی نیز تشکیل شده است. در همین رابطه برای اینکه نهادهای ملی هم در حل مشکلات حاشیه شهر تاثیرگذار باشند، کمیسیون امنیت ملی و کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران و فرمانده کل بسیج مستضعفین و اعضای شورای عالی امنیت ملی از مناطق حاشیه شهر بازدید کردند. مدیریت شهری باید برای رفع مشکلات حاشیه شهر به صورت یکپارچه نقش‌آفرینی کند.
لطفا در مورد بسته جامع حاشیه شهر مشهد که گفتید مقدمات آن تهیه شده است، توضیح دهید.
ما در شورای شهر فضاسازی‌هایی را در یک سال گذشته برای حاشیه شهر انجام دادیم و واقعیت‌هایی از اوضاع حاشیه شهر را به اطلاع مقامات عالی نظام و حتی به دفتر مقام معظم رهبری رساندیم. به همین دلیل نگاه‌های مسئولان به حاشیه شهر مشهد بیشتر شد. قبل از سفر هیات دولت با دکتر نوبخت جلسه‌ای داشتیم و آسیب‌ها و معضلات را به ایشان نشان دادیم، در آنجا ایشان قول دادند که در جلسه هیات دولت تصمیمات ویژه‌ای برای حاشیه شهر اتخاذ کنند. لذا در آن جلسه مصوب شد در عرض سه سال حاشیه شهر مشهد ساماندهی شود. آقای نوبخت گفتند شورای شهر مشهد بسته پیشنهادی خود را برای ساماندهی حاشیه شهر به معاونت برنامه‌ریزی ریاست جمهوری ارسال کنند. برای تهیه این بسته نیاز بود که نشست‌هایی با دستگاه‌های مختلف داشته باشیم و اطلاعات مورد نیاز و درخواست‌ها از دستگاه‌ها اخذ شد که در نهایت به یک بسته جامع رسیدیم. حوزه‌های مختلفی مثل جلوگیری از گسترش حاشیه شهر و بحث کالبدی منطقه و یا حوزه‌هایی از قبیل فضای سبز، امکانات آموزشی،خدماتی، بهداشتی، فرهنگی و امنیتی در این بسته لحاظ شد.
چه محورهایی در این بسته ارائه شده است؟
سه محور اصلی در این بسته دیده شده است، یکی مسائل امنیتی، فرهنگی و اجتماعی و حوزه دیگر مسائل زیرساختی است که برای رفع مشکلات حاشیه شهر تدابیری اندیشیده شد. در این سه حوزه که عرض کردم در بحث امنیتی درخواست احداث مرکز بازپروری معتادین و پاسگاه‌های محلی را داده‌ایم. در حوزه فرهنگی محور فعالیت مساجد است که برای تقویت زیرساخت‌های فرهنگی پیشنهاد داده‌ایم روحانیون در مساجد استقرار دائمی داشته باشند و به‌صورت تمام وقت به فعالیت‌های فرهنگی بپردازند. از سوی دیگر نیز اگر بخواهیم جلوی آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری‌ها را بگیریم باید سطح علمی و تحصیلی افراد آن مناطق افزایش پیدا کند، بر همین اساس درخواست داده‌ایم که مدارس تجهیز شوند و به‌سازی صورت بگیرد. هم‌چنین موسسات آموزش عالی و مرکز علمی-کاربردی ایجاد شود که چهره فرهنگی منطقه را تغییر دهد.
