صنعتی شدن ورزش چگونه؟

چیزی که دیگر به باور عمومی اهالی ورزش و فوتبال تبدیل شده این است که آنچه در شکل و نحوه اداره ورزش کشور انجام می‌شود برگرفته از یک الگوی مشخص با رویکردهایی مدون و قابل تحلیل نیست. آنچه به زبان ساده بتوان آن را تعریف کرد و به‌عنوان چشم‌اندازی برای شکوفایی آینده ورزش کشور روی آن حساب کرد. حالا دیگر همه می‌دانند که نظام کنونی اداره ورزش که مبتنی بر اراده دولتی است جایی برای نوآوری، استقلال و رشد باقی نگذاشته است. اتفاقی که شاید برگرفته از سایرحوزه‌ها هم باشد. ورزش ایران و خصوصا فوتبال با متولیان دولتی سال‌های سال است که به کشتی به گل نشسته‌ای می‌ماند که اگر زور دولت برای به جلو کشاندن آن نباشد امکان سانتی‌متری حرکت نداشته و ندارد. طرح موضوع حضور بخش خصوصی لااقل در ورزش حرفه‌ای برای تغییر فضا هم حرف تازه‌ای نیست. اینکه تا بند ناف ورزش از دولت جدا نشود اتفاق جدیدی رخ نخواهد داد و این کشتی به گل نشسته توان حرکت نخواهد یافت. این وسط نسخه‌های زیادی برای برون‌رفت از این بن‌بست پیچیده شد. کارشناسان بسیاری صحبت کرده‌اند. آسیب‌شناسی‌های بسیاری هم صورت گرفته است. مصاحبه‌های زیادی هم انجام شده است. با وجود این همچنان فقدان اصول و روش‌های علمی و عدم استفاده صحیح از الگوهای اجرا شده موفق درممالک دیگر احساس می‌شود. در فضای این پراکنده‌گویی‌ها اما بیش از گذشته نیاز به جمع‌آوری دیدگاه‌های کارشناسان و اهالی فن برای رسیدن به یک حرف جدید و علمی و عملی برای ارائه به تصمیم‌سازان کشور احساس می‌شود. حرفی که شاید نقطه آغازینش تغییر نگرش مسوولان به ورزش از مقوله اجتماعی به یک «صنعت» باشد.

علت‌های برگزاری همایش اقتصاد ورزش

حال و در چنین فضایی گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» برآن شده است که نقشی در پرکردن این خلأ ایفا کرده و با توجه به تجارب گذشته خود در ارائه رویکردهای علمی و البته عملی برای صنعت فولاد یا آهن کشور در عرصه ورزش هم تلاش برای درانداختن طرحی نو را به آزمایش گذارد. با همین رویکرد ایده برگزاری همایش «اقتصاد ورزش» شکل گرفت. اقتصادی که اعداد و ارقام ارائه شده از سوی خود نهادهای دولتی گواه نچرخیدن چرخش در این حوزه دارد. اقتصادی که گستره‌ای بسیار بزرگ از مردم کشور را در برمی‌گیرد. چه آنها که مستقیما با پدیده ورزش در ارتباط هستند و چه آنها که به‌عنوان یک علاقه‌مند یا دنبال‌کننده، نتایج و دستاوردها را رصد می‌کنند و شکست‌ها وکامیابی‌ها بر خلق و خوی ایشان اثر می‌گذارد و در ایشان غم و شادی تولید می‌کند.

فقط کافی است به آمار پایین آمده «بزه» در ساعات پخش مسابقات جام جهانی توجه کنید و شور و نشاطی را که کارناوال‌های شادی مردم بعد از صعود ایران به این مسابقات ایجاد کرد مرور کنید. چندهزار ساعت نفرکار باید انجام شود تا به اندازه ۹۰ دقیقه هیجان برای تعداد میلیونی از جوانان علاقه‌مند به فوتبال تولید شود؟ پدیده‌ای با این میزان از فراگیری باید بتواند مستقل از دولت روی پای خود بایستد و خودش خودش را اداره کند. شاید ورزش کشور به ضرب و زور سوبسیدهای دولتی و استفاده از مربیان بزرگ دنیا و بهره بردن از ژن جوانان خودش تاکنون سرپا ایستاده است اما بی‌شک عدم توجه به اقتصاد این حوزه آن را از پدیده‌ای پویا با گردش مالی قابل توجه در همه جای دنیا به «باری» اضافه روی دوش دولت در ایران تبدیل کرده است. شاید این همایش بتواند نقشی هرچند کوچک در نگاه به مقوله «اقتصاد ورزش»ایجاد کند.

