مصائب بانکداری مدرن در ایران

حمیدرضا اسلامی

عصر بانکداری سنتی در جهان و به‌تبع آن در ایران به پایان رسیده است. این گزاره نیاز چندانی به اثبات ندارد. درست است که هنوز در خیابان‌های سراسر جهان و از جمله کشور ما، شعب بانک‌ها که نماد بانکداری سنتی است در ابعاد کوچک و بزرگ خودنمایی می‌کنند و برخی مشتریان و کارکنان بانک‌ها دل از شعبه نمی‌کنند اما در این کالبد کهنه، روح تازه‌ای دمیده شده است. فناوری‌های نوین، داده‌های انبوه و نیازهای عصر حاضر، دست‌به‌دست هم داده‌اند تا مفهوم بانکداری و صنعت پرداخت را دگرگون کنند.

حمیدرضا اسلامی

عصر بانکداری سنتی در جهان و به‌تبع آن در ایران به پایان رسیده است. این گزاره نیاز چندانی به اثبات ندارد. درست است که هنوز در خیابان‌های سراسر جهان و از جمله کشور ما، شعب بانک‌ها که نماد بانکداری سنتی است در ابعاد کوچک و بزرگ خودنمایی می‌کنند و برخی مشتریان و کارکنان بانک‌ها دل از شعبه نمی‌کنند اما در این کالبد کهنه، روح تازه‌ای دمیده شده است. فناوری‌های نوین، داده‌های انبوه و نیازهای عصر حاضر، دست‌به‌دست هم داده‌اند تا مفهوم بانکداری و صنعت پرداخت را دگرگون کنند. امروزه دیگر تعریف واسطه وجوه برای بانک‌ها، تعریف جامع و مانعی نیست. دیگر صنعت پرداخت از ذات بانکداری جدا نیست و درهم تنیدگی این دو مفهوم، بانکداری مدرن را رقم زده است.

در کشور ما نیز نسیم این تغییر وزیدن گرفته است. در حال‌حاضر بیشتر بانک‌های ایرانی در این راه گام نهاده‌اند. بانکداری الکترونیک در مسیر تحقق بانکداری مدرن، ابتدا به‌صورت دستگاه‌های خودپرداز و دریافت خدمات از طریق تلفن رایج بود اما با گسترش اینترنت، این امکانات توسعه یافته و در قالب یک شبکه به‌هم پیوسته انجام خدمات بانکی را امکان‌پذیر کرده‌است. اما آنچه که از آن به عنوان مصائب بانکداری مدرن در ایران یاد شده به مسائل زیرساخت این صنعت بازمی‌گردد. زیرساخت‌های قانونی، فنی، فرهنگی، آموزشی و اقتصادی.پس از چند دهه تلاش برای نوسازی نظام بانکی در عرصه فناوری اطلاعات، همچنان بانک‌ها و فعالان صنعت پرداخت از تنگناهای مخابراتی سخن می‌گویند. هنوز سامانه یکپارچه بانکی (COREBANKING) مفهوم واقعی خود را در شبکه بانکی کشور به‌دست نیاورده است. کارکنان بانک‌ها به انبوه پرونده‌های کاغذی دل بسته‌اند و برخی مدیران بانکی از آخرین فناوری‌های بانکداری در دنیا بی‌خبرند.

تنگنای پهنای باند اینترنت امکان گسترش و تعمیق خدمات بانکی را از بانک‌ها و صنعت پرداخت گرفته است وبه گفته برخی از مدیران این صنعت، بی‌ثباتی قوانین دست آنان را برای برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت و حتی کوتاه‌مدت بسته است. در حال‌حاضر تنگنای مالی به دلایل مختلف بانک‌های کشور را در شرایط دشواری قرار داده است. بانکداری مدرن از جمله بانکداری الکترونیک و اینترنتی این ظرفیت را دارند تا بانک‌ها را به سازمان‌هایی بهره‌ور، نوآور و کارآمد تبدیل کنند تا با ایجاد ارزش افزوده در ارائه خدمات بانکی بیشترین درآمد خود را به جای دریافت کارمزد تسهیلات از محل دریافت کارمزد خدمات به‌دست آورند. خدماتی متناسب با نیازهای نسل اینترنت و شبکه‌های اجتماعی. برای تحقق این امر بیش از هرچیز، نیاز به تغییر پارادایم احساس می‌شود تا تغییر تکنولوژیک.