در حوزه زیرساخت‌ها نیز با توجه به سفر اخیر دولت محترم تصویب کردند که 160 میلیارد تومان به کشف رود اختصاص پیدا کند که در عرض سه سال ساماندهی شود. از آن جهت کشف رود مهم است که 27 کیلومتر آن در محدوده شهر است و مانند یک رینگ دور مناطق حاشیه شهر را گرفته است. سال گذشته که با فرماندار وقت جلسه‌ای درباره کشف رود داشتیم، بنده عنوان کردم تا زمانی که روی کشف رود پروژه‌ای احداث نشود قطعا مشکلات کشف رود حل نخواهد شد. طبق قراردادی که بین سازمان آب منطقه‌ای و شهرداری منعقد شد حریم کشف رود به شهرداری واگذار شد. پروژه‌ای را پیشنهاد دادیم و مطالعات بر روی پروژه انجام شد که شهرداری 50 میلیارد تومان برای این قضیه بودجه اختصاص داد و چند روزی است که معاونت خدمات شهرداری عملیات به‌سازی کشف رود را شروع کرده است. این به‌سازی بستر کشف رود می‌تواند عامل مهمی باشد که از گسترش حاشیه‌نشینی جلوگیری کند. در این زمینه از دولت درخواست کرده‌ایم که 200 میلیارد تومان برای سیستم اگو فاضلاب حاشیه شهر تامین اعتبار کنند که از این لحاظ نیز وضعیت چهره و منظره مناطق حاشیه شهر بهبود پیدا می‌کند. موضوع دیگری که مورد توجه قرار گرفت بحث توانمندسازی مردم حاشیه شهر بود که باید تشکل‌های مردمی در این حوزه ورود پیدا کنند.
ترکیب اعضای جدید هیات رئیسه شورا را چطور ارزیابی می‌کنید؟
25 نفر اعضای شورای شهر مشهد از نیروهای ارزشی ، اصول‌گرا و هم‌فکر هستند و چند طیفی وجود ندارد؛ اما طبیعی است که اختلاف سلیقه‌ها وجود دارد. هیات رئیسه‌ای که در حال حاضر فعالیت می‌کند نیروهای باتجربه و خوبی هستند، به عنوان مثال آقای انتظاری سال‌ها معاون وزیر بوده‌اند و تجربه مدیریتی خوبی دارند. به‌نظر بنده بقیه اعضای هیات رئیسه شورا هم نیروهای ارزشمند و باتجربه‌ای هستند؛ لذا در شورا مشکل خاصی در ترکیب نداریم و در حال حاضر نیز کار را به خوبی پیش می‌برند.
عمل‌کرد شورای شهر را در یک سال اخیر چطور ارزیابی می‌کنید؟
در هر شهری، اعضای شورای شهر در سال اول که شروع به فعالیت می‌کنند شاید پیش بیاید که اطلاع دقیقی از سیستم‌های شهرداری نداشته باشند. خوشبختانه شورای شهر کار اصلی که در سال گذشته انجام داده، تغییر نگرش و رویکرد نسبت به مدیریت شهری بوده است. مهم‌ترین آن هم موضوع به‌سازی حاشیه شهر بوده است. بنده به یاد دارم روزی که کمیسیون حاشیه شهر را پیشنهاد دادیم، آن موقع آقای مرتضوی به معنای واقعی هنوز مستقر نشده بودند و نماینده شهرداری که در جلسه حضور داشتند، همان اول عنوان کرد که شهرداری مخالف تشکیل این کمیسیون است و دلایل مخالفت خود را اینطور اعلام کردند که ما به تمام شهر خدمات یکسان ارائه می‌دهیم. بنده در جواب ایشان گفتم که احداث پل جمهوری اسلامی چقدر زمان برد؟ و در مقابل آن، پل میدان بار نوغان را داریم که 10 الی 12 سال است که به بهره‌داری نرسیده است. در نهایت کمیسیون حاشیه شهر تشکیل شد.