محورهای همایش

همایش اقتصاد ورزش که قرار است۲۷ و۲۸‌آذر ماه  امسال در سالن همایش‌های بین‌المللی صداوسیما برگزار شود با تشکیل شورای راهبردی با ریاست دکتر صالحی امیری رئیس کمیته ملی المپیک رسما کار خود را آغاز و پس از مشخص شدن اعضای کمیته علمی و برگزاری جلسات این گروه که متشکل از اقتصاددان‌های فعال دراین حوزه است خط مشی خود را تبیین کرد. در آخرین جلسه شورای راهبردی این همایش سرفصل‌های آن که توسط همین گروه علمی استخراج شد ازسوی علی میرزاخانی سردبیر ارشد گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» و دبیر این کمیته در قالب گزارشی اعلام شد تا براساس آن مقاله‌ها سفارش داده شود:

۱. وضعیت فعلی اقتصاد ورزش، نقش و سهم دولت، بخش شبه‌دولتی و بخش خصوصی

۲. مختصات نقطه ایده‌آلی که  ورزش کشور باید به آن نقطه برسد

۳. راهکارهای عبور به این وضعیت ایده‌آل که بعد از بررسی‌های موضوع در جلسه و استماع نظر سایر حاضرین و جمع‌بندی گروه علمی زیرشاخه‌های دیگری هم برای تکمیل موضوعات توسط میرزاخانی ارائه شد و محورها به شش موضوع گسترش یافت:

۱. اصول حکمرانی در ورزش؛ اینکه نقش دولت در ورزش چگونه باید باشد؟ آیا باید تصدی‌گری کند یا فقط نقش راهبردی داشته باشد.

۲. تجربه کشورهای موفق به‌عنوان تجربه‌های بین‌المللی درخصوصی‌سازی ورزش چگونه بوده است؟

۳. پتانسیل‌های لازم برای تجهیز منابع در ورزش ایران

۴. موانع و مشکلات خصوصی‌سازی در ورزش ایران، هم اقتصادی هم اجتماعی و هم سیاسی

۵. مطالعات موردی درخصوص باشگاهداری موفق در دنیا و شناسایی کشورهای موفق در این زمینه

۶. محدودیت‌های درآمدزایی در باشگاه‌های خصوصی در ایران (مثل حق پخش تلویزیونی)

پس از ارائه محورهای همایش، کرباسیان معاون وزیر صنعت و از اعضای شورای راهبردی همایش تاکید کرد که موضوعات و محورهای همایش می‌تواند کمک شایانی به بازشدن موضوع کند، چراکه تاکنون به‌صورت علمی و تخصصی به این موضوعات پرداخته نشده است: «واقعیت این است که دولت نقش پررنگی در ورزش دارد اما در اقتصادهای پیشرفته نگاهش راهبردی است. به‌نظر می‌رسد در محورهای نام‌برده شده مهم‌ترین نکته این است که ما متوجه شویم بهترین اتفاق در دنیا چگونه بوده است. فکر می‌کنم ترکیب و تلفیق کارشناسان ورزشی با کارشناسان اقتصادی باید در ارائه مقالات درنظرگرفته شود و به‌صورت ترکیبی درکنار یکدیگر به تهیه مقالات بپردازند تا موضوع به‌صورت دقیق‌تر و جامع‌تر دیده شود.» پس از آن اشاره مهم به مخاطب‌شناسی همایش بود که نظام سیاست‌گذاری و البته بنگاه‌های اقتصادی و فعالان بخش خصوصی درنظرگرفته شد با این ضرورت که یک جریان‌سازی فکری برای جا افتادن مقوله «صنعت ورزش» درکشور انجام شود. اینکه آیا در جامعه ما «صنعت ورزش» مثل «صنعت فولاد» شناخته می‌شود یا نه؟


کمیته راهبردی همایش

سیدرضا صالحی امیری، رئیس کمیته ملی المپیک- علی آقامحمدی، رئیس شورای مرکزی اتحادیه باشگاه‌های فوتبال ایران-  محمدرضا داورزنی، معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان- مهدی کرباسیان، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیات‌عامل ایمیدرو- مصطفی هاشمی‌طبا- ژاله فرامرزیان، معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت ورزش و جوانان- موسی غنی‌نژاد، اقتصاددان- علیرضا بختیاری، مدیرمسوول گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد- علی میرزاخانی، سردبیر ارشد گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد- مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال- سعید فائقی- محسن صفایی فراهانی- علی کفاشیان، نایب‌رئیس فدراسیون فوتبال- مصطفی آجرلو- بهرام قدیمی، رئیس فدراسیون ورزش‌های بین دانشگاهی جهان (PCU)- عباس مهدوی‌مهر، ‌مدیرکل بازرگانی سازمان صدا‌و‌سیما- عادل فردوسی‌پور، تهیه‌کننده برنامه ۹۰- فرشید گل‌زاده، مدیرکل فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه- محمدرضا بنی‌اسدی‌راد، مدیرعامل شرکت ملی مس ایران- بهرام سبحانی، مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان - ناصر تقی‌زاده، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر- علی دولتشاهی، رئیس هیات‌مدیره گروه ری‌را- احمد ضیایی، ‌رئیس فدراسیون والیبال- رسول خادم، رئیس فدراسیون کشتی- مجید کیهانی، رئیس فدراسیون دو و میدانی- مجید شایسته، رئیس فدراسیون تنیس- محمد درخشان، رئیس فدراسیون جودو و کوراش- حمیدرضا گرشاسبی، سرپرست باشگاه پرسپولیس- سروش فولادچی، مدیر امور همایش‌های گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد