چطور به فرزندمان عذرخواهی کردن را یاد بدهیم؟
عاطفه چهره‌گشا به‌طور کلی لازم است که نگاه ما به کودکان به این صورت باشد که آنها موجوداتی هستند که با مهارت‌های اجتماعی اصلاح شده، متولد نشده‌اند و در فرآیند رشد و تربیت شان، این مهارت‌ها را از والدین و مربیان یاد می‌گیرند. آنچه بیش از هر چیزی مهم است، اینکه بزرگ‌ترها به چه صورتی بتوانند رفتارهای درست را به بچه‌ها بیاموزند. یکی از مهارت‌های رفتاری بسیار مهم که آموزش و درونی کردن آن در دوران کودکی از اهمیت خاصی برخوردار است، این است که کودکان یاد بگیرند که بعد از اینکه مرتکب خطایی شدند، عذرخواهی کنند.
عاطفه چهره‌گشا به‌طور کلی لازم است که نگاه ما به کودکان به این صورت باشد که آنها موجوداتی هستند که با مهارت‌های اجتماعی اصلاح شده، متولد نشده‌اند و در فرآیند رشد و تربیت شان، این مهارت‌ها را از والدین و مربیان یاد می‌گیرند. آنچه بیش از هر چیزی مهم است، اینکه بزرگ‌ترها به چه صورتی بتوانند رفتارهای درست را به بچه‌ها بیاموزند. یکی از مهارت‌های رفتاری بسیار مهم که آموزش و درونی کردن آن در دوران کودکی از اهمیت خاصی برخوردار است، این است که کودکان یاد بگیرند که بعد از اینکه مرتکب خطایی شدند، عذرخواهی کنند. این رفتاری است که هیچ کودکی از بدو تولد آن را نمی‌داند. پس باید به درستی به کودک آموزش داده شود.چطور به فرزندمان عذرخواهی کردن را یاد بدهیم؟ شاید شما تصور کنید عذرخواهی فقط عبارتی ساده است و اگر فرزند شما در قبال کار اشتباهی که انجام داده به شما بگوید: «مرا ببخش»، واقعا به اشتباه خود پی برده است. ممکن است متعجب شوید، اما باید بدانید عذرخواهی هیچ گاه ساده نیست -حتی برای بزرگسالان- اما برای یک کودک سخت‌ترین بخش این است که بداند عذرخواهی به چه معنا است و چه لزومی دارد؟ تلاش زیادی لازم است تا شما با مهربانی و آرامش
به فرزندتان عذرخواستن را بیاموزید.
از فرزندان کوچک‌تر شروع کنید
1- آنها را متوجه کنید که چرا عذرخواهی لازم است؟ فرزندان کوچک‌تر به‌خصوص کودکان نوپا و در سنین قبل از دبستان، بسیار خودمحورند و به عکس‌العمل کودکان دیگر در برابر کاری که انجام داده‌اند، توجه ندارند. به کودک خود به آرامی توضیح دهید که حرفی که زده یا کاری که انجام داده به بدن، وسایل یا احساسات شخص دیگری صدمه زده است.
۲- قدم به قدم آموزش بدهید. تنها گفتن اینکه بگو «ببخشید» برای یک کودک بی‌معنا است، مگر اینکه بداند مفهومی که پشت این جمله است، چیست؟ در ابتدا ممکن است این‌طور به نظر بیاید که کودک صرفا کلمات را بعد از شما تکرار می‌کند، تا زمانی که خودش یاد بگیرد مستقل و بجا از آن استفاده کند. برای مثال: «من وقتی عروسکت را از تو گرفتم باعث شدم گریه کنی، متاسفم که تو را ناراحت کردم، چطور می‌توانم جبران کنم؟»
3- وقتی خودتان اشتباه می‌کنید، از کودکتان عذرخواهی کنید. هیچ ابزار آموزشی قوی‌تر از این نیست که شما رفتاری را که انتظار دارید از فرزندتان ببینید، برایش شبیه‌سازی کنید. از کلماتی استفاده کنید که فرزندتان بفهمد شما از کاری که انجام داده‌اید، ناراحتید و مسوولیت آن را پذیرفته‌اید. جمله‌هایی مانند این: «من متاسفم که سرت داد کشیدم. خیلی از این کار ناراحت شدم و سعی می‌کنم، دیگر این کار را تکرار نکنم.»