اگر فرض کنیم شورای شهر هیچ کاری نکرده باشد؛ اما همین که رویکردها تغییر پیدا کرده برای ما کافی است. در موضوع قطار شهری نیز نگاه مدیریتی به این پروژه را عوض کردیم. یک سال پروژه متوقف بود و در حال حاضر با قدرت در حال پیشرفت است. در دوره قبلی شورای شهر که تغییری در وضعیت حاشیه شهر اتفاق نیفتاد به این دلیل بود که دغدغه‌ای برای کاهش مشکلات آن مناطق وجود نداشت و حتی بعضا در سایت‌ها دیدم برخی گفته بودند که ساکنان حاشیه شهر مهمانان ناخوانده شهر هستند که از روستاها به مشهد کوچ کرده بودند و وقتی به این مناطق خدمات بدهیم مهاجرت به شهر افزایش پیدا می‌کند و نیازی به حمایت از مناطق حاشیه شهر نیست؛ اما ما می‌گوییم کسی که در محدوده شهر مشهد ساکن است، شهروند این شهر است و باید به او هم خدمات ارائه دهیم.
در مورد حاشیه شهر چه اقداماتی توسط آقای مرتضوی در یک‌سال اخیر انجام شده است؟
در مورد پل میدان بار نوغان آقای مرتضوی دستور دادند که تملک صورت بگیرد و راستگرد پل باز شد. شهردار مشهد یک سری اقدامات زیربنایی انجام دادند.
فکر نمی کنید شهرداری مشهد با توجه به تغییر و تحولاتی که در یک‌سال اخیر به تدریج در خود دیده است، در حال تبدیل شدن به یک نهاد تحت نفوذ یک جریان فکری-سیاسی است؟
رویکردها در حال تغییر است. آقای مرتضوی یکی از نیروهای توانمند دولت قبلی بود، چون ایشان سال‌ها فرماندار و در بخش‌های مدیریتی فعال بوده‌اند. در زمانی که ایشان معاون سیاسی وزارت کشور بودند در حوزه اجرایی فعالیت داشتند و اصطلاحا سیاست باز نبوده‌اند به این دلیل که ایشان مدیر اجرایی در دستگاه سیاسی بوده‌اند. ایشان در جلسه تعیین شهردار به این موضوع اشاره کردند که به هیچ عنوان در میتینگ‌های سیاسی شرکت نکرده‌ام.در ابتدا که ایشان آمدند، شاید بتوان گفت نگرانی‌هایی در این زمینه داشتیم، ولی آقای مرتضوی در یک سال گذشته عمل‌کردی از خودشان نشان دادند که من به این عمل‌کرد نمره بیست می‌دهم و واقعا خوب کار کرده‌اند و گره‌های بزرگی را در سطح شهر گشوده‌اند.
وی معتقد است در سالیان گذشته حرکت و جریانی که او برای حاشیه شهر ایجاد کرده، باعث شد که در بین جریان سیاسی- اجتماعی اصول‌گرایی موضوع حاشیه شهر مطرح شود. او می‌گوید که در بسته جامع حاشیه شهر مشهد که تقدیم معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور شده است به سه حوزه کاری که شامل مسائل امنیتی، فرهنگی اجتماعی و زیرساختی بوده، توجه کافی شده است که به رفع مشکلات حاشیه شهر کمک شایانی می‌کند.
غلامحسین صاحبی معتقد است که عمل‌کرد شهردار مشهد در یک‌سال اخیر بسیار خوب بوده است و به هیچ عنوان در تغییرات و انتصابات سیستم شهرداری مسائل سیاسی و جناحی مطرح نیست. در ادامه مشروح این گفت‌وگو که در دفتر روزنامه دنیای اقتصاد انجام گرفته است از نظرتان خواهد گذشت.
با توجه به اینکه جناب‌عالی رئیس کمیسیون ویژه ساماندهی حاشیه شهر هستید، لطفا در مورد چگونگی تشکیل این کمیسیون و اینکه چه راه‌کارهایی برای کاهش مشکلات حاشیه شهر مد نظر قرار دارد، توضیح دهید.
بیش از 30 سال است که توجهی به شمال شهر یا همان حاشیه شهر نشده است، مدیریت شهری برنامه ویژه‌ای برای حل مشکلات این مناطق نداشته است. نهاد مطالعاتی و پژوهشی و یا طرح‌های اجرایی و تفصیلی برای این مناطق درنظر گرفته نشده است. در حوزه کالبدی ساخت وسازهای بی‌رویه‌ای شکل گرفته است، قبل از اینکه مدیریت شهری برای زمین‌ها برنامه‌ریزی کند و بخش‌های خدماتی، آموزشی و ... را تعیین تکلیف کند، مردم ساخت و ساز انجام داده‌اند. وضعیتی که در حاشیه شهر مشاهده می‌کنیم به این دلیل است که رویکرد مدیریت و توسعه شهری به سمت شرق مشهد نبوده و برای توسعه این مناطق شهر برنامه‌ریزی نشده است. در این مناطق تراکم بالای جمعیت وجود دارد و هم‌چنین ریزدانگی اتفاق افتاده؛ به‌طوری‌که زمین‌ها تقسیم و قطعه‌بندی و به صورت قول‌نامه‌ای معامله شده و بدون ضابطه خاصی ساخت و ساز شکل گرفته است و هم‌چنین خانه‌های آن مناطق از نظر استحکام بنا وضعیت خوبی ندارند. میانگین فضای سبز در مناطق حاشیه شهر به ازای هر نفر 5/2 متر است که همین فضا در منطقه 9 به ازای هر نفر 45 متر است و این نشان‌دهنده وضعیت ناگوار فضای سبز در آن مناطق است. خوشبختانه با هماهنگی که بین معتمدین محله‌های حاشیه شهر ایجاد کردیم، آسیب‌ها و معضلات را بررسی کردیم. لذا با کمک و حمایت مردم منطقه در شورای شهر حضور پیدا کردم. از زمان ورود به شورای شهر قدم به قدم به سمت شعارهایی که دادم در حال پیش‌روی هستم. اولین موضوع حاشیه‌نشینی بود که در اولین جلسه علنی شورای شهر طرح دو فوریتی کمیسیون حاشیه شهر را ارائه کردیم که در آن جلسه با چالش‌هایی که پیش آمد این طرح با یک فوریت رای آورد. در این رابطه یک عده مخالف بودند و این‌گونه مطرح می‌کردند که ضرورتی برای ایجاد کمیسیون حاشیه شهر وجود ندارد، اعضای شورای شهر از نیروهای اصول‌گرا و ارزشی هستند و همه وظیفه دارند برای حاشیه شهر فعالیت کنند. اعتقاد بنده بر این بود که باید برای مناطق حاشیه شهر کمیسیون مجزایی تعریف شود که مرتب مسائلش در دستور کار باشد. کمیسیون حاشیه شهر هم بر این روال بود که یک نفر به نمایندگی از سایر کمیسیون‌های تخصصی، عضو کمیسیون حاشیه شهر باشد که بر این اساس کل شورای شهر درگیر مسائل این مناطق باشد. اولین وظیفه‌ای که برای کمیسیون حاشیه شهر تعریف شده است، این است که از توسعه حاشیه‌نشینی جلوگیری کنیم.
چه برنامه‌ای برای جلوگیری از توسعه حاشیه شهر دارید؟
ما باید موانعی را در حاشیه شهر ایجاد کنیم و جلوی ساخت و ساز بی‌رویه را بگیریم. یکی از این موانع کمربند سبز شمالی است، فضاها و زمین‌های خالی باید تعیین تکلیف شود و این مساله اولویت کاری ما است.
هم‌چنین در حوزه کالبدی باید برای بازگشایی معابر، برنامه‌ریزی داشته باشیم و برای این موضوع از دولت مبلغ ۳۶۰ میلیارد تومان درخواست بودجه کرده‌ایم که خدمت آقای نوبخت، معاون برنامه‌ریزی رئیس جمهور تقدیم شده است که امیدواریم تصویب شود. در سال گذشته کمیسیون حاشیه شهر شورای شهر پیشنهادی به شهرداری داد مبنی بر اینکه در حاشیه شهر مشهد یک سازمان مستقل اجرایی به نام سازمان توانمندسازی و ساماندهی حاشیه شهر شکل بگیرد که بتواند ارگان‌های مختلفی را برای ساماندهی حاشیه شهر درگیر کار خود کند و به عقیده من تا این سازمان شکل نگیرد، مشکلات حاشیه شهر برطرف نمی‌شود. این سازمان را می‌توان به دو صورت طرح‌ریزی کرد،یکی مثل سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری باشد و دیگری که هدف ما نیز هست به این صورت باشد که دستگاه‌های دیگری هم با ساماندهی حاشیه شهر مرتبط باشند و این سازمان زیر نظر وزارت کشور باشد.