۴- به فرزندتان کمک کنید تا اشتباهی را که انجام داده جبران کند. مانند اینکه به دوست او کمک کنید تا برج اسباب‌بازی که کودک شما به آن ضربه زده و خراب کرده است، دوباره درست کند. یا نقاشی را که او خط خطی‌اش کرده دوباره بکشد. نکته مهم این است که او بفهمد اشتباهاتی که انجام می‌دهد تنها با گفتن کلمه «ببخشید» اصلاح نخواهد شد.
به فرزندان بزرگ‌تر عذرخواهی را بیاموزید
۱- از فرزند بزرگ‌تر خود انتظار بیشتری در این باره داشته باشید. چون سنش بالاتر است، باید بداند مفهومی که در پس عذرخواهی وجود دارد، چیست. بنابراین، او نخواهد توانست با زیر لب گفتن یک «ببخشید»، کار را تمام کند و از آن بگذرد.
2- به فرزند خود بیاموزید که یک عذرخواهی صحیح، باید همراه با توضیحی راجع به اشتباهی که انجام داده باشد. توصیفی مبنی بر اینکه چرا آن کار اشتباه بود و درخواستی برای بخشیده شدن. برای مثال: «من متاسفم که از کیف شما پول برداشتم. من باید اول از شما اجازه می‌گرفتم و برای شما احترام قائل می‌شدم. امیدوارم که من را ببخشید.»
۳- از پافشاری بر عذرخواهی کودک اجتناب کنید. متاسفانه حقیقت این است که ما همیشه از کاری که انجام می‌دهیم متاسف و پشیمان نیستیم، فرزندانمان نیز همین‌طور! نتیجه چنین اصراری این خواهد بود که کودک یاد می‌گیرد گفتن کلمه «ببخشید» راهی برای فرار از مشکلاتی است که باعث آن شده.
4- به دنبال روش‌های بالاتری از جبران کردن باشید. یاد گرفتن «عذرخواهی» به این معنی است که شما مسوولیت کاری که انجام می‌دهید، و عواقب آن را نیز بپذیرید. یک پنجره شکسته شده، باید تعمیر شود و هزینه‌اش پرداخت شود. یک گوشواره گمشده باید جایگزین شود و اگر به احساسات کسی ضربه خورده، باید از راه مناسبی جبران شود.
کودکان باید بیاموزند که کلمات هم مانند رفتارها، معنی دارند. اما این آموزش باید به صورت تدریجی و همراه با آرامش و محبت صورت گیرد. وقتی والدین در برابر کودکشان از یکدیگر به خاطر خطاهایشان، عذرخواهی کنند و این رفتار را دائما تکرار کنند، کودک هم یاد می‌گیرد که این‌گونه رفتار کند. حتی می‌توان برای انجام این عمل، کودک را تشویق کرد. در قدم بعدی می‌توان به کودک یاد داد که بعد از به کاربردن کلمه عذرخواهی، کمی هم از طرف مقابل خود دلجویی کند. مثلا اگر کودکی را هل داد، بعد از عذرخواهی او را نوازش کند و از خوراکی‌های خودش، به او بدهد.ممکن است برخی از کودکان وقتی خطا می‌کنند با گستاخی و عصبانیت رفتار کنند و به جای عذرخواهی، ژستی حق به جانب هم داشته باشند. در برابر این کودکان لازم است، تا والدین رفتاری دقیق و حساب شده داشته باشند و با بهره‌گیری از ترفندهای خاصی رفتار او را هدایت کنند به آن سمت و سویی که مسوولیت رفتارهایش را بپذیرد. مثلا اینکه تا وقتی که کودک آسیب دیده از این کودک، ناراحت است، باید در اتاق بمانی و بازی نکنی.
از فرزندان کوچک‌تر شروع کنید
1- آنها را متوجه کنید که چرا عذرخواهی لازم است؟ فرزندان کوچک‌تر به‌خصوص کودکان نوپا و در سنین قبل از دبستان، بسیار خودمحورند و به عکس‌العمل کودکان دیگر در برابر کاری که انجام داده‌اند، توجه ندارند. به کودک خود به آرامی توضیح دهید که حرفی که زده یا کاری که انجام داده به بدن، وسایل یا احساسات شخص دیگری صدمه زده است.