اعتبارات این سازمان از چه محلی تامین می‌شود؟
برای تامین اعتبارات این سازمان چند پیشنهاد داده‌ایم که امیدوارم با کمک دولت و مجلس عملی شود. یکی از آن پیشنهادات این است که ۱۰ درصد اعتبار تملک دارایی سرمایه سالانه استان خراسان رضوی به این سازمان تخصیص و آقای نوبخت هم قول داده‌اند که نهاد ریاست جمهوری دوبرابر همین مبلغ را تخصیص دهند و شهرداری هم معادل این مبلغ را به این سازمان اختصاص دهد.
آیا برای حل معضلات حاشیه شهر راه‌کارهای دیگری هم در دستور کار دارید؟
تلاش ما در کمیسیون حاشیه شهر بر این بوده است که دستگاه‌های استانی و حتی ملی را در رفع مشکلات حاشیه شهر سهیم کنیم. ما به استاندار هم پیشنهاد تشکیل شورای راهبردی حاشیه شهر را به ریاست استاندار دادیم و مورد استقبال جناب استاندار قرار گرفت و جلساتی نیز تشکیل شده است. در همین رابطه برای اینکه نهادهای ملی هم در حل مشکلات حاشیه شهر تاثیرگذار باشند، کمیسیون امنیت ملی و کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران و فرمانده کل بسیج مستضعفین و اعضای شورای عالی امنیت ملی از مناطق حاشیه شهر بازدید کردند. مدیریت شهری باید برای رفع مشکلات حاشیه شهر به صورت یکپارچه نقش‌آفرینی کند.
لطفا در مورد بسته جامع حاشیه شهر مشهد که گفتید مقدمات آن تهیه شده است، توضیح دهید.
ما در شورای شهر فضاسازی‌هایی را در یک سال گذشته برای حاشیه شهر انجام دادیم و واقعیت‌هایی از اوضاع حاشیه شهر را به اطلاع مقامات عالی نظام و حتی به دفتر مقام معظم رهبری رساندیم. به همین دلیل نگاه‌های مسئولان به حاشیه شهر مشهد بیشتر شد. قبل از سفر هیات دولت با دکتر نوبخت جلسه‌ای داشتیم و آسیب‌ها و معضلات را به ایشان نشان دادیم، در آنجا ایشان قول دادند که در جلسه هیات دولت تصمیمات ویژه‌ای برای حاشیه شهر اتخاذ کنند. لذا در آن جلسه مصوب شد در عرض سه سال حاشیه شهر مشهد ساماندهی شود. آقای نوبخت گفتند شورای شهر مشهد بسته پیشنهادی خود را برای ساماندهی حاشیه شهر به معاونت برنامه‌ریزی ریاست جمهوری ارسال کنند. برای تهیه این بسته نیاز بود که نشست‌هایی با دستگاه‌های مختلف داشته باشیم و اطلاعات مورد نیاز و درخواست‌ها از دستگاه‌ها اخذ شد که در نهایت به یک بسته جامع رسیدیم. حوزه‌های مختلفی مثل جلوگیری از گسترش حاشیه شهر و بحث کالبدی منطقه و یا حوزه‌هایی از قبیل فضای سبز، امکانات آموزشی،خدماتی، بهداشتی، فرهنگی و امنیتی در این بسته لحاظ شد.
چه محورهایی در این بسته ارائه شده است؟
سه محور اصلی در این بسته دیده شده است، یکی مسائل امنیتی، فرهنگی و اجتماعی و حوزه دیگر مسائل زیرساختی است که برای رفع مشکلات حاشیه شهر تدابیری اندیشیده شد. در این سه حوزه که عرض کردم در بحث امنیتی درخواست احداث مرکز بازپروری معتادین و پاسگاه‌های محلی را داده‌ایم. در حوزه فرهنگی محور فعالیت مساجد است که برای تقویت زیرساخت‌های فرهنگی پیشنهاد داده‌ایم روحانیون در مساجد استقرار دائمی داشته باشند و به‌صورت تمام وقت به فعالیت‌های فرهنگی بپردازند. از سوی دیگر نیز اگر بخواهیم جلوی آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری‌ها را بگیریم باید سطح علمی و تحصیلی افراد آن مناطق افزایش پیدا کند، بر همین اساس درخواست داده‌ایم که مدارس تجهیز شوند و به‌سازی صورت بگیرد. هم‌چنین موسسات آموزش عالی و مرکز علمی-کاربردی ایجاد شود که چهره فرهنگی منطقه را تغییر دهد.
در حوزه زیرساخت‌ها نیز با توجه به سفر اخیر دولت محترم تصویب کردند که 160 میلیارد تومان به کشف رود اختصاص پیدا کند که در عرض سه سال ساماندهی شود. از آن جهت کشف رود مهم است که 27 کیلومتر آن در محدوده شهر است و مانند یک رینگ دور مناطق حاشیه شهر را گرفته است. سال گذشته که با فرماندار وقت جلسه‌ای درباره کشف رود داشتیم، بنده عنوان کردم تا زمانی که روی کشف رود پروژه‌ای احداث نشود قطعا مشکلات کشف رود حل نخواهد شد. طبق قراردادی که بین سازمان آب منطقه‌ای و شهرداری منعقد شد حریم کشف رود به شهرداری واگذار شد. پروژه‌ای را پیشنهاد دادیم و مطالعات بر روی پروژه انجام شد که شهرداری 50 میلیارد تومان برای این قضیه بودجه اختصاص داد و چند روزی است که معاونت خدمات شهرداری عملیات به‌سازی کشف رود را شروع کرده است. این به‌سازی بستر کشف رود می‌تواند عامل مهمی باشد که از گسترش حاشیه‌نشینی جلوگیری کند. در این زمینه از دولت درخواست کرده‌ایم که 200 میلیارد تومان برای سیستم اگو فاضلاب حاشیه شهر تامین اعتبار کنند که از این لحاظ نیز وضعیت چهره و منظره مناطق حاشیه شهر بهبود پیدا می‌کند. موضوع دیگری که مورد توجه قرار گرفت بحث توانمندسازی مردم حاشیه شهر بود که باید تشکل‌های مردمی در این حوزه ورود پیدا کنند.
ترکیب اعضای جدید هیات رئیسه شورا را چطور ارزیابی می‌کنید؟
25 نفر اعضای شورای شهر مشهد از نیروهای ارزشی ، اصول‌گرا و هم‌فکر هستند و چند طیفی وجود ندارد؛ اما طبیعی است که اختلاف سلیقه‌ها وجود دارد. هیات رئیسه‌ای که در حال حاضر فعالیت می‌کند نیروهای باتجربه و خوبی هستند، به عنوان مثال آقای انتظاری سال‌ها معاون وزیر بوده‌اند و تجربه مدیریتی خوبی دارند. به‌نظر بنده بقیه اعضای هیات رئیسه شورا هم نیروهای ارزشمند و باتجربه‌ای هستند؛ لذا در شورا مشکل خاصی در ترکیب نداریم و در حال حاضر نیز کار را به خوبی پیش می‌برند.