۲- قدم به قدم آموزش بدهید. تنها گفتن اینکه بگو «ببخشید» برای یک کودک بی‌معنا است، مگر اینکه بداند مفهومی که پشت این جمله است، چیست؟ در ابتدا ممکن است این‌طور به نظر بیاید که کودک صرفا کلمات را بعد از شما تکرار می‌کند، تا زمانی که خودش یاد بگیرد مستقل و بجا از آن استفاده کند. برای مثال: «من وقتی عروسکت را از تو گرفتم باعث شدم گریه کنی، متاسفم که تو را ناراحت کردم، چطور می‌توانم جبران کنم؟»
3- وقتی خودتان اشتباه می‌کنید، از کودکتان عذرخواهی کنید. هیچ ابزار آموزشی قوی‌تر از این نیست که شما رفتاری را که انتظار دارید از فرزندتان ببینید، برایش شبیه‌سازی کنید. از کلماتی استفاده کنید که فرزندتان بفهمد شما از کاری که انجام داده‌اید، ناراحتید و مسوولیت آن را پذیرفته‌اید. جمله‌هایی مانند این: «من متاسفم که سرت داد کشیدم. خیلی از این کار ناراحت شدم و سعی می‌کنم، دیگر این کار را تکرار نکنم.»
۴- به فرزندتان کمک کنید تا اشتباهی را که انجام داده جبران کند. مانند اینکه به دوست او کمک کنید تا برج اسباب‌بازی که کودک شما به آن ضربه زده و خراب کرده است، دوباره درست کند. یا نقاشی را که او خط خطی‌اش کرده دوباره بکشد. نکته مهم این است که او بفهمد اشتباهاتی که انجام می‌دهد تنها با گفتن کلمه «ببخشید» اصلاح نخواهد شد.
به فرزندان بزرگ‌تر عذرخواهی را بیاموزید
۱- از فرزند بزرگ‌تر خود انتظار بیشتری در این باره داشته باشید. چون سنش بالاتر است، باید بداند مفهومی که در پس عذرخواهی وجود دارد، چیست. بنابراین، او نخواهد توانست با زیر لب گفتن یک «ببخشید»، کار را تمام کند و از آن بگذرد.
2- به فرزند خود بیاموزید که یک عذرخواهی صحیح، باید همراه با توضیحی راجع به اشتباهی که انجام داده باشد. توصیفی مبنی بر اینکه چرا آن کار اشتباه بود و درخواستی برای بخشیده شدن. برای مثال: «من متاسفم که از کیف شما پول برداشتم. من باید اول از شما اجازه می‌گرفتم و برای شما احترام قائل می‌شدم. امیدوارم که من را ببخشید.»
۳- از پافشاری بر عذرخواهی کودک اجتناب کنید. متاسفانه حقیقت این است که ما همیشه از کاری که انجام می‌دهیم متاسف و پشیمان نیستیم، فرزندانمان نیز همین‌طور! نتیجه چنین اصراری این خواهد بود که کودک یاد می‌گیرد گفتن کلمه «ببخشید» راهی برای فرار از مشکلاتی است که باعث آن شده.
4- به دنبال روش‌های بالاتری از جبران کردن باشید. یاد گرفتن «عذرخواهی» به این معنی است که شما مسوولیت کاری که انجام می‌دهید، و عواقب آن را نیز بپذیرید. یک پنجره شکسته شده، باید تعمیر شود و هزینه‌اش پرداخت شود. یک گوشواره گمشده باید جایگزین شود و اگر به احساسات کسی ضربه خورده، باید از راه مناسبی جبران شود.
کودکان باید بیاموزند که کلمات هم مانند رفتارها، معنی دارند. اما این آموزش باید به صورت تدریجی و همراه با آرامش و محبت صورت گیرد. وقتی والدین در برابر کودکشان از یکدیگر به خاطر خطاهایشان، عذرخواهی کنند و این رفتار را دائما تکرار کنند، کودک هم یاد می‌گیرد که این‌گونه رفتار کند. حتی می‌توان برای انجام این عمل، کودک را تشویق کرد. در قدم بعدی می‌توان به کودک یاد داد که بعد از به کاربردن کلمه عذرخواهی، کمی هم از طرف مقابل خود دلجویی کند. مثلا اگر کودکی را هل داد، بعد از عذرخواهی او را نوازش کند و از خوراکی‌های خودش، به او بدهد.ممکن است برخی از کودکان وقتی خطا می‌کنند با گستاخی و عصبانیت رفتار کنند و به جای عذرخواهی، ژستی حق به جانب هم داشته باشند. در برابر این کودکان لازم است، تا والدین رفتاری دقیق و حساب شده داشته باشند و با بهره‌گیری از ترفندهای خاصی رفتار او را هدایت کنند به آن سمت و سویی که مسوولیت رفتارهایش را بپذیرد. مثلا اینکه تا وقتی که کودک آسیب دیده از این کودک، ناراحت است، باید در اتاق بمانی و بازی نکنی.
ارسال نظر