عمل‌کرد شورای شهر را در یک سال اخیر چطور ارزیابی می‌کنید؟
در هر شهری، اعضای شورای شهر در سال اول که شروع به فعالیت می‌کنند شاید پیش بیاید که اطلاع دقیقی از سیستم‌های شهرداری نداشته باشند. خوشبختانه شورای شهر کار اصلی که در سال گذشته انجام داده، تغییر نگرش و رویکرد نسبت به مدیریت شهری بوده است. مهم‌ترین آن هم موضوع به‌سازی حاشیه شهر بوده است. بنده به یاد دارم روزی که کمیسیون حاشیه شهر را پیشنهاد دادیم، آن موقع آقای مرتضوی به معنای واقعی هنوز مستقر نشده بودند و نماینده شهرداری که در جلسه حضور داشتند، همان اول عنوان کرد که شهرداری مخالف تشکیل این کمیسیون است و دلایل مخالفت خود را اینطور اعلام کردند که ما به تمام شهر خدمات یکسان ارائه می‌دهیم. بنده در جواب ایشان گفتم که احداث پل جمهوری اسلامی چقدر زمان برد؟ و در مقابل آن، پل میدان بار نوغان را داریم که 10 الی 12 سال است که به بهره‌داری نرسیده است. در نهایت کمیسیون حاشیه شهر تشکیل شد.
اگر فرض کنیم شورای شهر هیچ کاری نکرده باشد؛ اما همین که رویکردها تغییر پیدا کرده برای ما کافی است. در موضوع قطار شهری نیز نگاه مدیریتی به این پروژه را عوض کردیم. یک سال پروژه متوقف بود و در حال حاضر با قدرت در حال پیشرفت است. در دوره قبلی شورای شهر که تغییری در وضعیت حاشیه شهر اتفاق نیفتاد به این دلیل بود که دغدغه‌ای برای کاهش مشکلات آن مناطق وجود نداشت و حتی بعضا در سایت‌ها دیدم برخی گفته بودند که ساکنان حاشیه شهر مهمانان ناخوانده شهر هستند که از روستاها به مشهد کوچ کرده بودند و وقتی به این مناطق خدمات بدهیم مهاجرت به شهر افزایش پیدا می‌کند و نیازی به حمایت از مناطق حاشیه شهر نیست؛ اما ما می‌گوییم کسی که در محدوده شهر مشهد ساکن است، شهروند این شهر است و باید به او هم خدمات ارائه دهیم.
در مورد حاشیه شهر چه اقداماتی توسط آقای مرتضوی در یک‌سال اخیر انجام شده است؟
در مورد پل میدان بار نوغان آقای مرتضوی دستور دادند که تملک صورت بگیرد و راستگرد پل باز شد. شهردار مشهد یک سری اقدامات زیربنایی انجام دادند.
فکر نمی کنید شهرداری مشهد با توجه به تغییر و تحولاتی که در یک‌سال اخیر به تدریج در خود دیده است، در حال تبدیل شدن به یک نهاد تحت نفوذ یک جریان فکری-سیاسی است؟
رویکردها در حال تغییر است. آقای مرتضوی یکی از نیروهای توانمند دولت قبلی بود، چون ایشان سال‌ها فرماندار و در بخش‌های مدیریتی فعال بوده‌اند. در زمانی که ایشان معاون سیاسی وزارت کشور بودند در حوزه اجرایی فعالیت داشتند و اصطلاحا سیاست باز نبوده‌اند به این دلیل که ایشان مدیر اجرایی در دستگاه سیاسی بوده‌اند. ایشان در جلسه تعیین شهردار به این موضوع اشاره کردند که به هیچ عنوان در میتینگ‌های سیاسی شرکت نکرده‌ام.در ابتدا که ایشان آمدند، شاید بتوان گفت نگرانی‌هایی در این زمینه داشتیم، ولی آقای مرتضوی در یک سال گذشته عمل‌کردی از خودشان نشان دادند که من به این عمل‌کرد نمره بیست می‌دهم و واقعا خوب کار کرده‌اند و گره‌های بزرگی را در سطح شهر گشوده‌اند.
ارسال نظر